Σκοπός του παρόντος νόμου είναι η επίλυση σοβαρών και επειγόντων ζητημάτων που αφορούν εν συνόλω την προστασία του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος, καθώς και την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.

Αντικείμενο του παρόντος νόμου είναι:
α) η απλοποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και των περιβαλλοντικών ελέγχων,
β) ο εξορθολογισμός των επιτρεπόμενων χρήσεων γης,
γ) η ρύθμιση της οργάνωσης και διαχείρισης πόρων του Οργανισμού Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής και του Πράσινου Ταμείου,
δ) η ρύθμιση ζητημάτων που αφορούν στην προστασία των δασών,
ε) η επικαιροποίηση σημείων της πολεοδομικής νομοθεσίας,
στ) η συνολική ρύθμιση των προϋποθέσεων ανάπτυξης των υπεράκτιων αιολικών πάρκων και
ζ) η αντιμετώπιση ζητημάτων που αφορούν στη διαχείριση της ενεργειακής κρίσης και την κυκλική οικονομία.

Οι παρ.  2α και 2β του άρθρου 1 του ν.  4014/2011 (Α’ 209), περί κατάταξης έργων και δραστηριοτήτων, αντικαθίστανται και προστίθεται νέα παρ. 2γ ως εξής:
«2α. Από την εφαρμογή του Κεφαλαίου Α’ εξαιρούνται:
α) Έργα και δραστηριότητες που απαιτούνται αποκλειστικά για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών πολιτικής προστασίας, σύμφωνα με το άρθρο 25 του ν. 4662/2020 (Α’ 27), εάν η εφαρμογή της περιβαλλοντικής αδειοδότησης έχει δυσμενείς συνέπειες στους σκοπούς του έργου και της δραστηριότητας. Η εκτίμηση της συνδρομής των προϋποθέσεων εξαίρεσης γίνεται με την υποβολή αίτησης από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας, που συνοδεύεται από έκθεση τεκμηρίωσης, στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, η οποία αποφαίνεται εντός δεκαπέντε (15) ημερών.
β) Έργα ή τμήματα έργων και δραστηριότητες που εξυπηρετούν αποκλειστικά σκοπούς εθνικής άμυνας, εάν η εφαρμογή της περιβαλλοντικής αδειοδότησης ενδέχεται να επιφέρει δυσμενείς συνέπειες στην πραγμάτωσή τους.
Η εκτίμηση της συνδρομής των προϋποθέσεων εξαίρεσης γίνεται με την υποβολή αίτησης από το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, που συνοδεύεται από έκθεση τεκμηρίωσης για την εξυπηρέτηση αποκλειστικά σκοπών εθνικής άμυνας, στο αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο εκδίδει την απόφαση εξαίρεσης από την περιβαλλοντική αδειοδότηση. Η διαδικασία της παρούσας δεν απαιτείται για αεροδρόμια, λιμάνια, δεξαμενές καυσίμων και αγωγούς μεταφοράς υγρών καυσίμων που εξυπηρετούν σκοπούς αποκλειστικά εθνικής άμυνας.
2β. α) Με την επιφύλαξη της περίπτωσης έργου, το οποίο ενδέχεται να έχει σημαντικές δυσμενείς συνέπειες στο περιβάλλον άλλου κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ή όταν ζητηθεί από άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε., που ενδέχεται να θίγεται σοβαρά, δύναται σε εξαιρετικές περιπτώσεις, να εξαιρείται έργο, τμήμα έργου ή δραστηριότητα, από τη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, εάν αυτή επιφέρει δυσμενείς συνέπειες στους σκοπούς του έργου και της δραστηριότητας και πληρούνται οι στόχοι της Οδηγίας 2011/92/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2011, «για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον» (L 26).
β) Η απόφαση εξαίρεσης εκδίδεται από την αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Για τη χορήγηση της εξαίρεσης απαιτείται η προηγούμενη υποβολή σχετικού φακέλου από τον φορέα υλοποίησης του έργου, με τον οποίο τεκμηριώνεται ο εξαιρετικός χαρακτήρας του συγκεκριμένου έργου ή της δραστηριότητας και ότι η εφαρμογή του συνόλου των απαιτήσεων της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων επηρεάζει αρνητικά τον σκοπό του έργου ή της δραστηριότητας. Το περιεχόμενο του φακέλου καθορίζεται με απόφαση της ανωτέρω αρμόδιας αρχής.
Στην απόφαση εξαίρεσης ορίζονται ρητά:
βα) το χρονικό διάστημα ισχύος της, και
ββ) η υποχρέωση υποβολής από τον ενδιαφερόμενο, εντός του χρονικού διαστήματος ισχύος της απόφασης, Τεχνικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΤΕΠΕΜ), η οποία περιλαμβάνει γενική εκτίμηση και μέτρα αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, καθώς και μέτρα αποκατάστασης του περιβάλλοντος, μετά την ολοκλήρωση του έργου και πριν την έναρξη της λειτουργίας του.
Ως προς το περιεχόμενο της ΤΕΠΕΜ εφαρμόζονται αναλόγως η παρ. 11 του άρθρου 11.
γ) Η αρμόδια για την περιβαλλοντική αδειοδότηση αρχή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στο πλαίσιο έκδοσης της απόφασης εξαίρεσης:
γα) εξετάζει αν ενδείκνυται άλλη μορφή εκτίμησης των επιπτώσεων στο περιβάλλον,
γβ) θέτει στη διάθεση του ενδιαφερόμενου κοινού της παρ. 8 του άρθρου 3, της υπ’ αρ. 1649/45/14.1.2014 κοινής απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β’ 45), με δημοσίευση σχετικής ανακοίνωσης, τις πληροφορίες της υποπερ. γα) που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο άλλων μορφών εκτίμησης, καθώς και αυτές που σχετίζονται με την απόφαση εξαίρεσης και τους λόγους
χορήγησής της,
γγ) ενημερώνει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πριν τη λήψη της απόφασης εξαίρεσης, για τους λόγους που δικαιολογούν την παρεχόμενη εξαίρεση και της χορηγεί πληροφορίες, τις οποίες γνωστοποιεί και στο ενδιαφερόμενο κοινό.
2γ. Δεν απαιτείται εκ νέου περιβαλλοντική αδειοδότηση έργου, τμήματος έργου ή δραστηριότητας, εάν αυτή υφίσταται ήδη και οι προβλεπόμενες ή εκτελούμενες εργασίες αφορούν στην αποκατάσταση του έργου στην προτέρα, πριν την επέμβαση, κατάσταση.».

Στην παρ. 1 του άρθρου 6 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), περί τροποποίησης Αποφάσεων Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), προστίθεται δεύτερο εδάφιο, η παρ. 1α αντικαθίσταται, στο πρώτο και δεύτερο εδάφιο της υποπερ. αα) της περ. β) της παρ. 2 επέρχονται νομοτεχνικές βελτιώσεις, στην ενδεικτική αναφορά μη ουσιωδών τροποποιήσεων των ΑΕΠΟ του ως άνω δευτέρου εδαφίου, προστίθεται η αλλαγή της διαχείρισης αποβλήτων, στο τέλος της ανωτέρω υποπερίπτωσης
προστίθεται τελευταίο εδάφιο και οι παρ. 1 έως 2 διαμορφώνονται ως εξής:
«1. Οι φορείς έργων και δραστηριοτήτων σε περίπτωση εκσυγχρονισμού, επέκτασης, βελτίωσης ή τροποποίησης περιβαλλοντικά αδειοδοτημένων έργων ή δραστηριοτήτων, υποχρεούνται να υποβάλλουν προς έγκριση στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή Φάκελο Τροποποίησης ΑΕΠΟ, όπως αυτός καθορίζεται στην παρ. 6 του άρθρου 11 του παρόντος. Σε περιπτώσεις μη ουσιώδους μεταβολής των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η τροποποίηση περιβαλλοντικών όρων που έχουν εγκριθεί κατά τη χωροθέτηση επενδυτικού σχεδίου αξιοποίησης δημοσίου ακινήτου του άρθρου 13 του ν. 3986/2011 (Α’ 152), επενδυτικού σχεδίου ανάπτυξης στρατηγικών επενδύσεων του άρθρου 7 του ν. 4864/2021 (Α’ 237), σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα της υποπερ. ζζ’ της περ. α’ της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4296/2014 (Α’ 155), τα μικτά καταλύματα μικρής κλίμακας της υποπερ. ζζ’ της περ. α της παρ. 2 του άρθρου 1 του ν. 4276/2014, τουριστικού λιμένα του άρθρου 31 του ν. 2160/1993 (Α’ 118) και ανάπτυξης επιχειρηματικού πάρκου του άρθρου 47 του ν. 3982/2011 (Α’ 143), πραγματοποιείται σύμφωνα με την υποπερ. αα) της περ. β) της παρ. 2 του παρόντος.
1α. Διαφοροποιήσεις μικρής κλίμακας που αφορούν σε τεχνικές ή λειτουργικές λεπτομέρειες περιβαλλοντικά αδειοδοτημένου έργου ή δραστηριότητας δεν συνιστούν τροποποίηση, εκσυγχρονισμό, επέκταση ή βελτίωση του έργου ή της δραστηριότητας. Οι διαφοροποιήσεις αυτές κοινοποιούνται στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή η οποία μπορεί αιτιολογημένα, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δεκαπέντε (15) εργάσιμων ημερών, να ζητήσει την εφαρμογή της παρ. 2. Αν έχουν προηγηθεί παρόμοιες διαδοχικές διαφοροποιήσεις, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή εξετάζει τη νέα διαφοροποίηση σωρευτικά με τις προηγούμενες. Διαφοροποιήσεις μικρής κλίμακας συνιστούν ιδίως οι εργασίες:
α) συντήρησης και επισκευής του έργου ή μηχανημάτων ή βοηθητικών εγκαταστάσεων,
β) κτιριακής ανακαίνισης, κύριων ή βοηθητικών χώρων, χωρίς αλλαγή χρήσης ή αύξηση δυναμικότητας,
γ) εκσυγχρονισμός αντικατάστασης μηχανολογικού εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένου του εξοπλισμού ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χωρίς αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος και αύξηση της δυναμικότητας,
δ) εγκατάστασης βοηθητικού εξοπλισμού, όπως γερανογέφυρες, γεφυροπλάστιγγες και υποσταθμοί ηλεκτρικού ρεύματος,
ε) αλλαγών στη διαρρύθμιση των μηχανημάτων, του εργοταξίου, της πλατείας της εγκατάστασης εξόρυξης και της εσωτερικής διαρρύθμισης των χώρων,
στ) επικαιροποίησης των τεχνολογικών προδιαγραφών των έργων κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ της υποβολής αίτησης για τη χορήγηση ΑΕΠΟ και της κατασκευής των έργων,
ζ) τροποποιήσεων οι οποίες, ως αυτοτελές έργο, δεν υπόκεινται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση, χωρίς ωστόσο να έχουν ως αποτέλεσμα την αλλαγή της κατηγορίας ή υποκατηγορίας κατάταξης του συνολικού έργου ή τη συμπερίληψή του σε αυτές.
2. Μετά την υποβολή του Φακέλου Τροποποίησης ΑΕΠΟ, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή προβαίνει στις ακόλουθες ενέργειες:
α) Εντός τριών (3) εργάσιμων ημερών από την υποβολή του φακέλου, ελέγχει την πληρότητα. Σε περίπτωση έλλειψης πληρότητας, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή ζητά με έγγραφη αιτιολόγηση από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας τη συμπλήρωση του φακέλου.
Εντός προθεσμίας τριών (3) εργάσιμων ημερών από την υποβολή τους, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, κατόπιν ελέγχου πληρότητας του συμπληρωμένου φακέλου, είτε προχωρά στα επόμενα στάδια είτε απορρίπτει τον φάκελο εάν διαπιστωθούν ελλείψεις. Η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου έχει ως συνέπεια να θεωρείται ο φάκελος πλήρης.
β) Εντός προθεσμίας δέκα (10) εργάσιμων ημερών η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή αξιολογεί τον φάκελο και αποφαίνεται:
αα) είτε ότι, λόγω των διαφοροποιήσεων, επέρχεται μη ουσιώδης μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας, οπότε εκδίδεται απόφαση, η οποία είτε εγκρίνει την τροποποίηση άνευ ετέρου είτε δύναται να προβλέπει τυχόν πρόσθετους όρους, μόνο ως προς το τροποποιούμενο φυσικό αντικείμενο.
Σε κάθε περίπτωση, μη ουσιώδεις θεωρούνται (i) τροποποιήσεις που έχουν θετικό αντίκτυπο και μειώνουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως ενδεικτικά: η αλλαγή σε καύσιμο με λιγότερες εκπομπές αέριων ρύπων ή διοξειδίου του άνθρακα, η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, η λήψη πρόσθετων μέτρων αντιρρύπανσης, η μείωση της χρήσης πρώτων υλών και η αλλαγή της διαχείρισης των αποβλήτων σε μέθοδο που βρίσκεται υψηλότερα στην ιεράρχηση των αποβλήτων, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4819/2021 (Α’ 129), καθώς και (ii) οι τροποποιήσεις οι οποίες ως αυτοτελές έργο δεν υπάγονται στην κατηγορία Α’, χωρίς ωστόσο να έχουν σαν αποτέλεσμα την αλλαγή της κατηγορίας ή υποκατηγορίας κατάταξης του συνολικού έργου.
Σε περίπτωση που έχουν προηγηθεί άλλες τροποποιήσεις, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή, προκειμένου να αξιολογήσει τον ουσιώδη ή μη χαρακτήρα της τροποποίησης, συνεκτιμά όλες τις προηγούμενες τροποποιήσεις, ιδίως, δε τους περιβαλλοντικούς όρους, όπως έχουν διαμορφωθεί μετά την τελευταία τροποποίηση.
Σε περίπτωση που οι διαφοροποιήσεις αυτές απαιτούν απόψεις ορισμένων υπηρεσιών που αφορούν στο τροποποιούμενο φυσικό αντικείμενο και οι οποίες δεν έχουν προσκομισθεί από τον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας, η απόφαση έγκρισης της τροποποίησης εκδίδεται εντός είκοσι πέντε (25) εργάσιμων ημερών.
ββ) είτε ότι λόγω των διαφοροποιήσεων επέρχεται ουσιώδης μεταβολή των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας, οπότε απαιτείται η υποβολή νέας ΜΠΕ και εκκινεί η διαδικασία των άρθρων 3 ή 4, κατά περίπτωση. Στην περίπτωση αυτή, δεν ζητούνται εκ νέου γνωμοδοτήσεις από τους δημόσιους φορείς και τις υπηρεσίες που γνωμοδότησαν στο πλαίσιο της έκδοσης της ΑΕΠΟ, παρά μόνον εάν, η τροποποίηση τις αφορά κατά αρμοδιότητα. Ειδικά για τα έργα και τις δραστηριότητες που εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής της κοινής υπουργικής απόφασης 36060/1155/Ε.103/2013 (Β’ 1450) εφαρμόζονται οι διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 16 αυτής.
Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να καθορίζονται γενικά ή ειδικότερα κριτήρια ανά είδος έργου ή δραστηριότητας, βάσει των οποίων κρίνεται ο ουσιώδης ή μη χαρακτήρας μιας μεταβολής περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία έργου ή δραστηριότητας, λαμβανομένων υπόψη της παραγράφου 24 του Παραρτήματος Ι και την παρ. 13 του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 2011/92.».

Πριν το τελευταίο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 12 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), περί αντικατάστασης παλαιότερων αδειών από Αποφάσεις Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) και Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ), προστίθεται περ. δ’ και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Με τη δημοσίευση του παρόντος νόμου καταργούνται για έργα και δραστηριότητες κατηγορίας Α και Β αντικαθιστάμενες από την ΑΕΠΟ ή τις ΠΠΔ αντίστοιχα:
α. όλες οι άδειες και εγκρίσεις για τη διαχείριση αποβλήτων, η έννοια της οποίας προσδιορίζεται στις διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας που αφορά στο πλαίσιο παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων, όπως ισχύει.
β. η έγκριση επέμβασης κατά την έννοια του έκτου κεφαλαίου του ν. 998/1979 (Α’ 279), του άρθρου 13 του ν. 1734/1987 (Α’ 189), ως και κάθε άλλης σχετικής διάταξης της δασικής νομοθεσίας,
γ. η άδεια διάθεσης λυμάτων ή βιομηχανικών αποβλήτων που προβλέπεται στο άρθρο 14 της κ.υ.α. Ειβ. 221/65 (Β’ 138), όπως έχει τροποποιηθεί με το άρθρο 3 της κ.υ.α. Γι/17831/71 (Β’ 986),
δ. οι αποφάσεις καθορισμού χρήσεως των επιφανειακών υδάτων για τη διάθεση λυμάτων ή βιομηχανικών αποβλήτων που προβλέπονταν στο άρθρο 6 της υπό στοιχεία Υγ. Διατ. Ειβ. 221/1965 κοινής απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών και Υγιεινής (Β’ 138). Στην περίπτωση αυτή για την έκδοση ΑΕΠΟ ή ΠΠΔ απαιτείται και η γνώμη της οικείας Διεύθυνσης Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εάν δεν έχει γίνει ήδη ο καθορισμός αποδεκτών στην οικεία Περιφερειακή Ενότητα, βάσει της ανωτέρω κοινής απόφασης. Ειδικά για τα έργα και τις δραστηριότητες κατηγορίας Β’, προκειμένου να διατυπώσει γνώμη η οικεία Διεύθυνση Υδάτων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, υποβάλλεται σχετική τεχνική έκθεση τεκμηρίωσης.
Ο φορέας υφιστάμενης δραστηριότητας που περιλαμβάνει διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων υποχρεούται να διαθέτει σε ισχύ ασφαλιστήριο συμβόλαιο ή εγγυητική επιστολή για τις αντίστοιχες εργασίες διαχείρισης επικίνδυνων αποβλήτων, σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις, το οποίο υποχρεούται να προσκομίζει στην αρμόδια υπηρεσία, κατά την ανανέωση ή τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων της δραστηριότητας. Για τον φορέα νέου έργου ή δραστηριότητας που περιλαμβάνει διαχείριση επικίνδυνων αποβλήτων, η έκδοση του ασφαλιστηρίου (ή της εγγυητικής επιστολής) αποτελεί προϋπόθεση για την έναρξη της λειτουργίας.».

