Εργατικό ατύχημα – Ευθύνη εργολάβου και υπεργολάβων – Συντρέχων πταίσμα – Συναλλακτικά ήθη και έθιμο.
Οι διάδοχοι του θανατωθέντος από εργατικό ατύχημα έχουν κατά του εργοδότη αξίωση για εύλογη χρηματική ικανοποίηση λόγω ψυχικής οδύνης, εφόσον το ατύχημα οφείλεται σε πταίσμα του εργοδότη ή των προστηθέντων του. – Για να υπάρχει σχέση προστήσεως, θα πρέπει να υπάρχει εξάρτηση, έστω και χαλαρή, ανάμεσα στον προστήσαντα και στον προστηθέντα, ώστε ο πρώτος να μπορεί να δίνει στον δεύτερο εντολές ή οδηγίες και να τον ελέγχει ή επιβλέπει κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας που του ανέθεσε. – Σε αντίθεση με τον κύριο του έργου, που δεν ευθύνεται ως προστήσας για τις παράνομες πράξεις ή παραλείψεις του εργολάβου αν δεν επεφύλαξε για τον εαυτό του τη διεύθυνση και επίβλεψη της εκτελέσεως του έργου, ο εργολάβος που ανέλαβε την εκτέλεση ολοκλήρου ή τμήματος του έργου και ανέθεσε την εκτέλεση τμήματος τούτου σε υπεργολάβο είναι συνυπεύθυνος με αυτόν για τη λήψη και τήρηση των μέτρων ασφάλειας, έστω και αν δεν επεφύλαξε για τον εαυτό του το δικαίωμα διευθύνσεως και επιβλέψεως του τμήματος που ανέθεσε στον υπεργολάβο ή και αν συμφώνησαν ότι δεν θα έχει τη διεύθυνση και επίβλεψη του τμήματος αυτού. – Και τούτο, διότι ο εργολάβος ευθύνεται σε κάθε περίπτωση με τις αναγκαστικού δικαίου διατάξεις του ν. 1396/1983 για τη λήψη και τήρηση των μέτρων ασφάλειας, και η ανάθεση της εκτέλεσης τμήματος του έργου σε υπεργολάβο με οποιαδήποτε συμφωνία δεν τον απαλλάσσει από την υποχρέωση επιβλέψεως και ελέγχου του υπεργολάβου ειδικά για τη λήψη και τήρηση των παραπάνω μέτρων. – Τα συναλλακτικά ήθη και οι συνθήκες διαφέρουν από τα έθιμα, διότι δεν απαιτείται να υπάρχουν σε αυτά τα στοιχεία του εθίμου, δηλαδή μακρά άσκηση και κοινή συνείδηση ότι το ασκούμενο επικρατεί ως δίκαιο.- Ως συναλλακτικά ήθη θεωρούνται οι συνηθισμένοι τρόποι ενέργειας στις συναλλαγές, δηλαδή οι συνήθειες που επικρατούν στις συναλλαγές και εφαρμόζονται είτε σε ορισμένες κατηγορίες συναλλαγών, είτε σε ορισμένο επαγγελματικό κύκλο, είτε σε ορισμένη τοπική περιοχή. – Τα συναλλακτικά ήθη όμως δεν είναι κανόνες δικαίου και η παράβασή τους δεν δημιουργεί λόγο ανεραίσεως κατ’ άρθρο 559 αρ. 1 Κ.Πολ.Δ. – όταν όμως ο νόμος παραπέμπει στα συναλλακτικά ήθη, παραπέμπει σε αυτά σαν σε πηγή δικαίου, δηλαδή νομικό κανόνα, τα οποία επομένως ο δικαστής οφείλει να εφαρμόσει, και, εάν αυτά δεν είναι κοινώς γνωστά, να διατάξει σχετική απόδειξη περί της ύπαρξης και του περιεχομένου τους. – Για να είναι ορισμένος ο λόγος αναιρέσεως με τον οποίο αποδίδεται η αιτίαση ότι η προσβαλλόμενη απόφαση δεν έλαβε υπόψιν τα συναλλακτικά ήθη ή συνήθειες, πρέπει να αναφέρεται στο αναιρετήριο ότι τέτοιος ισχυρισμός προτάθηκε στο δικαστήριο της ουσίας και να προκύπτει από τις προτάσεις ή τα πρακτικά συζήτησης με βάση την οποία εκδόθηκε η προσβαλλόμενη απόφαση ότι έγινε επίκληση του ισχυρισμού αυτού. – Το έθιμο, που αποτελεί κανόνα ουσιαστικού δικαίου, είναι δίκαιο που έχει δημιουργηθεί με τη μακρά άσκηση και που γίνεται με την κοινή συνείδηση ότι το ασκούμενο επικρατεί ως δίκαιο. – Και ναι μεν το έθιμο, ως κανόνας δικαίου, λαμβάνεται υπ’όψιν αυτεπαγγέλτος από το δικαστήριο, όμως δεν μπορεί να προταθεί για πρώτη φορά στον Άρειο Πάγο, καθόσον, αν και κανόνας δικαίου, δεν είναι υποχρεωμένος να τον γνωρίζει ο δικαστής και μπορεί να διατάξει απόδειξη ή να χρησιμοποιήσει, κατά την κρίση του, κάθε πρόσφορο μέσο για τη διαπίστωση της υπάρξεως και του περιεχομένου του επικαλούμενου εθίμου. – Κρίση ότι, εν προκειμένω, υπεύθυνοι για το εργατικό ατύχημα ήταν τόσο ο εργολάβος του έργου όσο και οι εταιρείες που ανέλαβαν την εκτέλεσή του υπεργολαβικά. – Συντρέχον πταίσμα θανατωθέντος σε εργατικό ατύχημα οδηγού φορτηγού αυτοκινήτου, το οποίο ανετράπη λόγω μη τηρήσεως των προβλεπομένων κανόνων ασφάλειας. – Από τα διδάγματα της κοινής πείρας είναι γνωστό ότι ουδείς μπορεί να γνωρίζει εκείνη τη στιγμή ποια είναι η ορθότερη κίνηση που οφείλει να πράξει για να σώσει τη ζωή του, καθώς καταλαμβάνεται από το αίσθημα φόβου και του πανικού, ενώ η όποια απόφαση λαμβάνεται ενστικτωδώς σε κλάσματα του δευτερολέπτου. Συνεπώς, το γεγονός ότι ο θανών επιχείρησε να απομακρυνθεί από το όχημά του δεν μπορεί να θεμελιώσει συνυπαιτιότητά του, δεδομένου ότι ουδείς μπορούσε να προβλέψει το επελθόν αποτέλεσμα.
Κυριότερες διατάξεις: Α.ν. 1846/1951 άρθρα 34 παρ. 2, 60 παρ. 3. Ν. 551/1914 άρθρο 16 παρ. 1,3. Α.Κ. άρθρα 200, 681, 688-691, 698, 914, 922, 926, 927 και 932. Ν. 1396/1983 άρθρα 3 και 5. Κ.Πολ. Δ. άρθρα 559 αριθ. 1 και 8, 562 παρ. 2 και 591 περ. 1.