Στην παρ. 7 του άρθρου 16 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), προσδιορίζεται ότι η αναφορά σε πιστοποιημένο αξιολογητή αφορά τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), προβλέπεται ότι η πληρωμή αυτών καταβάλλεται απευθείας, και η παρ. 7 διαμορφώνεται ως εξής:
«7. Στις περιπτώσεις που η ανάθεση ορισμένου έργου σε Πιστοποιημένο Αξιολογητή ΜΠΕ διενεργείται κατόπιν αιτήματος του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας, ο τελευταίος υποχρεούται σε καταβολή της προβλεπόμενης από την απόφαση της παρ. 8 αμοιβής, η οποία καταβάλλεται απευθείας στον πρώτο, χωρίς να ισχύει η υποχρέωση που απορρέει από την παρ. 3 του άρθρου 17.».

1. Στην περ.  γ) της παρ.  5 του άρθρου 20 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), περί σύστασης Μητρώου Περιβαλλοντικών Ελεγκτών, αφαιρούνται οι αναφορές περί επικουρίας της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών από Εποπτικό Συμβούλιο, διαγράφεται η περ. δ’, και η παρ. 5 διαμορφώνεται ως εξής:
«5. α) Για την κάλυψη των αναγκών ελέγχου των υποκείμενων σε επιθεώρηση έργων και δραστηριοτήτων συνιστάται Μητρώο Περιβαλλοντικών Ελεγκτών, που τηρείται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με ευθύνη της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών. Η ιδιότητα του Περιβαλλοντικού Ελεγκτή αποκτάται με τη χορήγηση σχετικής άδειας από το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
β) Οι Περιβαλλοντικοί Ελεγκτές έχουν ως αντικείμενο τη διενέργεια περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων σε κάθε περίπτωση που τους ζητείται από τις αρμόδιες προς τούτο υπηρεσίες.
γ) Η παρακολούθηση του έργου των Περιβαλλοντικών Ελεγκτών και της ορθής εκτέλεσης των καθηκόντων τους διενεργείται από τη Γενική Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών.».
2. Στο τέλος της παρ.  11 του άρθρου 20 του ν. 4014/2011, περί διενέργειας αυτοψίας, προστίθεται τελευταίο εδάφιο, και η παρ. 11 διαμορφώνεται ως εξής:
«11. α. Σε κάθε αυτοψία, οι αρμόδιες αρχές περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων της παρ. 3 συντάσσουν επιτόπου έκθεση αυτοψίας στην οποία καταχωρίζονται τα ευρήματα του ελέγχου. Ακολούθως, συντάσσουν προσωρινή έκθεση ελέγχου σύμφωνα με την απόφαση της περ. α’ της παρ. 21.
Η προσωρινή έκθεση ελέγχου κοινοποιείται στον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας το αργότερο εντός ενός (1) μήνα από την πραγματοποίηση της αυτοψίας.
Ο εν λόγω φορέας, σε περίπτωση διαπίστωσης πιθανών παραβάσεων, καλείται ταυτόχρονα σε απολογία. Η ανωτέρω προθεσμία ορίζεται σε δύο (2) μήνες για τα έργα και δραστηριότητες που εντάσσονται στο Παράρτημα Ι της υπό στοιχεία 36060/1155/Ε103/13.6.2013 κοινής απόφασης.
Ο έλεγχος διενεργείται υποχρεωτικά με τη χρήση των φύλλων ελέγχου, τα οποία υποκαθιστούν την έκθεση αυτοψίας για τις περιπτώσεις περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων όπου η αρμόδια Αρχή Οργάνωσης, Εποπτείας και Συντονισμού του άρθρου 124 του ν. 4759/2020 (Α’ 245), εκδίδει φύλλα ελέγχου, σύμφωνα με το άρθρο 147 του ν. 4512/2018 (Α’ 5). Τα φύλλα ελέγχου δύνανται να ενσωματώνουν τα αποτελέσματα του ελέγχου και να επέχουν θέση προσωρινής έκθεσης ελέγχου. Επιπρόσθετα, σε περίπτωση που η έλλειψη συμμόρφωσης είναι ασήμαντη, ήτοι δεν προκαλεί ρύπανση, υποβάθμιση ή κίνδυνο για το περιβάλλον, στα φύλλα ελέγχου δύναται να ενσωματώνονται κατευθυντήριες οδηγίες για την συμμόρφωση, να προβλέπεται επανέλεγχος εντός προθεσμίας ή προειδοποίηση επιβολής κυρώσεων.
β. Σε περίπτωση μη διαπίστωσης παράβασης και αξιολόγησης των μη συμμορφώσεων ως ασήμαντων, σύμφωνα με το έβδομο εδάφιο της περ. α’, η προσωρινή έκθεση ελέγχου καθίσταται οριστική και αναρτάται αμελλητί στο ΗΠΜ της παρ. 1 του άρθρου 18 του ν. 4042/2012.
γ. Σε περίπτωση διαπίστωσης παραβάσεων που δεν εμπίπτουν στην περ. β’, τάσσεται προθεσμία για την απολογία που δεν δύναται να είναι μικρότερη από δέκα (10) εργάσιμες ημέρες από την επομένη ημέρα της επίδοσης της κλήσης σε απολογία, με δυνατότητα παράτασης μετά από αίτημα του φορέα έως δέκα εργάσιμες (10) ημέρες
επιπλέον. Μετά την υποβολή της απολογίας ή εφόσον παρέλθει άπρακτη η προθεσμία που τάχθηκε για την υποβολή της, η αρμόδια αρχή που διενεργεί τον έλεγχο συντάσσει οριστική έκθεση ελέγχου εντός σαράντα πέντε (45) ημερών από την παρέλευση της προθεσμίας απολογίας. Η ανωτέρω προθεσμία ορίζεται σε τέσσερις (4) μήνες από την πραγματοποίηση της αυτοψίας για τα έργα και δραστηριότητες που εντάσσονται στο Παράρτημα Ι της υπό στοιχεία 36060/1155/Ε103/13.6.2013 κοινής απόφασης. Σε περίπτωση που για την ολοκλήρωση του ελέγχου απαιτείται η διεξαγωγή συμπληρωματικών εργαστηριακών μετρήσεων και αναλύσεων ή η λήψη πορισμάτων από άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες, καθώς και ενδεχόμενη κλήση σε συμπληρωματική απολογία σε συνέχεια των συμπληρωματικών ευρημάτων που προκύπτουν από τους προαναφερθέντες εργαστηριακούς ελέγχους και μετρήσεις ή τα πορίσματα άλλων συναρμόδιων υπηρεσιών, ο χρόνος αυτός δεν προσμετράται στην προθεσμία των σαράντα πέντε (45) ημερών.
Η οριστική έκθεση ελέγχου περιέχει συμπεράσματα σχετικά με το κατά πόσον απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες, καθώς και Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών, σύμφωνα με τις παρ. 15 και 15γ, όπου αυτές έχουν εφαρμογή, προκειμένου να εξασφαλίζει ότι ο φορέας εκμετάλλευσης προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες για τη συμμόρφωση με τις υποδείξεις του Πλάνου Διορθωτικών Ενεργειών εντός εύλογης προθεσμίας. Η οριστική έκθεση ελέγχου αναρτάται αμελλητί στο ΗΠΜ από την αρμόδια αρχή και, ανάλογα με τα ευρήματα αυτής, δύναται να κοινοποιείται στην αρχή που χορήγησε στον ελεγχόμενο την άδεια/έγκριση/γνωστοποίηση κατασκευής ή λειτουργίας του έργου ή έναρξης της δραστηριότητας ή, κατά περίπτωση, την ανανέωση αυτών. Ειδικά για τα έργα και τις δραστηριότητες κατηγορίας Β’, έως τη λειτουργία του Ηλεκτρονικού Περιβαλλοντικού Μητρώου (ΗΠΜ), η οριστική έκθεση ελέγχου αναρτάται στην ιστοσελίδα της οικείας Περιφέρειας.».
3. Στην παρ. 15α του άρθρου 20 του ν. 4014/2011, περί δήλωσης συμμόρφωσης, προστίθεται νέο πέμπτο εδάφιο, στην περ. γ) της παρ. 15β αφαιρείται η αναφορά στις Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (ΠΠΔ), στην υποπερ. βγ) της περ. β’ της παρ. 15γ προστίθεται δεύτερο εδάφιο, στο πρώτο εδάφιο της περ. δ αυτής, ορίζεται ότι η ανάρτηση της πράξης βεβαίωσης της παράβασης μπορεί να γίνει και στην ιστοσελίδα της εκάστοτε Περιφέρειας, και οι παρ. 15α έως 15γ διαμορφώνονται ως εξής:
«15α. Μετά την παρέλευση της προθεσμίας συμμόρφωσης διενεργείται νέα αυτοψία για την επαλήθευση της συμμόρφωσης του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας με το Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών, σύμφωνα και με τη σχετική Δήλωση Συμμόρφωσης. Η επαλήθευση της συμμόρφωσης μπορεί να πραγματοποιείται και με προσκόμιση εγγράφων, παραστατικών, φωτογραφιών και λοιπών στοιχείων, αντί αυτοψίας, υπό την προϋπόθεση της αποδοχής τους από την αρμόδια αρχή της παρ. 3 ως επαρκών στοιχείων για την τεκμηρίωση της συμμόρφωσης. Στην περίπτωση που επαληθεύεται η
συμμόρφωση, παύει η σχετική διαδικασία ελέγχου και η Δήλωση Συμμόρφωσης αναρτάται αμελλητί στο ΗΠΜ. Η ανάρτησή της στο ΗΠΜ επέχει θέση αποδοχής της από την αρμόδια για τους περιβαλλοντικούς ελέγχους αρχή.
Ειδικά για τα έργα και τις δραστηριότητες κατηγορίας Β’, έως τη λειτουργία του ΗΠΜ, η Δήλωση Συμμόρφωσης αναρτάται στην ιστοσελίδα της οικείας Περιφέρειας.
Στην περίπτωση που διαπιστώνεται ότι ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας δεν έχει συμμορφωθεί με το Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών, η αρμόδια αρχή της παρ. 3 προχωρά στην επιβολή κυρώσεων, συντάσσοντας αιτιολογημένη πράξη βεβαίωσης της παράβασης, σύμφωνα με την περ. β’ της παρ. 15γ.
15β. Η διαδικασία των παρ. 15 και 15α δεν εφαρμόζεται όταν η παράβαση ενέχει κίνδυνο για το δημόσιο συμφέρον, που δεν μπορεί να αποτραπεί χωρίς άμεση ενέργεια εκ μέρους του ελεγκτή, δηλαδή κατατάσσεται στις κατηγορίες «ΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ» και «ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ» σοβαρότητας της παρ. 1α του άρθρου 30 του ν. 1650/1986. Ειδικότερα τέτοιες περιπτώσεις θεωρούνται:
α) όταν η άμεση επιβολή μέτρων και κυρώσεων είναι αναγκαία για λόγους προστασίας του δημοσίου συμφέροντος,
β) όταν η παράβαση ενέχει άμεσο κίνδυνο για τη δημόσια υγεία ή απειλεί με άμεσες και σημαντικές αρνητικές συνέπειες το περιβάλλον που δεν μπορούν να αποτραπούν χωρίς άμεση ενέργεια εκ μέρους της αρμόδιας για τη διεξαγωγή περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων αρχής της παρ. 3 ή ενέχουν κίνδυνο ευρείας οικολογικής διατάραξης, γ) στις περιπτώσεις ουσιωδών διοικητικών παραβάσεων, όπως η έλλειψη εν ισχύ ΑΕΠΟ.
Για την αξιολόγηση της σοβαρότητας της παράβασης και την εφαρμογή ή μη της παρούσας λαμβάνονται υπόψη η φύση της παράβασης και το ύψος υπέρβασης των θεσμοθετημένων ορίων εκπομπών, η υποτροπή και το ιστορικό συμμόρφωσης, η συμπεριφορά και ο βαθμός συνεργασίας του ελεγχόμενου φορέα, άλλοι ελαφρυντικοί ή επιβαρυντικοί παράγοντες, καθώς και τα προβλεπόμενα στο άρθρο 3 του ν. 4042/2012 (Α’ 24).
15γ. α. Εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ. 15β, μετά την υποβολή της απολογίας ή την άπρακτη πάροδο της προθεσμίας που τάχθηκε για την υποβολή της, η αρμόδια αρχή, που διενεργεί την περιβαλλοντική επιθεώρηση, συντάσσει αιτιολογημένη πράξη βεβαίωσης της παράβασης, η οποία υπέχει θέσης οριστικής έκθεσης ελέγχου εντός της προθεσμίας της περ. γ’ της παρ. 11.
β. Η ως άνω βεβαίωση:
βα) περιλαμβάνει τη σχετική εισήγηση για επιβολή προστίμου προς την αρμόδια αρχή, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 30 του ν. 1650/1986,
ββ) περιλαμβάνει, όπου απαιτείται, Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών, σύμφωνα με το Μοντέλο Ενεργειών Συμμόρφωσης της περ.  στ’ της παρ.  21, το οποίο ο ελεγχόμενος φορέας του έργου ή της δραστηριότητας οφείλει να υλοποιήσει, υποβάλλοντας προς τις αρμόδιες αρχές περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων της παρ. 3, Δήλωση Συμμόρφωσης, με την πάροδο του τεθέντος χρονοδιαγράμματος,
βγ) αναρτάται από την αρμόδια αρχή αμελλητί στο ΗΠΜ. Ειδικά για τα έργα και τις δραστηριότητες κατηγορίας Β’, έως τη λειτουργία του ΗΠΜ, η βεβαίωση αναρτάται στην ιστοσελίδα της οικείας Περιφέρειας,
βδ) κοινοποιείται υποχρεωτικά στην αρχή που χορήγησε στον ελεγχόμενο την άδεια/έγκριση/γνωστοποίηση κατασκευής ή λειτουργίας του έργου ή έναρξης της δραστηριότητας ή, κατά περίπτωση, την ανανέωση αυτών,
βε) κοινοποιείται στην αρμόδια εισαγγελική αρχή, εφόσον για τη συγκεκριμένη παράβαση προβλέπεται ποινική κύρωση.
γ. Μετά την παρέλευση της τεθείσας προθεσμίας διενεργείται νέα αυτοψία για την επαλήθευση της συμμόρφωσης του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας με το Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών Συμμόρφωσης, σύμφωνα και με τη σχετική Δήλωση Συμμόρφωσης. Η επαλήθευση της συμμόρφωσης μπορεί να πραγματοποιείται και με προσκόμιση εγγράφων, παραστατικών, φωτογραφιών και λοιπών στοιχείων, αντί αυτοψίας, υπό την προϋπόθεση της αποδοχής τους από την αρμόδια αρχή της παρ. 3, ως επαρκών στοιχείων για την τεκμηρίωση της συμμόρφωσης. Στην περίπτωση που επαληθεύεται η συμμόρφωση, η Δήλωση Συμμόρφωσης αναρτάται αμελλητί στο ΗΠΜ.
δ. Η ανάρτησή της στο ΗΠΜ ή στην ιστοσελίδα της οικείας Περιφέρειας επέχει θέση αποδοχής της από την αρμόδια για τους περιβαλλοντικούς ελέγχους αρχή. Η αποδοχή της Δήλωσης Συμμόρφωσης δεν αίρει τη διαδικασία επιβολής προστίμου από την αρμόδια αρχή, σύμφωνα με τη σχετική πράξη βεβαίωσης παράβασης. Στην περίπτωση που διαπιστώνεται ότι ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας δεν έχει συμμορφωθεί με το Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών, αυτός θεωρείται υπότροπος και επιβάλλονται οι προσήκουσες κυρώσεις.».
4. Στο τέλος της παρ.  21 του άρθρου 20 του ν. 4014/2011, περί του Μοντέλου Ενεργειών Συμμόρφωσης των περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, προστίθεται εδάφιο, και η παρ. 21 διαμορφώνεται ως εξής:
«21. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας υιοθετείται το Μοντέλο Ενεργειών Συμμόρφωσης («ΜΕΣ») για τις περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις, το οποίο καταρτίζεται βάσει των κριτηρίων του άρθρου 149 του ν. 4512/2018, από τη Γενική Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών, ως Αρχή Οργάνωσης Εποπτείας και Συντονισμού του άρθρου 124 του ν. 4759/2020, και το οποίο περιλαμβάνει τις διαδικασίες και τις οδηγίες για την καθοδήγηση των ενεργειών και των αποφάσεων των αρμοδίων αρχών που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια και σε συνέχεια του ελέγχου στο πλαίσιο της ενιαίας αντιμετώπισης των ελέγχων και των λοιπών δραστηριοτήτων εποπτείας, συμπεριλαμβανομένων των ειδικότερων κριτηρίων για τον καθορισμό της προθεσμίας συμμόρφωσης, των αναγκαίων λεπτομερειών για την εφαρμογή αυτού και των διοικητικών μέτρων της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 30 του ν. 1650/1986, και στο οποίο εξειδικεύονται:
α) το περιεχόμενο της προσωρινής και της οριστικής έκθεσης ελέγχου της παρ. 11,
β) οι παραβάσεις της παρ. 15, συμπεριλαμβανομένων των μη ουσιωδών διοικητικών παραβάσεων και οι παραβάσεις της παρ. 15β, οι οποίες δύνανται να εξειδικεύονται ανά είδος έργου ή δραστηριότητας,
γ) το περιεχόμενο του Πλάνου Διορθωτικών Ενεργειών της παρ. 15 και της υποπερ. ββ) της περ. β’ της παρ. 15γ,
δ) η κατάταξη των παραβάσεων στις τέσσερις (4) κατηγορίες «ΧΑΜΗΛΗΣ», «ΜΕΤΡΙΑΣ», «ΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ» και «ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗΣ» σοβαρότητας της παρ. 1α του άρθρου 30 του ν. 1650/1986, σύμφωνα με τα κριτήρια της παρ. 15β,
ε) το σύνολο των ελαφρυντικών ή επιβαρυντικών παραγόντων, οι οποίοι συνεκτιμώνται για την αξιολόγηση της σοβαρότητας της παράβασης, σύμφωνα με την παρ. 15β, και ο τρόπος υπολογισμού του προστίμου που επιβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 30 του ν. 1650/1986,
στ) κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των παρ. 11 έως 15γ.
Για το περιεχόμενο των περ. β’ και γ’ της παρούσας ζητείται η απλή γνώμη της Γενικής Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Πολιτικής και της Διεύθυνσης Διαχείρισης Αποβλήτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Το ΜΕΣ εφαρμόζεται κατ’ αναλογία και στις παραβάσεις έργων και δραστηριοτήτων που δεν απαιτούν περιβαλλοντική αδειοδότηση, σύμφωνα με το άρθρο 1.».

Στην περ. β) της παρ. 4 του άρθρου 61 του ν. 4819/2021 (Α’ 129, διόρθωση σφάλματος Α’ 171), περί επιθεωρήσεων και περιβαλλοντικών ελέγχων φορέων επεξεργασίας αποβλήτων, εξειδικεύεται το όργανο διενέργειας ελέγχων, διορθώνονται οι νομοθετικές παραπομπές, και η παρ. 4 διαμορφώνεται ως εξής:
«4. Οι έλεγχοι του παρόντος διενεργούνται:
α) στους οργανισμούς ή τις επιχειρήσεις που πραγματοποιούν εργασίες επεξεργασίας αποβλήτων ή παράγουν επικίνδυνα απόβλητα, από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές, σύμφωνα με όσα ειδικότερα ορίζονται στο άρθρο 20 του ν. 4014/2011 (Α’ 209),
β) στους οργανισμούς ή τις επιχειρήσεις που συλλέγουν ή μεταφέρουν απόβλητα σε επαγγελματική βάση, από τη Γενική Διεύθυνση του Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών και από τα Κλιμάκια Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος της παρ. 3 του άρθρου 20 του ν. 4014/2011,
γ) στους μεσίτες και τους εμπόρους αποβλήτων, από τα Κ.Ε.Π.ΠΕ. της παρ. 4 του άρθρου 20 του ν. 4014/2011.»

1. Στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 21 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), περί διοικητικών μέτρων και κυρώσεων επί περιβαλλοντικών παραβάσεων, προστίθεται παραπομπή στον ν. 4042/2012 (Α’ 24) και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα που προκαλούν οποιαδήποτε ρύπανση ή άλλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος ή παραβαίνουν τις διατάξεις του παρόντος ή των κατ’ εξουσιοδότησή του εκδιδόμενων διαταγμάτων ή υπουργικών αποφάσεων ή αποφάσεων της Αποκεντρωμένης Διοίκησης ή της Περιφέρειας, ανεξάρτητα από την αστική ή ποινική ευθύνη, επιβάλλονται τα ακόλουθα διοικητικά μέτρα και κυρώσεις:
α) Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών της υποπερ.  ββ’ της περ. β’ της παρ. 15γ του άρθρου 6 του ν. 1650/1986 (Α’ 160), που επέχει τη θέση του μέτρου της γραπτής σύστασης της περ. α’ της παρ. 5 του άρθρου 151 του ν. 4512/2018 (Α’ 5), πιθανός επανέλεγχος εντός προθεσμίας, προειδοποίηση επιβολής κυρώσεων.
β) Πρόστιμο από πεντακόσια (500) έως και πέντε εκατομμύρια (5.000.000) ευρώ σύμφωνα με την παρ. 1α ή και Πλάνο Διορθωτικών Ενεργειών.
γ) Προσωρινή ή οριστική διακοπή λειτουργίας, όπως προβλέπεται την παρ. 6, μετά από εισήγηση της αρμόδιας για την περιβαλλοντική επιθεώρηση αρχής.
δ) Διοικητικά μέτρα και κυρώσεις που προβλέπονται από την περιβαλλοντική νομοθεσία.
Τα εν λόγω μέτρα και οι κυρώσεις είναι αναλογικά και εύλογα, στηρίζονται δε στην αξιολόγηση του κινδύνου που η παράβαση επιφέρει στην προστασία του δημοσίου συμφέροντος σύμφωνα με την παρ. 1α και επιβάλλονται, σύμφωνα με την απόφαση της παρ. 21 του άρθρου 20, ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράβασης, τη συχνότητα ή την χρονική διάρκεια, την υποτροπή και το ιστορικό συμμόρφωσης, τη συμπεριφορά και τον βαθμό συνεργασίας του ελεγχόμενου οικονομικού φορέα, το ύψος υπέρβασης των θεσμοθετημένων ορίων εκπομπών και την παραβίαση των περιβαλλοντικών όρων και προτύπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων, λόγους δημοσίου συμφέροντος, καθώς και τυχόν συντρέχοντες ελαφρυντικούς ή επιβαρυντικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του άμεσου ή έμμεσου κέρδους που η παράβαση απέφερε στον φορέα του έργου ή της δραστηριότητας.
Τα πρόστιμα της περ. β’ επιβάλλονται μετά από ενιαία αξιολόγηση της σοβαρότητας του συνόλου των παραβάσεων, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 1α.
Εφόσον από τη νομοθεσία προβλέπεται ποινική κύρωση για τη συγκεκριμένη παράβαση, σύμφωνα με το άρθρο 3 του ν. 4042/2012 (Α’ 24), η πράξη βεβαίωσης παράβασης διαβιβάζεται στην αρμόδια Εισαγγελική Αρχή.
2. Στην αρχή του δευτέρου εδαφίου της παρ. 6 του άρθρου 21 του ν. 4014/2011, η επιβαλλόμενη κύρωση του προστίμου αντικαθίσταται με την προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας, και η παρ. 6 διαμορφώνεται ως εξής:
«6. Αν μια επιχείρηση ή δραστηριότητα προκαλεί ρύπανση ή άλλη υποβάθμιση του περιβάλλοντος που κατατάσσεται στις «πολύ σημαντικές» παραβάσεις, μπορεί να επιβληθεί προσωρινή απαγόρευση της λειτουργίας της μέχρις ότου ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αποτρέπεται η ρύπανση ή η υποβάθμιση σύμφωνα με την παρ. 6 του άρθρου 151 του ν. 4512/2018. Η προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας επιβάλλεται από την αρχή ή το όργανο που εξέδωσε την άδεια, ή την έγκριση, ή τη γνωστοποίηση κατασκευής ή λειτουργίας του έργου ή έναρξης της δραστηριότητας ή, κατά περίπτωση, την ανανέωση αυτών. Ο αρμόδιος περιφερειάρχης δύναται να επιβάλει οριστική διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης, αν η επιχείρηση ή η δραστηριότητα παραλείπει να συμμορφωθεί προς τα μέτρα που υποδεικνύονται με την απόφαση του πρώτου εδαφίου ή αν η λήψη αποτελεσματικών μέτρων είναι ανέφικτη. Αν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι, ιδίως σε περίπτωση που από το είδος ή την ποσότητα των ρύπων ή από την έκταση και τη σημασία της υποβάθμισης του περιβάλλοντος υπάρχει κίνδυνος θανάτου ή βαριάς σωματικής βλάβης ή ευρείας οικολογικής διατάραξης ή καταστροφής, ενόψει και της σπουδαιότητας της επιχείρησης ή δραστηριότητας, το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας από κοινού με το αρμόδιο όργανο τυχόν συναρμόδιου Υπουργείου επιβάλλει τις παραπάνω κυρώσεις. Με την πράξη επιβολής της προσωρινής απαγόρευσης λειτουργίας επιβάλλεται και πρόστιμο το οποίο ισούται με το διπλάσιο των ημερήσιων ακαθάριστων
εσόδων λειτουργίας, ήτοι των ετήσιων ακαθάριστων εσόδων του φορέα του έργου ή της δραστηριότητας αναγομένων ανά ημέρα λειτουργίας, και ανέρχεται κατ’ ελάχιστον σε πεντακόσια (500) ευρώ για κάθε ημέρα παράβασης της απαγόρευσης. Η παράβαση διαπιστώνεται με πράξη του οργάνου που επέβαλε την απαγόρευση με την οποία καταλογίζεται το πρόστιμο. Με απόφαση του οργάνου που επέβαλε την προσωρινή απαγόρευση λειτουργίας της επιχείρησης ή δραστηριότητας μπορεί, σε κάθε περίπτωση, να αίρεται η απαγόρευση αυτή, ώστε να παύσει οριστικά η ρύπανση ή υποβάθμιση του περιβάλλοντος.».

1. Η περιβαλλοντική αδειοδότηση έργου ή δραστηριότητας, για το οποίο έχει κατατεθεί Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ή Μελέτη Περιβάλλοντος για την τροποποίηση ή ανανέωση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ή αίτηση Υπαγωγής σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις, πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος, διενεργείται σύμφωνα με τα άρθρα 4 και 5, αν ο φορέας του έργου ή της δραστηριότητας το αιτηθεί.
2. Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 52 του ν. 4843/2021 (Α’ 193), τροποποιείται το νομικό καθεστώς διεκπεραίωσης των εκκρεμών υποθέσεων που αφορούν διενεργηθέντες περιβαλλοντικούς ελέγχους, αντικαθίσταται η παρ. 2, και το άρθρο 52 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 52
Μεταβατικές διατάξεις
1. Εκκρεμείς υποθέσεις περιβαλλοντικών ελέγχων, επιθεωρήσεων και επιβολής διοικητικών κυρώσεων για περιβαλλοντικές παραβάσεις διεκπεραιώνονται σύμφωνα με το άρθρο 20 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), μη εφαρμοζόμενών των προθεσμιών των τεσσάρων πρώτων εδαφίων της περ. γ) της παρ. 11 του ανωτέρω άρθρου.
2. Αν έχει ήδη εκδοθεί πράξη βεβαίωσης παράβασης, αυτή ακυρώνεται και εκδίδεται οριστική έκθεση ελέγχου, σύμφωνα με την παρ. 1, λαμβανομένων υπόψη των συμπερασμάτων της ακυρωθείσας πράξης βεβαίωσης παράβασης.».

Η προθεσμία του τελευταίου εδαφίου της παρ. 6 του άρθρου 21 του ν. 1650/1986 (Α’ 160) παρατείνεται και η παρ. 6 διαμορφώνεται ως εξής: «6. Για περιοχές, στοιχεία ή σύνολα της φύσης και του τοπίου, για τα οποία αρχίζει η διαδικασία χαρακτηρισμού με προεδρικό διάταγμα και έως ότου εκδοθεί η πράξη χαρακτηρισμού, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας με απόφασή του, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορεί
να καθορίζει όρους και περιορισμούς για επεμβάσεις και δραστηριότητες που είναι δυνατόν να έχουν βλαπτική επίδραση στις παραπάνω περιοχές, στοιχεία ή σύνολα και να υλοποιεί τα σχέδια δράσης της υποπαρ. α’ της παρ. 3 και συγκεκριμένες διαχειριστικές δράσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση και διατήρηση της κατάστασης των προστατευτέων αντικειμένων. Η ισχύς της υπουργικής αυτής απόφασης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα δύο (2) έτη. Αν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι, η προθεσμία αυτή μπορεί να παρατείνεται, με όμοια υπουργική απόφαση, για τρία (3) ακόμη έτη.».

Στο πλαίσιο εξειδίκευσης της παρ. 1 του άρθρου 20 του ν. 1650/1986 (Α’ 160), περί ειδών χλωρίδας και πανίδας δύναται:
α) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Οικονομικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να καθορίζονται μέτρα παρακολούθησης και διαχείρισης εκβρασμών θαλάσσιας άγριας πανίδας, όπου αυτά απαιτούνται βάσει των διαθέσιμων επιστημονικών στοιχείων, με σκοπό την καλύτερη και αποδοτικότερη διαχείριση του φαινομένου, την επιστημονική συνδρομή στην προστασία των εν λόγω ειδών και τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς τους. Ειδικότερα, για την επίτευξη του σκοπού της παρούσας, μπορεί να αποφασίζεται η δημιουργία πανελλαδικού δικτύου παρακολούθησης και διαχείρισης περιπτώσεων εκβρασμών, να καθορίζεται η διαδικασία λειτουργίας και δράσης του, καθώς και να προβλέπεται κάθε ειδικότερο ή λεπτομερειακό θέμα για την εφαρμογή του παρόντος.
β) Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Οικονομικών και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού, δύναται να καθορίζονται τα μέτρα και οι τρόποι εφαρμογής περιφερειακών ή τοπικών σχεδίων δράσης για την προστασία και διαχείριση των πληθυσμών ειδών της άγριας πανίδας, τη διασφάλιση της φυτοϋγείας και της προστασίας της χλωρίδας, την αντιμετώπιση των συνεπειών προσέγγισης και αλληλεπίδρασης ειδών της άγριας πανίδας με τον άνθρωπο ή με εισβάλοντα ξενικά είδη, τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων, καθώς και την εν γένει προστασία του φυσικού περιβάλλοντος από τις προαναφερόμενες
αιτίες.

Στο άρθρο 5 του ν. 4258/2014 (Α’ 94), περί ειδικών διατάξεων για τα υδατορέματα, προστίθεται παρ. 2α, στην παρ. 3α του άρθρου 5 του ν. 4258/2014 προστίθεται η περίπτωση υδατορεμάτων σε εκτός σχεδίου γήπεδα, η παρ. 3β αντικαθίσταται, και οι παρ. 2α έως 3β διαμορφώνονται ως εξής:
«2α. Στα μικρά υδατορέματα, όπως ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 1, των οποίων οι οριογραμμές δεν έχουν καθοριστεί, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, δύναται να εφαρμόζεται για τις περιπτώσεις του τρίτου εδαφίου της παρ. 2 του άρθρου 4, κατ’ εξαίρεση, ύστερα από αίτημα του ενδιαφερόμενου για έκδοση οικοδομικής άδειας δόμησης πλησίον αυτών ή για έργα διευθέτησης μικρών υδατορεμάτων, η διαδικασία της προσωρινής οριοθέτησης της παρ. 2, μη εφαρμοζομένης της επιφύλαξης της υποπερ. 4 της Α’ και της υποπερ. 4 της παρ. Β’ της παρ. 4 του άρθρου 3.».
3α. Στις περιπτώσεις υδατορεμάτων που είτε απεικονίζονται σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια είτε σε εκτός σχεδίου γήπεδα/εκτάσεις παλαιότερα του ν. 880/1979
(Α’ 58) και τα οποία έχουν διευθετηθεί με τεχνικά έργα κλειστής διατομής, η δόμηση επιτρέπεται στο οικοδομήσιμο τμήμα των όμορων οικοδομικών τετραγώνων είτε με τους όρους δόμησης της περιοχής, είτε με όρους δόμησης για τα εκτός σχεδίου γήπεδα/εκτάσεις, εφόσον τα τεχνικά έργα βρίσκονται κάτω από εγκεκριμένους και διαμορφωμένους κοινόχρηστους χώρους του ρυμοτομικού σχεδίου και έχουν κατασκευαστεί βάσει μελέτης αρμόδιας υπηρεσίας ή φορέα, όπως πιστοποιείται από την υπηρεσία ή το φορέα αυτόν ή από τη διάδοχη υπηρεσία ή από τον διάδοχο φορέα που διατηρεί το σχετικό αρχείο.
3β. Κατά την οριοθέτηση των υδατορεμάτων με οποιοδήποτε από τους προβλεπόμενους τρόπους, τίθεται εκτός συναλλαγής η ζώνη που προσδιορίζεται από τη φυσική κοίτη όπως αυτή έχει αποτυπωθεί με τις όχθες και τη βαθιά γραμμή του ρέματος στο εγκεκριμένο τοπογραφικό διάγραμμα της μελέτης οριοθέτησης, η οποία αποτελεί περιοχή εκτός πολεοδομικού σχεδιασμού. Εκκρεμείς πράξεις αναλογισμού που έχουν συνταχθεί για εκτάσεις ή τμήματα εκτάσεων της ζώνης αυτής ανακαλούνται αυτοδίκαια και χωρίς άλλη διατύπωση, κατά το μέρος που δεν έχουν συντελεστεί.
Στην περίπτωση οριοθέτησης υδατορέματος με ή χωρίς έργα διευθέτησης, όπου προκύπτει τεκμηριωμένη αναγκαιότητα από τον πολεοδομικό σχεδιασμό για τη δημιουργία και διασφάλιση κοινόχρηστων χώρων, δύναται στην επιφάνεια της ζώνης μεταξύ φυσικής κοίτης και γραμμών οριοθέτησης να δημιουργείται κοινόχρηστος χώρος, ο οποίος δεν προσμετράται στο απαιτούμενο ποσοστό κοινόχρηστων χώρων της πόλης ή του οικισμού.
Για τον κοινόχρηστο χώρο του προηγούμενου εδαφίου εφαρμόζεται ο ν. 1337/1983 (Α’ 33).».

Το πρώτο εδάφιο της παρ.  6 του άρθρου 209 του ν. 3463/2006 (Α’ 114) τροποποιείται με την προσθήκη στο πεδίο εφαρμογής της των Κέντρων Υπερυψηλής Τάσης και των Υποσταθμών με τα συνοδά τους έργα, και η παρ. 6 διαμορφώνεται ως εξής:
«6. Κατά παρέκκλιση των πολεοδομικών διατάξεων, τα τεχνικά έργα και εγκαταστάσεις που εξυπηρετούν την ύδρευση και αποχέτευση, την τηλεθέρμανση δήμων, την άρδευση περιοχών τους, καθώς και η κατασκευή και λειτουργία χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων (Χ.Υ.Τ.Α.), Σταθμών Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων και Κέντρων Υπερυψηλής Τάσης και Υποσταθμών με τα συνοδά τους έργα δεν υπόκεινται στους όρους και περιορισμούς των διατάξεων αυτών και για την κατασκευή τους δεν απαιτείται η έκδοση άδειας δόμησης από τις αρμόδιες αρχές, εφόσον προβλέπονται από τεχνικές μελέτες.
Στη διάταξη του προηγούμενου εδαφίου υπάγονται και οι Πράσινες Γωνιές Ανακύκλωσης, τα Ολοκληρωμένα Κέντρα Ανακύκλωσης και τα Πολυκέντρα Ανακύκλωσης, συνολικού εμβαδού έως τριάντα (30) τετραγωνικών μέτρων, και οι συνοδοί αυτών χώροι αποθήκευσης ανακυκλώσιμου υλικού, συνολικού εμβαδού έως τριάντα (30) τετραγωνικών μέτρων και υπό την προϋπόθεση ότι, κατά την εγκατάστασή τους σε κοινόχρηστους χώρους παραμένει λωρίδα ελεύθερης διέλευσης πεζών τουλάχιστον ενός μέτρου και ογδόντα εκατοστών (1,80). Όσα από τα τεχνικά έργα και εγκαταστάσεις της παραγράφου αυτής έχουν μεγάλο όγκο ή ύψος, εκτελούνται ύστερα από γνωμοδότηση του αρμόδιου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.».

1. Με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, η οποία επέχει θέση οικοδομικής άδειας, επιτρέπεται, προ της έγκρισης της κοινής απόφασης της παρ. 9 του άρθρου 2 του από 19.7.2007 π.δ. (Δ’ 336) στις Ζώνες Β4, Δ2 και Δ3 του ανωτέρω π.δ., η εκτέλεση εργασιών δόμησης από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για την επισκευή και διαρρύθμιση των υφισταμένων κτιρίων, καθώς και για τις απολύτως απαραίτητες προσθήκες για τη λειτουργία τους και τη συντήρηση, επισκευή και τον εκσυγχρονισμό όλων των υφισταμένων εγκαταστάσεων και δικτύων υποδομής, χωρίς αύξηση της δομημένης επιφάνειας και του όγκου των υφισταμένων κτιρίων.
2. Η έκδοση της απόφασης της παρ. 1 γίνεται κατά παρέκκλιση των πολεοδομικών διατάξεων, σύμφωνα με τις εγκεκριμένες από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού μελέτες και για το τμήμα της έκτασης που εμφαίνεται σε αυτές, κατόπιν σύμφωνης γνώμης της Διεύθυνσης Δασών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.) της παρ. 2 του άρθρου 20 του ν. 4787/2021 (Α’ 44). Για την έκδοση της ως άνω απόφασης, υποβάλλονται τα στοιχεία και δικαιολογητικά της παρ. 1 του άρθρου 40 του ν. 4495/2017 (Α’ 167) εξαιρουμένων των δικαιολογητικών των περ. γ), δ), η) και ε) και ελέγχονται το διάγραμμα κάλυψης και η πληρότητα των απαιτούμενων στοιχείων, δικαιολογητικών και εγκρίσεων. Οι προβλεπόμενες εισφορές και κρατήσεις υποβάλλονται με ευθύνη του αρμόδιου μηχανικού, χωρίς περεταίρω έλεγχο.
3. Η διαδικασία των παρ. 1 και 2 δύναται να εφαρμόζεται και για την εκτέλεση εργασιών αποκατάστασης του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού σε ακίνητα που έχουν χαρακτηρισθεί ως μνημεία, σύμφωνα με τον ν. 4858/2021 (Α’ 220). Εφόσον τα ανωτέρω ακίνητα δεν βρίσκονται εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, δεν απαιτείται προηγούμενη σύμφωνη γνώμη του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α. της παρ. 2 του άρθρου 20 του ν. 4787/2021.

Στο τέλος της υποπερ. αα’ της περ. α’ της παρ. 3 του άρθρου 33 του ν. 4759/2020 (Α’ 245), περί παρεκκλίσεων κάλυψης, προστίθενται δύο εδάφια, και η υποπερ. αα’ διαμορφώνεται ως εξής:
«αα) Σε γεωργοκτηνοτροφικά, γεωργοπτηνοτροφικά κτίρια, κτίρια υδατοκαλλιεργειών, στέγαστρα σφαγής, γεωργικές αποθήκες, δεξαμενές, θερμοκήπια και λοιπές γεωργικές κατασκευές του άρθρου 2 του από 24.5.1985 προεδρικού διατάγματος (Δ’ 270), η παρέκκλιση του συντελεστή δόμησης που προβλέπεται στην περ. ε’ της παρ. 1 του ίδιου άρθρου δεν μπορεί να υπερβεί το 0,8.
Σε γεωργοκτηνοτροφικά, γεωργοπτηνοτροφικά κτίρια και κτίρια υδατοκαλλιεργειών ο μέγιστος συντελεστής κάλυψης ορίζεται σε τριάντα τοις εκατό (30%), υπό την επιφύλαξη των ειδικότερων διατάξεων περί θερμοκηπίων.».

Μετά το άρθρο 148 του ν. 4759/2020 (Α’ 245) προστίθεται άρθρο 148Α, ως εξής:
«Άρθρο 148Α
Έγκριση παρέκκλισης ύψους σε ιερούς ναούς σε περιοχές εκτός σχεδίου δόμησης
Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν γνώμης του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.) του άρθρου 24 του ν. 4495/2017 (Α’ 167) και, κατά περίπτωση, του Κεντρικού Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής (ΚΕ.Σ.Ε.Α.) ή του Συμβουλίου Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής Κρήτης και Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) των παρ. 5 και 6 του άρθρου 32 του ν. 4495/2017, εγκρίνεται η καθ’ ύψος υπέρβαση για την ανέγερση ιερών ναών των νόμων 590/1977 (Α’ 146) και 4149/1961 (Α’ 41) και των Ιερών Μητροπόλεων της Δωδεκανήσου: α) Ιεράς Μητρόπολης Ρόδου, β) Ιεράς Μητρόπολης Κώου και Νισύρου, γ) Ιεράς Μητρόπολης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλαιας, δ) Ιεράς Μητρόπολης Καρπάθου και Κάσου, και ε) Ιεράς Μητρόπολης Σύμης και της Πατριαρχικής Εξαρχίας Πάτμου, σε περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως, εκτός ορίων των νομίμως υφισταμένων οικισμών.».
 

Δύναται να πραγματοποιείται αλλαγή της υφιστάμενης χρήσης ανθοπωλείων, καθώς και λειτουργική αναβάθμιση των κτισμάτων που βρίσκονται στην πρασιά του οικοδομικού τετραγώνου 132 του ρυμοτομικού σχεδίου της Αθήνας, όπως αναθεωρήθηκε με το από 1.12.1948 β.δ. (Α’ 313), τα οποία είναι δημόσια κτήματα με αριθμούς καταχώρισης ΒΚ 226 μέχρι και ΒΚ 236 και εμπίπτουν εντός του περιγράμματος του προαυλίου χώρου του
Μεγάρου της Βουλής, όπως έχει εγκριθεί η οριοθέτησή του με το άρθρο τρίτο του ν. 2274/1994 (Α’ 237). Στα ανωτέρω κτίσματα δύναται να εγκαθίστανται χρήσεις εκθετηρίων - καταστήματος και βοηθητικών λειτουργιών εξυπηρέτησης κατά τμήμα που δεν υπερβαίνει ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνολικού εμβαδού των κτισμάτων, κατόπιν έγκρισης της αρχιτεκτονικής μελέτης από το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και θετικής γνωμοδότησης του Κεντρικού Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής.

Ακίνητα ιδιοκτησίας του Δημοσίου που βρίσκονται ή πρόκειται να υπαχθούν σε καθεστώς παραχώρησης για είκοσι πέντε (25) έτη τουλάχιστον κατά χρήση για αναπτυξιακούς, βιομηχανικούς και κτηνοτροφικούς σκοπούς δύναται, σε περίπτωση που παραχωρούνται σε ιδιοκτήτη όμορου ακινήτου, να λογίζονται ως ενιαία έκταση με το όμορο ακίνητο υπό την προϋπόθεση της βελτίωσης της αρτιότητας και της οικοδομησιμότητας αυτού.
Μετά τη λήξη της παραχώρησης και σε περίπτωση μη ανανέωσης αυτής, ο ιδιοκτήτης οφείλει να καθαιρέσει κάθε κατασκευή ή χρήση που πραγματοποιήθηκε καθ’ υπέρβαση των όρων δόμησης της ιδιόκτητης έκτασης, όπως αυτοί ίσχυαν επί της ιδιόκτητης έκτασης κατά την εγκατάσταση της κατασκευής ή κατά τον χρόνο λήξης της παραχώρησης.

Όμορα γήπεδα ή οικόπεδα σε περιοχές με βιομηχανική χρήση ή με χρήση αιολικών πάρκων που ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη ή έχουν μισθωθεί με μακροχρόνια μίσθωση από τον ίδιο μισθωτή, θεωρούνται ενιαία έκταση, εφαρμόζονται οι ισχύοντες στην περιοχή, για τις βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή για τα αιολικά πάρκα αντιστοίχως, όροι δόμησης, για το σύνολο της έκτασης αυτής και εκδίδονται όλες οι απαιτούμενες άδειες και οι προβλεπόμενες κατά περίπτωση εγκρίσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες για το σύνολο της έκτασης αυτής.
Μετά τη λήξη της μίσθωσης και σε περίπτωση μη ανανέωσης αυτής ή αλλαγής του ιδιοκτησιακού καθεστώτος με αποτέλεσμα τα γήπεδα ή οικόπεδα να μην ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη, ο ιδιοκτήτης οφείλει να καθαιρέσει κάθε κατασκευή ή χρήση που πραγματοποιήθηκε καθ’ υπέρβαση των όρων δόμησης της ιδιόκτητης έκτασης, όπως αυτοί ίσχυαν επί της ιδιόκτητης έκτασης κατά την εγκατάσταση της κατασκευής ή κατά τον χρόνο λήξης της μίσθωσης ή μεταβολής του ιδιοκτησιακού καθεστώτος.

1. Στο άρθρο 155 του ν. 4759/2020 (Α’ 245) προστίθενται παρ. 5 και 6 ως εξής:
«5. Κατ’ εξαίρεση της παρ. 3, επιτρέπεται η έγκριση ανάπτυξης δύο Επιχειρηματικών Πάρκων (ΕΠ) τύπου «Επιχειρηματικό Πάρκο Μεμονωμένης Μεγάλης Μονάδας (ΕΠΜΜΜ)» της περ. ζ’ της παρ. 1 του άρθρου 41 του ν. 3982/2011 (Α’ 143), σύμφωνα με το άρθρο 47 του ιδίου νόμου και την υπό στοιχεία Φ/Α.15/3/οικ.112239/1270/23.10.2020 κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 4863), σε ακίνητα ιδιοκτησίας του Ελληνικού Δημοσίου και της «ΔΕΗ Α.Ε.» και ειδικότερα:
α) στη Δημοτική Ενότητα Μεγαλόπολης του Δήμου Μεγαλόπολης της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου σε τρεις γειτονικές εκτάσεις εμβαδού εκατόν ενενήντα επτά (197) στρεμμάτων, ως «Πιλοτικό Ε.Π. Μεγαλόπολης» και β) στην Δημοτική Κοινότητα Ποντοκώμης της Δημοτικής Ενότητας Δημητρίου Υψηλάντη του Δήμου Κοζάνης της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας, σε έκταση εμβαδού οκτακοσίων (800) στρεμμάτων, ως «Πιλοτικό ΕΠ Ποντοκώμης», για την εγκατάσταση αντίστοιχα, υποδομών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας και για την παραγωγή συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας.
Οι εκτάσεις των ως άνω ακινήτων που απεικονίζονται στους χάρτες του αποσπάσματος του Παραρτήματος ΙΙ, δύνανται να μεταβάλλονται, σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 47 του ν. 3982/2011.
Για την ανάπτυξη των ΕΠΜΜΜ δεν απαιτείται, κατά τις ως άνω διατάξεις, πολεοδόμηση και για τη δόμησή τους εφαρμόζονται η παρ. 3 του άρθρου 32 και η περ. β’ της παρ. 3. του άρθρου 33 του ν. 4759/2020 (Α’ 245). Κατά τα λοιπά εφαρμόζεται το άρθρο 4 του από 24.5.1985 π.δ. (Δ’ 270).
6. Κατά παρέκκλιση της υπό στοιχεία Φ/Α.15/3/οικ.112239/1270/23.10.2020 κοινής απόφασης, ως Εταιρεία Ανάπτυξης των Επιχειρηματικών Πάρκων (ΕΑΝΕΠ) της παρ. 5 ορίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 15 του ν. 4872/2021 (Α’ 247), η «ΜΕΤΑΒΑΣΗ Α.Ε.».
Υπέρ της Εταιρείας Ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου (ΕΑΝΕΠ) των ως άνω ΕΠ, δύναται να συστήνεται στα ακίνητα της παρ. 5, δικαίωμα επιφανείας, σύμφωνα με τα άρθρα 18 έως 26 του ν. 3986/2011 (Α’ 152) και το δικαίωμα αυτό να αντιστοιχείται, για την εφαρμογή του άρθρου 45 και κάθε άλλης σχετικής διάταξης του ν. 3982/2011 (Α’ 143), προς το ιδιοκτησιακό δικαίωμα κυριότητας της ΕΑΝΕΠ. Αναλόγως δύναται να εφαρμόζονται τα φορολογικά κίνητρα της παρ. 1 του άρθρου 62 του ν. 3982/2011, αντί της παρ. 2 του άρθρου 26 του ν. 3986/2011.».

Στο τέλος του άρθρου 18 του ν. 4690/2020 (Α’ 104), περί δημιουργίας Τεχνολογικού Πάρκου 4ης γενιάς, προστίθεται παρ. 12 ως εξής:
«12. Μετά τη δημοσίευση της απόφασης έγκρισης για την ανάπτυξη επιχειρηματικού πάρκου και μετά την έγκριση της πολεοδομικής μελέτης, της υψομετρικής μελέτης και της διάνοιξης των αντίστοιχων δρόμων, επιτρέπεται, κατά παρέκκλιση της παρ. 6 του άρθρου 47 του ν. 3982/2011 (Α’ 143), να εκδίδονται οικοδομικές άδειες για όλες τις επιχειρήσεις ή να συνεχίζεται η εκτέλεση οικοδομικών εργασιών, ύστερα από γραπτή έγκριση της Εταιρείας Ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου που αποστέλλεται στο αρμόδιο πολεοδομικό γραφείο.».

Στο άρθρο 13 του ν. 3188/1955 (Α’ 95) καταργείται η εξουσιοδότηση του δευτέρου εδαφίου και το υφιστάμενο άρθρο διαμορφώνεται ως παρ. 1, προστίθεται παρ. 2, και το άρθρο 13 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρον 13
1. Εις ακτίνα 300 μ. από της βάσεως των Ραδιοφωνικών ιστών του Ε.Ι.Ρ., ελαχίστου ύψους εβδομήντα (70) μ. απαγορεύεται πάσα ανοικοδόμησις εις τρίτους. Μεταξύ δε ακτίνος τριακόσια (300) μέχρι και πεντακόσια (500) μ. επιτρέπεται η ανέγερσις διωρόφων οικοδομών.
Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η ανοικοδόμηση σε τρίτους, σύμφωνα με τις κείμενες πολεοδομικές διατάξεις, σε γήπεδα που βρίσκονται μεταξύ ακτίνας διακόσια (200) έως πεντακόσια (500) μέτρα από τη βάση του ιστού του Ραδιοφωνικού Σταθμού Χανίων Κρήτης. Το μέγιστο ύψος των κτιρίων αυτών δεν μπορεί να υπερβεί τα 7,50 μέτρα και σε περίπτωση κατασκευής στέγης τα εννέα (9,00) μέτρα.
Επιτρέπεται επίσης η συντήρηση, χωρίς αύξηση του όγκου τους, κτισμάτων που βρίσκονται στην ίδια περιοχή και σε ακτίνα μέχρι διακόσια (200) μέτρων από τη βάση του ιστού του Ραδιοφωνικού Σταθμού Χανίων.
2. Τα όρια, οι απαγορεύσεις και οι περιορισμοί του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 δεν εφαρμόζονται:
α) σε ιστούς ραδιοφωνικών σταθμών για τους οποίους έχει εκδοθεί απόφαση αποξήλωσης του Δ.Σ. της Ε.Ρ.Τ. μέχρι την 28η.7.2022 ή χαρακτηρίζονται ως ανενεργοί με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.) της «Ε.Ρ.Τ. Α.Ε.» περί οριστικής διακοπής της λειτουργίας αυτών,
β) σε περιπτώσεις που υφίσταται έκθεση μετρήσεων της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας των επιπέδων των υψισυχνών ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στο περιβάλλον σύμφωνα με την οποία δεν διαπιστώνεται υπέρβαση ή πιθανή υπέρβαση των ορίων ασφαλούς έκθεσης του κοινού.

Στο άρθρο 33 του ν. 4759/2020 (Α’ 245), περί όρων δόμησης και παρεκκλίσεις σε εκτός σχεδίου περιοχές, προστίθενται περ. ια) και ιβ) στην παρ. 3, και παρ. 3Α ως εξής:
«ια) Σε κτίρια κοινωνικής πρόνοιας που δεν είναι ευαγή ιδρύματα, επιτρέπεται παρέκκλιση από την παρ. 1 ως προς την ανέγερση περισσοτέρων του ενός κτιρίων επί του γηπέδου, το ποσοστό κάλυψης το οποίο δεν δύναται να υπερβαίνει το είκοσι τοις εκατό (20%) για το ισόγειο και τους ορόφους και το πενήντα τοις εκατό (50%) για υπόγειους χώρους, τις αποστάσεις των κτιρίων από τα όρια του γηπέδου, οι οποίες δεν επιτρέπεται να μειώνονται περισσότερο των πέντε (5) μέτρων, τον συντελεστή δόμησης του γηπέδου ο οποίος δεν δύναται να υπερβαίνει το μηδέν κόμμα πενήντα τέσσερα (0,54), το ύψος του κτιρίου, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τα έντεκα (11) μέτρα και τον αριθμό των ορόφων, ο οποίος δεν μπορεί να υπερβαίνει τα τρία (3). Η παρέκκλιση χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από πρόταση της αρμόδιας υπηρεσίας του αρμόδιου για τη λειτουργικότητα του κτιρίου φορέα και γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.). Τα ανωτέρω ισχύουν και στις περιπτώσεις της παρ. 2 του άρθρου 32.
ιβ) Στην περίπτωση ανέγερσης στο ίδιο γήπεδο εκπαιδευτηρίου και κτιρίου κοινωνικής πρόνοιας, τότε εφαρμόζονται στο σύνολο του γηπέδου οι όροι δόμησης του άρθρου 5 του από 6.10.1978 προεδρικού διατάγματος (Δ’ 538).
3Α. Στις περιπτώσεις γηπέδου για το οποίο προβλέπεται χορήγηση παρεκκλίσεων από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης και τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όταν υφίσταται σώρευση αιτημάτων παρεκκλίσεων που χορηγούνται από διαφορετικά όργανα, αρμόδιος είναι ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του ΚΕ.ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α..».

Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 9 του άρθρου 107 του ν. 4495/2017 (Α’ 167), προστίθεται νέα επιτρεπόμενη περίπτωση αλλαγής χρήσης, προστίθεται νέο τελευταίο εδάφιο, και η παρ. 9 διαμορφώνεται ως εξής:
«9. Στις περιπτώσεις της παρ. 5 του παρόντος άρθρου επιτρέπεται η αλλαγή χρήσης εφόσον η νέα χρήση δεν απαγορεύεται από ειδικότερες διατάξεις που ισχύουν για το συγκεκριμένο ακίνητο ή την περιοχή του ακινήτου ή δεν απαγορευόταν κατά τον χρόνο έκδοσης της οικοδομικής άδειας ή κατά τον χρόνο εγκατάστασης της νέας χρήσης. Από την αρμόδια Υ.Δομ. βεβαιώνεται ότι η νέα χρήση δεν απαγορεύεται από ειδικότερες διατάξεις που ισχύουν για το συγκεκριμένο ακίνητο ή την περιοχή του ακινήτου ή δεν απαγορευόταν κατά το χρόνο έκδοσης της οικοδομικής άδειας ή κατά τον χρόνο εγκατάστασης της αυθαίρετης χρήσης. Τυχόν εργασίες για την αλλαγή της χρήσης στους ανωτέρω χώρους, εφόσον δεν έχουν εξαιρεθεί οριστικά από την κατεδάφιση, δύναται να
εκτελεστούν σύμφωνα με την παρ. 5β. Η δυνατότητα αλλαγής χρήσης, σύμφωνα με τα παραπάνω, εφαρμόζεται ανεξαρτήτως των επιτρεπόμενων όρων δόμησης της περιοχής του ακινήτου.».

Η παρ. 11 του άρθρου 18 του ν. 4276/2014 (Α’ 155), περί μεταβίβασης ξενοδοχείων συνιδιοκτησίας αντικαθίσταται ως εξής:
«11. H μεταβίβαση της κυριότητας ή η εκμίσθωση των αυτοτελών διηρημένων ιδιοκτησιών ξενοδοχείων συνιδιοκτησίας επιτρέπεται μόνο μετά: α) την έκδοση των οικοδομικών αδειών και των λοιπών προαπαιτούμενων εγκρίσεων για την εκτέλεση των οικοδομικών εργασιών του ξενοδοχειακού καταλύματος, β) τη σύσταση οριζοντίων και καθέτων ιδιοκτησιών επί του ξενοδοχείου συνιδιοκτησίας και γ) την έγκριση του Κανονισμού Συνιδιοκτησίας και Λειτουργίας του ξενοδοχείου συνιδιοκτησίας, σύμφωνα με την παρ. 4.».

Για τις δομές των άρθρων 8 και 10 του ν. 4375/2016 (Α’ 51) η έγκριση επέμβασης της παρ. 2 του άρθρου 45 του ν. 998/1979 (Α’ 289), το πρωτόκολλο εγκατάστασης και κάθε άλλη συναφής διοικητική πράξη εκδίδονται από τη Γενική Διεύθυνση Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κατά παρέκκλιση κάθε αντίθετης γενικής ή ειδικής διάταξης.

1. Στο άρθρο 2 του ν. 4067/2012 (Α’ 79) προστίθεται παρ. 26α για τον ορισμό του «ενεργειακού στεγάστρου» ως εξής:
«26α. Ενεργειακό στέγαστρο είναι η πάνω από το δώμα ειδικού κτιρίου μεγάλης κλίμακας- κατασκευή, η οποία το επικαλύπτει εν όλω ή εν μέρει και περιλαμβάνει εγκαταστάσεις παθητικών ή και ενεργητικών συστημάτων που συμβάλλουν στην ενεργειακή του απόδοση.».
2. Στον ν. 4067/2012 προστίθεται άρθρο 19Α ως εξής:
«Άρθρο 19Α
Ενεργειακό στέγαστρο
Η έγκριση της μορφής, της ογκοπλασίας και της ένταξης του ενεργειακού στεγάστρου στη μορφολογία του κτιρίου και του δομημένου περιβάλλοντός του, καθώς και οι παρεκκλίσεις του δεύτερου εδαφίου του παρόντος χορηγούνται από το Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής. Το ενεργειακό στέγαστρο δύναται να εγκαθίσταται κατά παρέκκλιση του μέγιστου επιτρεπόμενου ύψους της περιοχής και του ιδεατού στερεού, να εξέχει του επιτρεπόμενου περιγράμματος του κτιρίου, και να έχει φέροντα ή διακοσμητικά στοιχεία στήριξης που εδράζονται πάνω στο κτίριο ή στον περιβάλλοντα αυτού χώρο, εντός του οικοπέδου ή γηπέδου. Τυχόν χώροι που δημιουργούνται εξ αυτού δεν προσμετρώνται στην κάλυψη, στη δόμηση και στο ποσοστό των ημιυπαιθρίων.».

Η προθεσμία του άρθρου 72 του ν. 4843/2021 (Α’ 193) παρατείνεται και το άρθρο 72 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 72
Παράταση αναστολής οικοδομικών εργασιών στον Υμηττό
Παρατείνεται η αναστολή της έκδοσης εγκρίσεων δόμησης, αδειών δόμησης και της εκτέλεσης κάθε οικοδομικής εργασίας, που ορίζεται στην υπ’  αρ. 40399/29.9.2017 κοινή απόφαση του Υπουργού και του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Α.Π.Π. 229), όπως η ισχύς αυτής παρατάθηκε με την υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΝΕΠ/6Ο327/3187/1.10.2018 κοινή απόφαση του Υπουργού και του Αναπληρωτή Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Α.Α.Π. 213), με το άρθρο τέταρτο της από 30.9.2019 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4638/2019 (Α’ 181) και με το άρθρο 85 του ν. 4722/2020 (Α’ 177) από τη λήξη της και έως τη θεσμοθέτηση του νέου προεδρικού διατάγματος περί καθορισμού μέτρων προστασίας της περιοχής του όρους Υμηττού και των Μητροπολιτικών Πάρκων Γουδή - Ιλισσίων και πάντως όχι πέραν της 15ης.3.2023.».

Οι προθεσμίες του άρθρου 52 του ν.  4710/2020 (Α’ 142), περί ισχύος των οικοδομικών αδειών, παρατείνονται, εισάγονται ειδικές ρυθμίσεις για τις άδειες του ν. 4030/2011 (Α’ 249) και το άρθρο 52 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 52
Παρατάσεις οικοδομικών αδειών
Η ισχύς των οικοδομικών αδειών, των αδειών δόμησης και των τυχόν αναθεωρήσεων αυτών που προβλέπονται στις παρ. 5 και 6 του άρθρου 50 του ν. 4495/2017, καθώς και όσων εκδόθηκαν σύμφωνα με τον ν. 4030/2011 (Α’ 249) μετά την 31.12.2017 ή τον ν. 4495/2017 έως τις 30.12.2020, παρατείνεται από τη λήξη της έως τις 31.12.2024.».

Οι προθεσμίες του πρώτου και του τελευταίου εδαφίου της περ. γ’ της παρ. 2 του άρθρου 51 του ν. 4178/2013 (Α’ 174), περί εκσυγχρονισμού και κτιριακής επέκτασης κτιρίων και εγκαταστάσεων, παρατείνονται, διευκρινίζεται η ισχύς της διατάξης έναντι άλλων διατάξεων και η περ. γ’ διαμορφώνεται ως εξής:
«γ. Σε νομίμως υφιστάμενες χρήσεις κτιρίων ή εγκαταστάσεων, οι οποίες διατηρούνται, καθώς και σε χρήσεις, οι οποίες προβλέπονται από οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν με τις διατάξεις του άρθρου 26 του ν. 2831/2000, επιτρέπεται έως 31.12.2023 ο εκσυγχρονισμός και η κτιριακή τους επέκταση, με τους όρους δόμησης που ίσχυαν κατά τον χρόνο έγκρισης της παρέκκλισης, κατισχύει λοιπών διατάξεων, μετά από έγκριση του αρμόδιου για τη λειτουργικότητα φορέα, καθώς και εργασίες συντήρησης, επισκευής, ενεργειακής αναβάθμισης και διαρρυθμίσεων των κτιρίων, που αποσκοπούν στη βελτίωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον, τη λειτουργική τους αναβάθμιση, την ασφάλεια και την υγιεινή των διαβιούντων και εργαζομένων σε αυτά. Η επέκταση σε όμορο ακίνητο του ίδιου ιδιοκτήτη, επιτρέπεται μόνο υπό την προϋπόθεση, ότι το όμορο ακίνητο αποκτήθηκε μέχρι την 28η.7.2022.».

Για τους σκοπούς του παρόντος Κεφαλαίου χρησιμοποιούνται οι εξής ορισμοί:
1. Άδεια Έρευνας Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (Άδεια Έρευνας ΥΑΠ): Η άδεια που χορηγείται για την εκπόνηση τεχνικών μελετών, ιδίως μελετών βυθού, ανεμολογικών, γεωτεχνικών, γεωφυσικών, κυματολογικών, περιβαλλοντικών και λοιπών μελετών που είναι αναγκαίες για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εγκατάσταση και τη λειτουργία Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, εντός μιας Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ (ΠΟΑΥΑΠ).
2. Επενδυτής ΥΑΠ: Ο κάτοχος Άδειας Έρευνας Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων που λαμβάνει το αποκλειστικό δικαίωμα ανάπτυξης και εκμετάλλευσης Έργων Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, εντός συγκεκριμένης Περιοχής Εγκατάστασης ΥΑΠ.
3. Έργο Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων: Το έργο που αποτελείται από ένα Υπεράκτιο Αιολικό Πάρκο (ΥΑΠ), μετά των αναγκαίων συνοδών έργων στον θαλάσσιο, υποθαλάσσιο και χερσαίο χώρο, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών εγκαταστάσεων και έργων διασύνδεσης με το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΜΗΕ).
4. Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων: Το πρόγραμμα που εγκρίνεται με την κοινή απόφαση της παρ. 1 του άρθρου 79, με σκοπό την ανάπτυξη της δραστηριότητας ΥΑΠ.
5. Έργα Διασύνδεσης Επενδυτή Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων: Οι υποδομές δικτύων που υλοποιούνται για τη διασύνδεση ενός ΥΑΠ με το Σημείο Διασύνδεσης Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ και, μέσω αυτού, με το ΕΣΜΗΕ.
6. Έργα Διασύνδεσης Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ: Οι υποδομές δικτύων που υλοποιούνται για τη διασύνδεση μιας Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ, με το ΕΣΜΗΕ.
7. Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ (ΠΟΑΥΑΠ): Η θαλάσσια περιοχή εντός της οποίας το Δημόσιο δύναται να καθορίζει μια ή περισσότερες Περιοχές Εγκατάστασης ΥΑΠ.
8. Περιοχή Εγκατάστασης ΥΑΠ: Η θαλάσσια περιοχή εντός Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ, στην οποία παραχωρείται από το Δημόσιο το δικαίωμα έρευνας και εκμετάλλευσης Έργων ΥΑΠ.
9. Σημείο Διασύνδεσης Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης: Ο υποσταθμός ζεύξης εντός της ΠΟΑΥΑΠ ή κατά το δυνατόν εγγύτερα από τεχνοοικονομική άποψη προς αυτήν, η οποία αποτελεί το σημείο σύνδεσης ενός Έργου ΥΑΠ με το ΕΣΜΗΕ.
10. Τέλος Άδειας Έρευνας Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων: Το Τέλος που καταβάλλει εφάπαξ ο αιτών την έκδοση Άδειας Υπεράκτιων Αιολικών Ερευνών, στον Φορέα Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων.
11. Υπεράκτιο Αιολικό Πάρκο (ΥΑΠ): Η συστοιχία ανεμογεννητριών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που βρίσκεται στον θαλάσσιο χώρο, είτε αυτές εδράζονται σταθερά στον βυθό, είτε επιπλέουν όντας συνδεδεμένες με τον βυθό με κινητά μέσα.
12. Φορέας ΥΑΠ: Ο φορέας που αναλαμβάνει τη διαχείριση για λογαριασμό του Δημοσίου των δικαιωμάτων που απορρέουν από την άσκηση των αρμοδιοτήτων του παρόντος.

1. Το Ελληνικό Δημόσιο έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα για την έρευνα, την αναζήτηση και τον προσδιορισμό των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) και Περιοχών Εγκατάστασης ΥΑΠ.
2. Το Ελληνικό Δημόσιο έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα παραχώρησης των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης Έργων ΥΑΠ, εντός των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ).
3. Οι κατά τις παρ. 1 και 2 αρμοδιότητες του Ελληνικού Δημοσίου ασκούνται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
4. Η διαχείριση για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου των δικαιωμάτων που απορρέουν από την άσκηση των αρμοδιοτήτων των παρ. 1 και 2 ανατίθεται στην ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων Α.Ε.» (ΕΔΕΥ Α.Ε.) του άρθρου 145 του ν. 4001/2011 (Α’ 179), που ορίζεται ως Φορέας ΥΑΠ. Για τον σκοπό αυτό η ΕΔΕΥ Α.Ε. μετονομάζεται σε «Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε.» με διακριτικό τίτλο «ΕΔΕΥΕΠ Α.Ε.», προσαρμόζοντας αντίστοιχα και το καταστατικό της. Για τις σχέσεις και συναλλαγές της με την αλλοδαπή η Εταιρία χρησιμοποιεί την επωνυμία «Hellenic Hydrocarbons and Energy Resources Management Company», και τον διακριτικό τίτλο «HEREMA». Από την έναρξη ισχύος του παρόντος, όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται η επωνυμία «Ελληνική Διαχειριστική Εταιρία Υδρογονανθράκων Α.Ε.» ή «ΕΔΕΥ Α.Ε.» νοείται η επωνυμία «Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε.» ή «ΕΔΕΥΕΠ Α.Ε.», αντιστοίχως.».

1. Ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη της δραστηριότητας Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) τελούνται σύμφωνα με:
(α) τον ενεργειακό σχεδιασμό και τους στόχους της χώρας, όπως αποτυπώνονται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ, Β’ 4893/2019),
(β) τον ευρύτερο σχεδιασμό της χώρας για την προστασία του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας,
(γ) τον χωροταξικό σχεδιασμό της χώρας, συμπεριλαμβανομένων της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον χερσαίο χώρο, του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), του άρθρου 13Α του ν.  4269/2014 (Α’  142), της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής για τον Θαλάσσιο Χώρο και τα Θαλάσσια Χωροταξικά Πλαίσια του ν. 4546/2018 (Α’ 101), καθώς και τις διεθνείς πρακτικές και τα πορίσματα της έκθεσης αξιολόγησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, της παρ. 4 του άρθρου 5 του ν. 4447/2016 (Α’ 241),
(δ) τις απαιτήσεις της εθνικής ασφάλειας,
(ε) άλλα κριτήρια, όπως η ύπαρξη μνημείων και ναυαγίων, θαλάσσιων και υποθαλάσσιων κρίσιμων υποδομών, θαλάσσιων πεδίων που υπόκεινται σε περιορισμούς, η θαλάσσια κυκλοφορία για την εξασφάλιση των όρων και συνθήκων της ασφαλούς ναυσιπλοΐας, η ανάπτυξη του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Ε.Σ.Μ.Η.Ε.), καθώς και κριτήρια που αφορούν σε παραγωγικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες.
2. Ο Φορέας ΥΑΠ μεριμνά για την εκπόνηση τεχνικής μελέτης και στη βάση αυτής, σχεδίου Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης ΥΑΠ, βάσει των κριτηρίων και δεσμεύσεων της παρ. 1.
3. Το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης ΥΑΠ θέτει τους βασικούς άξονες σε εθνικό επίπεδο για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, χωροθέτηση, εγκατάσταση και εκμετάλλευση ΥΑΠ, καθώς και μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους εγκατεστημένης ισχύος για Έργα ΥΑΠ.
Παράλληλα, περιέχει τις περιοχές που μπορούν να υποδεχτούν Έργα ΥΑΠ ως εν δυνάμει Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ (ΠΟΑΥΑΠ) και προβαίνει σε εκτίμηση της ισχύος Έργων ΥΑΠ που μπορεί να εγκατασταθεί σε αυτές. Το σχέδιο του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης ΥΑΠ υποβάλλεται από τον Φορέα ΥΑΠ στη Διεύθυνση Χωροταξικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
4. Το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης ΥΑΠ υπόκειται σε διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης.
Ο Φορέας ΥΑΠ μεριμνά για την εκπόνηση Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων εκτιμώνται ιδίως η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και των εν γένει οικοσυστημάτων, με έμφαση στη βιωσιμότητα της θαλάσσιας χλωρίδας, πανίδας και ορνιθοπανίδας, καθώς και του πολιτιστικού και κοινωνικοοικονομικού περιβάλλοντος, η εθνική ασφάλεια, η κατά προτεραιότητα ενεργειακή εξασφάλιση των νησιών και η ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών. Ο Φορέας ΥΑΠ υποβάλλει τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εντός ενός (1) μήνα από την υποβολή του Σχεδίου του Εθνικού Προγράμματος ΥΑΠ. Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου και της διαδικασίας διαβούλευσης της εν λόγω μελέτης, η Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης διαβιβάζει την εισήγησή της επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στη Διεύθυνση Χωροταξικού Σχεδιασμού της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος.
5. Η Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος εισηγείται στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας επί του σχεδίου Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης ΥΑΠ της παρ. 2, λαμβάνοντας υπόψη και την εισήγηση της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της παρ. 4, την οποία διαβιβάζει στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

1. Ο Φορέας Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) εκπονεί τεχνικές μελέτες για τον προσδιορισμό και την οριοθέτηση των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ. Με τις μελέτες αυτές καθορίζονται επίσης οι όροι ανάπτυξης Έργων ΥΑΠ σε κάθε Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΠΟΑΥΑΠ), λαμβάνοντας υπόψη το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης ΥΑΠ και τις ειδικές συνθήκες κάθε ΠΟΑΥΑΠ, ενώ εκτιμάται η ελάχιστη και μέγιστη ισχύς Έργων ΥΑΠ που μπορούν να εγκατασταθούν σε αυτήν. Με την τεχνική μελέτη των ΠΟΑΥΑΠ προτείνονται Περιοχές Εγκατάστασης ΥΑΠ, εντός αυτών, σύμφωνα με κριτήρια που διασφαλίζουν την τεχνική και οικονομική αυτοτέλεια, καθώς και τη βιωσιμότητα των Έργων ΥΑΠ που εγκαθίστανται εντός αυτών.
2. Επί των σχεδίων των τεχνικών μελετών της παρ. 1 ζητείται γνώμη της Επιτροπής Συντονισμού Ανάπτυξης Σύνδεσης και Ανάπτυξης Έργων ΥΑΠ της παρ. 1 του άρθρου 74, η οποία χορηγείται εντός προθεσμίας είκοσι (20) ημερών από τη διατύπωση του σχετικού αιτήματος, μετά την πάροδο της οποίας, σε περίπτωση που δεν διατυπωθεί γνώμη, θεωρείται ότι η ανωτέρω Επιτροπή δεν έχει αντιρρήσεις επί αυτών. Για θέματα σύνδεσης των Έργων ΥΑΠ με το Ε.Σ.Μ.Η.Ε. ο Φορέας ΥΑΠ ζητεί την εισήγηση του Διαχειριστή του Ε.Σ.Μ.Η.Ε, την οποία ο τελευταίος χορηγεί στον Φορέα ΥΑΠ εντός τριάντα (30) ημερών από την υποβολή του σχετικού αιτήματος.
3. Η τεχνική μελέτη κάθε Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ υποβάλλεται από τον Φορέα ΥΑΠ στη Διεύθυνση Χωροταξικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
4. Η κάθε τεχνική μελέτη υποβάλλεται, με μέριμνα του Φορέα ΥΑΠ, σε διαδικασία Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης μέσω Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, στην οποία, μεταξύ άλλων, αξιολογούνται οι επιπτώσεις της ανάπτυξης Έργων ΥΑΠ εντός αυτής.
Ο Φορέας ΥΑΠ υποβάλλει τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων στη Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
5. Μετά την ολοκλήρωση του ελέγχου και της διαδικασίας διαβούλευσης της εν λόγω μελέτης, η Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης διαβιβάζει την εισήγησή της επί της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τον προσδιορισμό εκάστου ΠΟΑΥΑΠ στη Διεύθυνση Χωροταξικού Σχεδιασμού της Γενικής Γραμματείας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος. Η Γενική Γραμματεία Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος εισηγείται στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, επί της τεχνικής μελέτης της παρ. 1, λαμβάνοντας υπόψη και διαβιβάζοντας στον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την εισήγηση της Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης της παρ. 4.
6. Με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονται μετά από πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕ.ΣΥ.ΧΩ.Θ.Α.), οριοθετούνται οι Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ και ορίζονται οι όροι ανάπτυξης Έργων ΥΑΠ σε αυτές που θα αναπτυχθούν Έργα ΥΑΠ μέχρι το έτος 2030. Με τα προεδρικά διατάγματα του πρώτου εδαφίου εγκρίνονται επίσης οι κατευθύνσεις, οι όροι και τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, τα οποία πρέπει να τηρούνται κατά την ανάπτυξη των ΥΑΠ, σύμφωνα με τη σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων.
7. Οι Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ στις οποίες θα αναπτυχθούν Έργα ΥΑΠ μετά το έτος 2030 ορίζονται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 6 με σχετική τροποποίηση του ως άνω προεδρικού διατάγματος.
8. Με το προεδρικό διάταγμα οριοθέτησης των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ καθορίζονται επίσης η εκτιμώμενη μέγιστη ισχύς των Έργων ΥΑΠ που δύναται να υλοποιηθούν σε καθεμία εξ αυτών.

1. Η διενέργεια έρευνας και η εκπόνηση τεχνικών μελετών και μετρήσεων που είναι αναγκαίες για τον σχεδιασμό, την ανάπτυξη, την εγκατάσταση και τη λειτουργία Έργων Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) σε κάθε Περιοχή Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ (ΠΟΑΥΑΠ) επιτρέπεται σε όσους έχει χορηγηθεί Άδεια Έρευνας ΥΑΠ, μετά από σχετική αίτηση στον Φορέα ΥΑΠ κατά τις διατάξεις του παρόντος.
2. Με απόφαση του Φορέα ΥΑΠ, η οποία εκδίδεται εντός δύο (2) μηνών από την δημοσίευση του προεδρικού διατάγματος οριοθέτησης των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ του άρθρου 68, ορίζονται η ημέρα έναρξης και η χρονική διάρκεια της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων από τους ενδιαφερόμενους για τη χορήγηση Αδειών Έρευνας ΥΑΠ εντός των οριοθετημένων Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ (ΠΟΑΥΑΠ) στις οποίες επιθυμούν την ανάπτυξη Έργου ΥΑΠ. Κάθε χρονική περίοδος υποβολής αιτήσεων έχει διάρκεια δύο (2) μήνες. Νέοι περίοδοι υποβολής αιτήσεων δύναται να εκκινούν μετά την παρέλευση έξι (6) μηνών, από το τέλος του ως άνω διμήνου.
3. Ο κάθε ενδιαφερόμενος δύναται να υποβάλει αίτηση για έκδοση Άδειας Έρευνας ΥΑΠ σε περισσότερες από μια ΠΟΑΥΑΠ. Ο Φορέας ΥΑΠ αξιολογεί τις αιτήσεις και εκδίδει Άδειες Έρευνας ΥΑΠ για όλους τους ενδιαφερόμενους που πληρούν τα κριτήρια του παρόντος.
4. Δικαίωμα υποβολής αίτησης για έκδοση Άδειας Ερευνών ΥΑΠ έχουν φυσικά ή νομικά πρόσωπα εγκατεστημένα σε:
α) κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.),
β) τρίτες χώρες που έχουν συνάψει πολυμερείς ή διμερείς διεθνείς συμφωνίες με την Ε.Ε. στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που προβλέπουν το αμοιβαίο άνοιγμα της αγοράς και στο μέτρο που η υπό έκδοση Άδεια εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των συμφωνιών αυτών.
5. Οι αιτήσεις υποβάλλονται ηλεκτρονικά σε σχετική πλατφόρμα που τηρεί ο Φορέας ΥΑΠ.
Με απόφαση του Φορέα ΥΑΠ προσδιορίζονται τα κριτήρια επαγγελματικής και τεχνικής ικανότητας και χρηματοοικονομικής και οικονομικής επάρκειας των αιτούντων, τα οποία διασφαλίζουν ότι οι Επενδυτές ΥΑΠ είναι φυσικά ή νομικά πρόσωπα, που διαθέτουν τα απαιτούμενα εχέγγυα τεχνικής και οικονομικής επάρκειας για την ανάπτυξη έργων καινοτόμων τεχνολογίας Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), όπως τα ΥΑΠ. Τα κριτήρια δύνανται να διαφοροποιούνται για κάθε τεχνολογία ΥΑΠ (τεχνολογία σταθερής έδρασης ή πλωτά).
Ως προς την επαγγελματική και τεχνική ικανότητα, απαιτείται κατ’ ελάχιστον:
α) Αποδεδειγμένη ή δάνεια εμπειρία εντός των τελευταίων δέκα (10) ετών στην ανάπτυξη Έργων ΥΑΠ, εκ των οποίων ενός κατ’ ελάχιστον Έργου ΥΑΠ ισχύος εκατό (100) MW, και
β) αποδεδειγμένη ή δάνεια εμπειρία λειτουργίας και συντήρησης έργων ΥΑΠ ισχύος μεγαλύτερης των είκοσι πέντε (25) MW.
Ως προς τη χρηματοοικονομική και οικονομική επάρκεια, απαιτούνται κατ’ ελάχιστον:
α) ετήσιος κύκλος εργασιών του φυσικού ή νομικού προσώπου ή των μετόχων και των συνδεδεμένων μερών αυτού, οπότε και λαμβάνεται υπόψη ο αθροιστικός κύκλος εργασιών, ο οποίος είναι μεγαλύτερος των δύο δισεκατομμυρίων ευρώ (2.000.000.000 €), για ένα (1) τουλάχιστον έτος εντός των τριών τελευταίων ετών. Στην περίπτωση μετόχων εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου και εταιρειών επιχειρηματικών συμμετοχών (funds), κατά τον υπολογισμό του ως άνω αθροίσματος, δύναται να λαμβάνεται εναλλακτικά υπόψη το σύνολο των κεφαλαίων που οι εταιρείες αυτές διαχειρίζονται,
β) αναλογία ιδίων προς δανειακών κεφαλαίων μεγαλύτερή του είκοσι τοις εκατό (20%), και
γ) υποβολή της εγγυητικής επιστολής του άρθρου 71.
6. Οι οικονομικοί φορείς που υποβάλλουν αίτηση για έκδοση Άδειας Έρευνας ΥΑΠ πληρούν επίσης τα κριτήρια επιλογής και ποιοτικής αξιολόγησης του άρθρου 39 του ν. 4413/2016 (Α’ 148), τα οποία αποδεικνύουν με τα μέσα του άρθρου 40 του ίδιου νόμου.
7. Η αίτηση υποβάλλεται παραδεκτώς και η εκδοθείσα άδεια καταχωρείται στο Μητρώο Αδειών Έρευνας ΥΑΠ, υπό την προϋπόθεση ότι σωρευτικά:
α) είναι τυπικά πλήρης σύμφωνα με τον παρόντα νόμο και την απόφαση του Φορέα ΥΑΠ της παρ. 6.
β) συνοδεύεται από αποδεικτικό κατάθεσης εφάπαξ Τέλους Άδειας Έρευνας Υπεράκτιων Αιολικών Ερευνών που ανέρχεται σε ποσό δέκα χιλιάδων ευρώ (10.000 €),
γ) ο αιτών δεν έχει λυθεί, πτωχεύσει, τεθεί σε (ειδική) εκκαθάριση, αναγκαστική και ειδική διαχείριση, παύση πληρωμών, συνδιαλλαγή-εξυγίανση και δεν έχει κατατεθεί αίτηση ενώπιον αρμόδιου δικαστηρίου για οποιοδήποτε από τα ανωτέρω, 
δ) αναφέρονται οι Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ στις οποίες ο ενδιαφερόμενος επιθυμεί την έρευνα και διενέργεια τεχνικών μελετών και μετρήσεων για τον σχεδιασμό, την εγκατάσταση και λειτουργία έργων ΥΑΠ,
ε) οι μέτοχοι/εταίροι νομικών προσώπων, πλην των εισηγμένων εταιρειών, των ανωνύμων εταιρειών επενδύσεων χαρτοφυλακίου και των χρηματοδοτικών εταιρειών συμμετοχών, γνωστοποιούνται μέχρι φυσικού προσώπου,
στ) υποβάλλονται στοιχεία που τεκμηριώνουν τη δυνατότητα του αιτούντος ή των μετόχων ή εταίρων αυτού, ή των συνεργαζομένων με αυτόν εταιρειών, να υλοποιήσουν το έργο ΥΑΠ με βάση την τεχνική τους επάρκεια και τη δυνατότητα εξασφάλισης από τον αιτούντα της απαιτούμενης χρηματοδότησης, ιδίως ίδια κεφάλαια και τραπεζική χρηματοδότηση, σύμφωνα με την απόφαση του Φορέα ΥΑΠ της παρ. 6, και
ζ) συνοδεύεται από την εγγυητική επιστολή του άρθρου 71.
8. Εφόσον η αίτηση για έκδοση Άδειας Έρευνας ΥΑΠ υποβάλλεται παραδεκτώς κατά τα ανωτέρω, περίληψη αυτής αναρτάται στην ιστοσελίδα του Φορέα ΥΑΠ, εντός πέντε (5) ημερών από την ημερομηνία ολοκλήρωσης της περιόδου υποβολής αιτήσεων. Ο Φορέας ΥΑΠ δύναται, εντός δέκα (10) εργάσιμων ημερών από την υποβολή της αίτησης, να ζητά διευκρινίσεις ή συμπληρωματικά έγγραφα, επί των ήδη υποβληθέντων εντός τακτής προθεσμίας, άλλως η αίτηση θεωρείται πλήρης. Η μη προσκόμισή τους από τον αιτούντα εντός της τεθείσας προθεσμίας καθιστά την αίτηση απαράδεκτη.
9. Με απόφαση του Φορέα ΥΑΠ εξειδικεύονται τα δικαιολογητικά και στοιχεία, τα οποία υποβάλλει ο αιτών, καθώς και κάθε άλλη διαδικασία και λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος.

1. Η Άδεια Έρευνας Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων (ΥΑΠ) χορηγείται υπό την προϋπόθεση ότι σωρευτικά:
α) δεν τίθενται θέματα σχετικά με: αα) την εθνική ασφάλεια, αβ) τη δημόσια υγεία και ασφάλεια,
β) ικανοποιούνται τα κριτήρια των παρ. 5 έως 7 του άρθρου 69.
2. Η Άδεια Έρευνας ΥΑΠ εκδίδεται ή απορρίπτεται από το Φορέα ΥΑΠ εντός τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της σχετικής αίτησης.
3. Σε περίπτωση απόρριψης από τον Φορέα ΥΑΠ της αίτησης για χορήγηση Άδειας Ερευνών ΥΑΠ, ο Φορέας ΥΑΠ εκδίδει σχετική πράξη που αποστέλλεται στον αιτούντα, η οποία δημοσιεύεται και στην ιστοσελίδα του Φορέα ΥΑΠ.
4. Κατά της απόφασης χορήγησης ή άρνησης χορήγησης, παύσης ισχύος ή ανάκλησης Άδειας Ερευνών ΥΑΠ χωρεί ενδικοφανής προσφυγή ενώπιον του Φορέα ΥΑΠ, εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από τη δημοσίευση ή την κοινοποίηση της απόφασης του Φορέα ΥΑΠ. Η απόφαση που εκδίδεται επί της ενδικοφανούς προσφυγής προσβάλλεται με αίτησης ακύρωσης ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών. Επί της αίτησης ακύρωσης χωρεί έφεση ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.
5. Η Άδεια Έρευνας ΥΑΠ δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Φορέα ΥΑΠ και περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα εξής στοιχεία:
α) το όνομα/την επωνυμία του αιτούντος,
β) τη γεωπληροφοριακή απεικόνιση και τις συντεταγμένες οριοθέτησης των ΠΟΑΥΑΠ στις οποίες ο αιτών επιθυμεί τη διενέργεια ερευνών για τον σχεδιασμό, την αδειοδότηση, εγκατάσταση και λειτουργία έργων ΥΑΠ,
γ) τη διάρκεια ισχύος της Άδειας Ερευνών ΥΑΠ,
δ) τους γενικούς όρους διενέργειας υπεράκτιων αιολικών ερευνών που ορίζονται με απόφαση του Φορέα ΥΑΠ,
ε) τυχόν ειδικούς όρους που επιβάλλονται με το προεδρικό διάταγμα καθορισμού Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης ΥΑΠ (ΠΟΑΥΑΠ) ή με την απόφαση του Φορέα ΥΑΠ.
6. Ο Φορέας ΥΑΠ τηρεί Μητρώο Αδειών Έρευνας ΥΑΠ στο οποίο καταχωρούνται τα στοιχεία των Αδειών Ερευνών ΥΑΠ και η κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει πρόσβαση στο Μητρώο Αδειών Έρευνας ΥΑΠ.
7. Η Άδεια Έρευνας ΥΑΠ δεν μπορεί να μεταβιβαστεί σε άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα από τον κάτοχό της.
8. Η Άδεια Έρευνας ΥΑΠ παύει αυτοδικαίως να ισχύει μετά την πάροδο τριών (3) ετών από την ημερομηνία έκδοσής της ή μετά από σχετικό αίτημα του κατόχου αυτής ή μετά από απόφαση ακύρωσης αυτής εφόσον, μετά από σχετικό έλεγχο του Φορέα ΥΑΠ, δεν ικανοποιούνται τα κριτήρια του άρθρου 69 ή οι όροι της Άδειας Έρευνας ΥΑΠ.
9. Η εγκατάσταση ενός έργου ΥΑΠ επιτρέπεται αποκλειστικά στους κατόχους (φυσικά ή νομικά πρόσωπα) Άδειας Έρευνας ΥΑΠ για την ΠΟΑΥΑΠ που αφορά η Άδεια αυτή.

Από την έναρξη ισχύος του παρόντος καταργούνται οι εξής διατάξεις, περί θαλάσσιων αιολικών πάρκων:
α) τo άρθρο 6Α του ν. 3468/2006 (Α’ 129),
β) η παρ. 17 του άρθρου 15 του ν. 3851/2010 (Α’ 85), και
γ) η περ. δ της παρ. 8 του άρθρου 11Α του ν. 4685/2020.

Στο άρθρο 20 του ν. 4067/2012 (Α’ 79), περί κατασκευών σε δημόσιους κοινόχρηστους χώρους, προστίθεται παρ. 8 ως εξής:
«8. Στις περιπτώσεις υπέργειων και υπόγειων κατασκευών δικτύων υποδομής και εγκαταστάσεων κοινής ωφέλειας μετά των παραρτημάτων αυτών, συμπεριλαμβανομένων των σταθμών μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης, θορύβου και μετεωρολογικών παραμέτρων, σταθμών διανομής και μέτρησης φυσικού αερίου, κεντρικών λεβητών ή μονάδων συμπαραγωγής για συστήματα τηλεθέρμανσης και σημείων επαναφόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, στις οποίες δεν απαιτείται οικοδομική άδεια, αλλά αυτές εκτελούνται βάσει μελετών και σχεδιαγραμμάτων της αρμόδιας κατά περίπτωση αρχής, μετά από κοινοποίηση της μελέτης στην οικεία Υπηρεσία Δόμησης, δεν απαιτείται έγκριση του οικείου Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής (ΣΑ). Το προηγούμενο εδάφιο εφαρμόζεται και σε κατασκευές δικτύων υποδομής και εγκαταστάσεων κοινής ωφέλειας μετά των παραρτημάτων αυτών (υπέργειων και υπόγειων) που είναι προϋφιστάμενοι της έναρξης ισχύος του παρόντος.».

Μετά το άρθρο 129 του ν. 4819/2021 (Α’ 129) προστίθεται άρθρο 129Α για τον καθορισμό του προσωπικού που εκτελεί τις επιμέρους εργασίες στο δίκτυο διανομής ηλεκτρικής ενέργειας ως εξής:

«Άρθρο 129Α
Έργα δικτύου διανομής ηλεκτρικής ενέργειας
Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (Ε.Δ.Δ.Η.Ε.) δύναται να αναθέσει την εκτέλεση επιμέρους εργασιών αναγκαίων για την κατασκευή ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων, υφιστάμενων ή νέων εγκαταστάσεων επί εδάφους, επί στύλου, επί κτηρίων, και ιδίως βοηθητικών εργασιών όπως εργασίες στερέωσης εξοπλισμού, χωματουργικές, δομικές, όπως κατασκευή βάσεων στήριξης και παρασκευή δομικών μιγμάτων, μεταφοράς υλικών στον τόπο εκτέλεσης του έργου και καθαρισμού. Η εκτέλεση των εργασιών αυτών δύναται να ανατίθεται και σε μη αδειοδοτημένα πρόσωπα εφόσον: α) η εκτέλεση των εν λόγω εργασιών δεν απαιτεί αδειοδοτημένο προσωπικό σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, β) το εν λόγω προσωπικό εποπτεύεται από τον εγκαταστάτη ηλεκτρολόγο που έχει αναλάβει την υλοποίηση της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και γ) τα μέρη της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης δεν είναι υπό τάση. Οι εργασίες αυτές δεν προσμετρώνται ως προϋπηρεσία σε ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις για τους σκοπούς του παρόντος.».

Από την έναρξη ισχύος του παρόντος και υπό την επιφύλαξη της περ. α) της παρ. 8 του άρθρου 87 του παρόντος, οι παρ. Α1, Α3, Α4, Α5, Α6, Α7 και Α8 του άρθρου 25 του ν. 3468/2006 (Α’ 129), περί ειδικού τέλους των σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και υβριδικών σταθμών, καταργούνται.

Το άρθρο 17 του ν. 4736/2020 (Α’ 200) αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 17
Έλεγχοι και αρμόδιες αρχές ελέγχου
1. Για τον έλεγχο της εφαρμογής του παρόντος νόμου αρμόδιες αρχές είναι:
α) Ο Ε.Ο.ΑΝ., σύμφωνα με το άρθρο 67 του ν. 4819/2021 (Α’ 129), για τη συμμόρφωση των υπόχρεων με όσα προβλέπονται από:
αα) το άρθρο 4, περί μείωσης της κατανάλωσης των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης,
αβ) την παρ. 1 του άρθρου 5, περί περιορισμού της διάθεσης των πλαστικών μίας χρήσης στην αγορά,
αγ) το άρθρο 6, περί απαιτήσεων για τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης,
αδ) το άρθρο 7, περί απαιτήσεων σχετικά με τη σήμανση πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης,
αε) τα άρθρα 8 έως 14, περί τήρησης και εφαρμογής των μέτρων και υποχρεώσεων που προβλέπονται στα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού προϊόντων, καθώς και την οργάνωση και λειτουργία των φορέων ΣΕΔ, και
αστ) την τήρηση από τους Ο.Τ.Α. α’ βαθμού των υποχρεώσεων του άρθρου 4.
Για τη διενέργεια των ελέγχων, ο Ε.Ο.ΑΝ. μπορεί να ζητά τη συνδρομή κάθε άλλης αρμόδιας δημόσιας αρχής,
β) η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), για τον έλεγχο της εφαρμογής των υποχρεώσεων της παρ. 3 του άρθρου 4, περί εισφοράς για την προστασία του περιβάλλοντος για τα πλαστικά μίας χρήσης,
γ) η Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς (ΔΙ.Μ.Ε.Α.) του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων για τον έλεγχο της εφαρμογής των υποχρεώσεων των παρ. 4 έως 6 του άρθρου 4 στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, μαζικής εστίασης και τροφοδοσίας (catering).
2. Οι αρχές της παρ. 1 συντάσσουν και αποστέλλουν στα Υπουργεία Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας ετήσια έκθεση, στην οποία αναφέρονται πληροφορίες και στατιστικά στοιχεία σχετικά με το πλήθος των ελέγχων, τα αποτελέσματά τους και το ύψος των κυρώσεων που επιβλήθηκαν.».

Το άρθρο 18 του ν. 4736/2020 (Α’ 200) αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 18
Κυρώσεις (άρθρο 14 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904)
1. Στους υπόχρεους που δεν συμμορφώνονται με όσα προβλέπονται στις παρ. 3 έως 6 του άρθρου 4, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους πεντακοσίων (500) ευρώ ανά παράβαση.
2.α) Στους παραγωγούς πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που δεν συμμορφώνονται με την παρ. 1 του άρθρου 5, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους ένα τοις εκατό (1 %) επί του συνολικού κύκλου εργασιών της τελευταίας χρήσης της επιχείρησης με βάση τον κύκλο εργασιών της τελευταίας υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
β) Σε κάθε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο που δεν συμμορφώνεται με την παρ. 1 του άρθρου 5, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους χιλίων (1.000) ευρώ, εάν διαθέτει μέχρι και διακόσια (200) τεμάχια. Σε περίπτωση που τα ανωτέρω πρόσωπα διαθέτουν άνω των διακοσίων (200) τεμαχίων, το πρόστιμο προσαυξάνεται κατά πέντε (5) ευρώ για κάθε επιπλέον τεμάχιο.
3.α) Στους παραγωγούς πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που δεν συμμορφώνονται με την παρ. 1 του άρθρου 6, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους ένα τοις εκατό (1 %) επί του συνολικού κύκλου εργασιών της τελευταίας χρήσης της επιχείρησης με βάση τον κύκλο εργασιών της τελευταίας υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος.
β) Σε κάθε άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο που δεν συμμορφώνεται με την παρ. 1 του άρθρου 6, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους πεντακοσίων (500) ευρώ, εφόσον διαθέτουν μέχρι και εκατό (100) τεμάχια. Σε περίπτωση που διαθέτουν άνω των εκατό (100) τεμαχίων το πρόστιμο προσαυξάνεται κατά πέντε (5) ευρώ για κάθε επιπλέον τεμάχιο.
4. Στους παραγωγούς πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που δεν συμμορφώνονται με την υποχρέωση της παρ. 2 του άρθρου 6 ή με τις απαιτήσεις του συστήματος διασφάλισης της ποιότητας των διεργασιών ανακύκλωσης και ιχνηλασιμότητας των ανακυκλωμένων πλαστικών, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) 282/2008 της Επιτροπής και το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 15343, όπως αυτό καθορίζεται με την απόφαση της παρ. 4 του άρθρου 19, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους ένα τοις εκατό (1 %) επί του ειδικού κύκλου εργασιών των διεργασιών παραγωγής πλαστικής φιάλης χωρητικότητας έως τρία (3) λίτρα, όπως προκύπτει από τα κατά τις ισχύουσες διατάξεις τηρούμενα βιβλία εκ μέρους της εταιρείας.
5. Στους παραγωγούς πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις της παρ. 1 του άρθρου 7, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους:
α) χιλίων (1.000) ευρώ για απουσία σήμανσης ή ελλιπή ή πλημμελή σήμανση, εάν διαθέτουν μέχρι και διακόσια (200) τεμάχια. Σε περίπτωση που διαθέτουν άνω των διακοσίων (200) τεμαχίων, το πρόστιμο προσαυξάνεται κατά πέντε (5) ευρώ για κάθε επιπλέον τεμάχιο.
β) Για παραπλανητική σήμανση πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ για χρήση παραπλανητικής σήμανσης, εάν διαθέτουν μέχρι και πεντακόσια (500) τεμάχια. Σε περίπτωση που διαθέτουν άνω των πεντακοσίων (500) τεμαχίων, το πρόστιμο προσαυξάνεται κατά δέκα (10) ευρώ για κάθε επιπλέον τεμάχιο.
6. Σε περίπτωση επανάληψης της παράβασης εντός τριετίας, το ύψος των προστίμων των παρ. 1 έως 6 διπλασιάζεται. Σε περίπτωση επανειλημμένης υποτροπής εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος τα ποσά των προστίμων τριπλασιάζονται.
7. Οι κυρώσεις των παρ. 1 έως 6 επιβάλλονται από τις αρμόδιες αρχές ελέγχου της παρ. 1 του άρθρου 17, ύστερα από κλήση του ενδιαφερόμενου σε προηγούμενη ακρόαση, σύμφωνα με όσα προβλέπονται από το άρθρο 6 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν. 2690/1999, Α’ 45). Τα αντίστοιχα πρόστιμα βεβαιώνονται και εισπράττονται σύμφωνα με το ν.δ. 356/1974, (Κώδικας Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων - Κ.Ε.Δ.Ε., Α’ 90), μετά την αποστολή χρηματικού καταλόγου στην αρμόδια Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία, κατά το άρθρο 2 του Κ.Ε.Δ.Ε. και του άρθρου 55 του π.δ. 16/1989 (Α’ 6) και διατίθενται ως έσοδα της αρμόδιας αρχής ελέγχου σε ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) και τα υπόλοιπα ως έσοδα του Ε.Ο.ΑΝ., σύμφωνα με την περ. γ’ της παρ. 1 του άρθρου 98 του ν. 4819/2021 (Α’ 129), προκειμένου να διατεθούν για έργα και δράσεις που αποσκοπούν στη μείωση του αντίκτυπου των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης του παραρτήματος Ι στο περιβάλλον.».

Στην παρ. 14 του άρθρου 12 του ν. 4819/2021 (Α’ 129) προστίθεται νέο τελευταίο εδάφιο και η παρ. 14 διαμορφώνεται ως εξής:
«14. Σε περίπτωση μη επίτευξης του στόχου από φορέα ΣΣΕΔ που έχει συμπληρώσει ένα (1) έτος λειτουργίας, όπως διαπιστώνεται κατά την αξιολόγηση της ετήσιας απολογιστικής του έκθεσης της παρ. 11, ο Ε.Ο.ΑΝ. απευθύνει σύσταση συμμόρφωσης και, σε περίπτωση που εξακολουθεί η μη επίτευξη του ποσοτικού στόχου ή των ποσοτικών στόχων της περ. ια’ της παρ. 2 του άρθρου 13 για πλέον του ενός πλήρους ημερολογιακού έτους, πρόστιμο αναλογικό της απόκλισης από τον στόχο. Ειδικότερα, εφόσον η μη επίτευξη του στόχου συνεχίζεται για δεύτερο συνεχόμενο έτος, επιβάλλεται πρόστιμο, το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που ισούται με το είκοσι τοις εκατό (20%) της απόκλισης από τον στόχο. Εφόσον η μη επίτευξη του στόχου εξακολουθεί για τρίτο συνεχόμενο έτος, επιβάλλεται πρόστιμο, το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου που ισούται με το σαράντα τοις εκατό (40%) της απόκλισης από τον στόχο. Εφόσον η μη επίτευξη του στόχου εξακολουθεί για τέταρτο συνεχόμενο έτος, επιβάλλεται πρόστιμο, το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου, που ισούται με το εκατό τοις εκατό (100%) της απόκλισης από τον στόχο. Σε περίπτωση που ο φορέας ΣΣΕΔ εξακολουθεί και δεν επιτυγχάνει τουλάχιστον το ογδόντα τοις εκατό (80%) του στόχου του, όπως διαπιστώνεται κατά την αξιολόγηση της ετήσιας απολογιστικής του έκθεσης της παρ. 11, ο Ε.Ο.ΑΝ. ανακαλεί την έγκρισή του και προχωρεί σε κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής της παρ. 18. Εφόσον επιτυγχάνει άνω του 80% του στόχου του, επιβάλλεται πρόστιμο το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου, που ισούται με το εκατό τοις (100%) της απόκλισης από τον στόχο. Στους φορείς ΑΣΕΔ που δεν έχουν επιτύχει τους ποσοτικούς στόχους που είχαν την υποχρέωση να επιτύχουν κατά το προηγούμενο πλήρες ημερολογιακό έτος, όπως διαπιστώνεται κατά την αξιολόγηση της ετήσιας απολογιστικής έκθεσης της παρ. 11 και οι οποίοι έχουν συμπληρώσει δύο (2) έτη λειτουργίας, ο Ε.Ο.ΑΝ. απευθύνει σύσταση συμμόρφωσης. Σε περίπτωση που ο φορέας ΑΣΕΔ εξακολουθεί να μην επιτυγχάνει τον στόχο του το επόμενο έτος, ο Ε.Ο.ΑΝ. επιβάλλει πρόστιμο που ισούται με το εκατό τοις εκατό (100%) της απόκλισης από τον στόχο του προηγούμενου ημερολογιακού έτους. Ως βάση υπολογισμού θεωρείται το σύνολο των χρηματικών εισφορών της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου αντίστοιχου ΣΣΕΔ συσκευασιών ή προϊόντων.
Στην περίπτωση αυτή ανακαλείται η έγκριση του ΣΕΔ.
Στην περίπτωση αυτή, ο υπόχρεος οφείλει να ενταχθεί αμελλητί σε ΣΣΕΔ. Για την επιβολή των ανωτέρω κυρώσεων ακολουθείται η διαδικασία των παρ. 16 και 17 του άρθρου 69. Τα ποσά που περιέρχονται στον Ε.Ο.ΑΝ. από την επιβολή των προστίμων της παρούσας, χρησιμοποιούνται υποχρεωτικά για τη χρηματοδότηση δράσεων που αποσκοπούν στην επίτευξη των στόχων του ΣΕΔ στο οποίο επιβλήθηκε το πρόστιμο. Στην περίπτωση φορέων ΣΕΔ αποβλήτων συσκευασιών η επίτευξη του στόχου που αναφέρεται στην παρούσα αφορά στην επίτευξη του στόχου της περ. γ’ της παρ. 1 του άρθρου 82.».
 

Η περ. Γ’ της παρ. 1 του άρθρου 13 του ν. 4819/2021 (Α’ 129) τροποποιείται ως προς την αντικατάσταση του ανταποδοτικού τέλους με το «τέλος αξιολόγησης» και η περ. Γ’ διαμορφώνεται ως εξής:
«Γ. Για την εξέταση του αιτήματος για την έγκριση ή την ανανέωση της έγκρισης ΣΕΔ απαιτείται καταβολή από τον φορέα στον Ε.Ο.ΑΝ. τέλους αξιολόγησης, το ύψος του οποίου ανέρχεται:
α) σε έξι χιλιάδες (6.000) ευρώ για την περίπτωση ΑΣΕΔ με γεωγραφική κάλυψη μιας περιφέρειας και σε δεκαοκτώ χιλιάδες (18.000) ευρώ σε μεγαλύτερη γεωγραφική κάλυψη,
β) σε δώδεκα χιλιάδες (12.000) ευρώ για την περίπτωση ΣΣΕΔ με γεωγραφική κάλυψη μιας περιφέρειας και σε τριάντα έξι χιλιάδες (36.000) ευρώ σε μεγαλύτερη γεωγραφική κάλυψη.».
 

Στην παρ. 4 του άρθρου 62 του ν. 4819/2021 (Α’ 129) προστίθεται νέο τελευταίο εδάφιο αναφορικά με το διάστημα τήρησης των αρχείων για μη επικίνδυνα απόβλητα και η παρ. 4 διαμορφώνεται ως ακολούθως:
«4. Οργανισμοί και επιχειρήσεις που μεταφέρουν μη επικίνδυνα απόβλητα, υποχρεούνται να τηρούν τα σχετικά αρχεία της παρ. 1, τα οποία περιλαμβάνουν πληροφορίες σχετικά με τις ποσότητες, τη φύση (κωδικός ΕΚΑ), την προέλευση και, ανάλογα με την περίπτωση, τον τρόπο μεταφοράς, τον τελικό αποδέκτη και τη μέθοδο επεξεργασίας, για τουλάχιστον ένα (1) έτος. Οι οργανισμοί και οι επιχειρήσεις της παρ. 1 διατηρούν επί τουλάχιστον ένα (1) έτος τα αρχεία που αφορούν σε εργασίες διαχείρισης μη επικινδύνων αποβλήτων.».
 

Το δεύτερο εδάφιο της περ. γ’ και το πρώτο εδάφιο της περ. δ’ της παρ. 2 του άρθρου 86 του ν. 4819/2021 (Α’ 129) τροποποιούνται με τη διαγραφή των γωνιών ανακύκλωσης και οι περ. γ’ και δ’ διαμορφώνονται ως εξής:
«γ) Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α’ βαθμού οργανώνουν τη χωριστή συλλογή των αποβλήτων συσκευασίας σε διακριτά ρεύματα, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της παρ. 5 του άρθρου 84, σε δημοτικές αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές, βρεφονηπιακούς σταθμούς και άλλες δημοτικές εγκαταστάσεις συνάθροισης κοινού. Η χωριστή συλλογή πραγματοποιείται σε περιέκτες κατάλληλου μεγέθους ανάλογα με την περίπτωση, όπως μικρούς κάδους ανακύκλωσης εσωτερικού και εξωτερικού χώρου.
δ) Η χωριστή συλλογή των περ. α’, β’ και γ’ πραγματοποιείται με περιέκτες ή κάδους ή άλλα μέσα κατάλληλου μεγέθους, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του χώρου και την επισκεψιμότητά του, και κατάλληλου χρωματισμού.
Αναφορικά με τις προδιαγραφές των χρωμάτων και των συμβόλων των κάδων ή περιεκτών για κάθε υλικό που συλλέγεται χωριστά, σύμφωνα με το παρόν, εφαρμόζονται το άρθρο 26 και το Παράρτημα V του Μέρους Β’.».

Η παρ. 1 του άρθρου 91 του ν. 4819/2021 (Α’ 129) τροποποιείται με την επιβολή κυρώσεων σε Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) που έχουν λάβει απόφαση οργάνωσης της εναλλακτικής διαχείρισης αποκλειστικά σε συνεργασία με φορέα Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης, αλλά δεν συνάπτουν σχετική σύμβαση συνεργασίας και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης Ο.Τ.Α. α’ βαθμού, που έχουν λάβει την απόφαση οργάνωσης της εναλλακτικής διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων συσκευασιών αποκλειστικά σε συνεργασία με φορέα Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) και δεν συνάπτουν σύμβαση με τον φορέα ΣΣΕΔ, επιβάλλεται πρόστιμο από χίλια (1.000) έως εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ, σύμφωνα με την απόφαση της παρ. 12 του άρθρου 92.».

Στο άρθρο 100 του ν. 4819/2021 (Α’ 129): α) στην παρ. 1 αα) στο εισαγωγικό εδάφιο επικαιροποιείται ο αριθμός των Διευθύνσεων, αβ) προστίθεται νέα περ. γα), αγ) στην περ. δ) απαλείφεται η λέξη «Παραγωγών», β) στην παρ. 2 προστίθεται η πρόβλεψη σύστασης Γραφείου Προέδρου Δ.Σ. και Γραφείου Γενικού Διευθυντή και το άρθρο 100 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) διαρθρώνεται σε μια Γενική Διεύθυνση, η οποία αποτελείται από τις κάτωθι έξι (6) Διευθύνσεις, που έχουν την ευθύνη για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την υποστήριξη όλων των διαδικασιών που απαιτούνται για τη λειτουργία του Ε.Ο.ΑΝ.:
α) Διεύθυνση Οικονομικών - Διοικητικών Υπηρεσιών και Πληροφορικής.
β) Διεύθυνση Α’ Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού (ΠΔΕΠ).
γ) Διεύθυνση Β’ Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού (ΠΔΕΠ).
γα) Διεύθυνση Γ’ Προγραμμάτων Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού (ΠΔΕΠ) Συστήματος επιστροφής εγγύησης.
δ) Διεύθυνση Έρευνας Επικοινωνίας και Μητρώου.
ε) Διεύθυνση Επιθεωρήσεων και Ελέγχων.
2. Στον Ε.Ο.ΑΝ. συστήνονται Νομική Υπηρεσία, Γραφείο Προέδρου Δ.Σ., Γραφείο Διευθύνοντος Συμβούλου, Γραμματεία Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.), Γραφείο Γενικού Διευθυντή και Γραφείο Διαχείρισης Ποιότητας.
3. Ο Ε.Ο.ΑΝ., κατά τη διενέργεια μέρους ή του συνόλου των ελέγχων, κατά την αξιολόγηση των επιχειρησιακών σχεδίων των φορέων για την εξέταση των αιτημάτων έγκρισης ή ανανέωσης της οργάνωσης και λειτουργίας Ατομικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΑΣΕΔ) και Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) και κατά την αξιολόγηση των ετήσιων απολογιστικών εκθέσεων των Φορέων ΑΣΕΔ και ΣΣΕΔ, επιτρέπεται να υποβοηθείται από νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ή φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τα απαιτούμενα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα, τα οποία συνάπτουν σχετική σύμβαση με τον Ε.Ο.ΑΝ.».
 

1. Ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις επεξεργασίας λατομικών ορυκτών που κατασκευάστηκαν εκτός λατομικών χώρων και αδειοδοτήθηκαν, σύμφωνα με τους ν. 3325/2005 (Α’ 68) και 3982/2011 (Α’ 143), ενώ στη συνέχεια η έκταση του χώρου εγκατάστασης, αποτέλεσε τμήμα λατομικού χώρου ή λατομικής περιοχής, εντάσσονται στο καθεστώς γνωστοποίησης του άρθρου 65 του ν. 4442/2016 (Α’ 230) και του άρθρου 56 του ν. 4512/2018 (Α’ 18), υπό την προϋπόθεση της περιβαλλοντικής αδειοδότησής τους, αν ο κάτοχος του δικαιώματος εκμετάλλευσης του λατομικού χώρου, υποβάλει προς έγκριση, τεχνική μελέτη εκμετάλλευσης του λατομικού χώρου στην αρμόδια αρχή, εντός αποκλειστικής προθεσμίας ενός (1) έτους, από την έναρξη ισχύος του παρόντος. Η τεχνική μελέτη συνοδεύεται από:
α) δικαιολογητικά που αποδεικνύουν ότι έχει στην κυριότητά του, τον εγκατεστημένο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό,
β) τα νομιμοποιητικά παραστατικά αδειοδότησης των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων,
γ) παράβολο ύψους πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, το οποίο αποτελεί έσοδο του κρατικού προϋπολογισμού.
Ποσοστό πενήντα τοις εκατό (50%) επί αυτού αποδίδεται στον προϋπολογισμό της Γενικής Διεύθυνσης Ορυκτών Πρώτων Υλών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την κάλυψη δαπανών που σχετίζονται με δράσεις για την ορθολογική αξιοποίηση και βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης των ορυκτών πρώτων υλών. Το παράβολο επιστρέφεται σε περίπτωση που δεν εγκριθεί η υποβληθείσα τεχνική μελέτη.
Η γνωστοποίηση εγκατάστασης και λειτουργίας των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων πραγματοποιείται παραδεκτώς, μόνον αφότου ολοκληρωθεί η διαδικασία έγκρισης της τεχνικής μελέτης και υπό την προϋπόθεση ότι ο εκμεταλλευτής έχει εξασφαλίσει όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά, σύμφωνα με το άρθρο 65 του ν. 4442/2016 (Α’ 230).
2. Λατομικοί χώροι εντός λατομικών περιοχών, που εξυπηρετούνται για τις ανάγκες επεξεργασίας των εξορυσσόμενων αδρανών υλικών από παρακείμενες και εκτός λατομικών περιοχών προϋφιστάμενες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, οι οποίες λειτουργούν ως βιομηχανικές εγκαταστάσεις, εξακολουθούν και συνεχίζουν να εξυπηρετούνται από τις ίδιες εγκαταστάσεις, εφόσον ανήκουν στον ίδιο φορέα εκμετάλλευσης και ο υπολογισμός των αναλογικών μισθωμάτων γίνεται επί των επεξεργασμένων προϊόντων από αυτές τις εγκαταστάσεις. Στην περίπτωση αυτή δεν υποχρεούνται οι φορείς εκμετάλλευσης των λατομικών χώρων σε μετεγκατάσταση των προϋφιστάμενων εγκαταστάσεων ή ανέγερση νέων εγκαταστάσεων εντός των ως άνω λατομικών χώρων.
Η παρούσα εφαρμόζεται επί των συμβάσεων εκμίσθωσης λατομικών χώρων που βρίσκονται σε ισχύ και των τυχόν παρατάσεών τους και μέχρι της λήξης τους.

1. Στον ν. 4951/2022 (Α’ 129) επέρχονται οι εξής νομοτεχνικές βελτιώσεις:
α) Στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 6 η φράση «στο σημείο σύνδεσης με το Δίκτυο ή Σύστημα» αντικαθίσταται από τη φράση «του σταθμού αποθήκευσης» και το εδάφιο διαμορφώνεται ως εξής:
«Ειδικά στην περίπτωση σταθμού αποθήκευσης, ως ισχύς του αιτήματος, νοείται η μέγιστη ισχύς έγχυσης του σταθμού αποθήκευσης.».
β) Στο πρώτο εδάφιο της περ. ι) της παρ. 6 του άρθρου 6 μετά τη λέξη «επιστροφή» προστίθεται η φράση «, εν όλω ή εν μέρει,» και η φράση «της περ. 3 της υποπαρ. Ι.1 της παρ. Ι του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (Α’ 107) ή μέρους αυτής» αντικαθίσταται από τη φράση «του παρόντος», και η περ. ι) διαμορφώνεται ως εξής:
«ι) Για σταθμούς βιομάζας που εγκαθίστανται εντός Ζώνης Απολιγνιτοποίησης επιτρέπεται η επιστροφή, εν όλω ή εν μέρει, της εγγυητικής επιστολής του παρόντος.
Με την επιστροφή της εγγυητικής επιστολής, η Οριστική Προσφορά Σύνδεσης παύει αυτοδικαίως να ισχύει. Σε περίπτωση επιστροφής μέρους αυτής, σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, η ως άνω Οριστική Προσφορά Σύνδεσης τροποποιείται και απομειώνεται αντίστοιχα για ισχύ ανάλογη με την μείωση της σχετικής εγγυητικής επιστολής.»
γ) Στην παρ. 7 του άρθρου 10 η φράση «ή εξαιρούνται των ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών του άρθρου 7 του ν. 4414/2016, και κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος,» αντικαθίσταται από τη φράση «ή εξαιρούνται των ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών του άρθρου 7 του ν. 4414/2016 και μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος είτε έχουν συνάψει σύμβαση σύνδεσης είτε έχουν υποβάλει πλήρες αίτημα για σύμβαση σύνδεσης στον αρμόδιο Διαχειριστή» και η παρ. 7 διαμορφώνεται ως εξής:
«7. Οι παρ. 1 και 2 εφαρμόζονται για σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που έχουν λάβει ή λαμβάνουν οριστική προσφορά σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή, εξαιρουμένων των σταθμών που λειτουργούν ή έχουν υποβάλει ή θα υποβάλλουν μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2022 δήλωση ετοιμότητας του άρθρου 4α του ν. 4414/2016 (Α’ 149) ή έχουν επιλεγεί πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος για ένταξη σε καθεστώς λειτουργικής ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικής διαδικασίας υποβολής προσφορών του άρθρου 7 του ν. 4414/2016 ή εξαιρούνται των ανταγωνιστικών διαδικασιών υποβολής προσφορών του άρθρου 7 του ν. 4414/2016 και μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος είτε έχουν συνάψει σύμβαση σύνδεσης είτε έχουν υποβάλλει πλήρες αίτημα για σύμβαση σύνδεσης στον αρμόδιο Διαχειριστή.».
δ) Στο άρθρο 14 προστίθεται παρ. 5 ως εξής:
«5. Επιτρέπεται η διάσπαση κοινού αιτήματος, εφόσον η ισχύς των αιτημάτων που προκύπτουν μετά την διάσπαση υπερβαίνει το όριο ισχύος της παρ. 1 ή οι επιμέρους σταθμοί που προκύπτουν μετά τη διάσπαση καλύπτουν τις προϋποθέσεις του τρίτου εδαφίου της παρ. 2 του άρθρου 5.».
ε) Στο δεύτερο εδάφιο της παρ. 5 του άρθρου 24 μετά τη φράση «του σχετικού αιτήματος» προστίθεται η φράση «εξαιρουμένης της Απόφασης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης» και διαγράφεται η φράση «αποκλειστικής», στο τρίτο εδάφιο διαγράφεται η φράση «αποκλειστική» και στο πέμπτο εδάφιο η φράση «του άρθρου 5» αντικαθίσταται από την φράση «του άρθρου 4» και η παρ. 5 διαμορφώνεται ως εξής:
«5. Για τις περιπτώσεις του παρόντος, συνεχίζεται η διαδικασία υλοποίησης της επένδυσης, κατόπιν της κατά προτεραιότητας έκδοσης ή τροποποίησης των σχετικών αδειών και εγκρίσεων, καθώς και της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης από τον αρμόδιο Διαχειριστή, ανεξαρτήτως τεχνολογίας Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. και ακολουθεί η κατά προτεραιότητα σύναψη ή τροποποίηση των συμβάσεων που καταρτίζουν με τον αρμόδιο Διαχειριστή του Συστήματος ή του Δικτύου και τον Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης. Η έκδοση ή τροποποίηση των αδειών, εγκρίσεων και προσφορών, καθώς και η σύναψη ή τροποποίηση των συμβάσεων του πρώτου εδαφίου γίνονται εντός προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την ημερομηνία υποβολής του σχετικού αιτήματος, εξαιρουμένης της Απόφασης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης. Η κατά προτεραιότητα έκδοση ή τροποποίηση των σχετικών αδειών, εγκρίσεων, προσφορών σύνδεσης, συμβάσεων και η προθεσμία των τριάντα (30) ημερών του πρώτου και δεύτερου εδαφίου αφορά αποκλειστικά άδειες, εγκρίσεις, προσφορές σύνδεσης και συμβάσεις, οι οποίες είχαν εκδοθεί, χορηγηθεί και συναφθεί, αντιστοίχως, ως προς την αρχική θέση εγκατάστασης του σταθμού. Ειδικότερα, η αίτηση για έκδοση Βεβαίωσης ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων ως προς τη νέα θέση εγκατάστασης του σταθμού υποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο στο Ηλεκτρονικό Μητρώο του Φορέα Αδειοδότησης του άρθρου 20 του ν. 4685/2020 (Α’ 92) εκτός κύκλου. Σε κάθε περίπτωση, οι κάτοχοι των σταθμών που εμπίπτουν στην περ. β’ της παρ. 1 δύνανται να προβούν σε αναγκαστική απαλλοτρίωση του γηπέδου εγκατάστασης σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 4 του παρόντος.».
στ) Στην περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 38 μετά τη φράση «Σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» προστίθεται η φράση «και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης», και η περ. α) διαμορφώνεται ως εξής:
«α) Σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης ισχύος έως και πενήντα (50) κιλοβάτ (kW), με την εξαίρεση της περ. β’.».
ζ) Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 38 μετά τη φράση «δικαιολογητικά του άρθρου 34» προστίθεται η φράση «, εκτός αν ορίζεται ειδικότερα» και η παρ. 2 διαμορφώνεται ως εξής:
«2. Για τη σύνδεση των σταθμών της παρ. 1, ο ενδιαφερόμενος ενημερώνει τον αρμόδιο Διαχειριστή για την πρόθεσή του να εγκαταστήσει τον εν λόγω σταθμό, υποβάλλοντας τα απαραίτητα δικαιολογητικά του άρθρου 34 εκτός αν ορίζεται ειδικότερα. Με τον οικείο Κανονισμό δύναται να επανακαθορίζονται τα απαιτούμενα δικαιολογητικά.».
η) Στη παρ. 10 του άρθρου 54 του ν. 4951/2022, μετά τη λέξη «εφόσον» προστίθεται η φράση «υφίσταται διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος και» και η παρ. 10 διαμορφώνεται ως εξής:
«10. Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης η διάρκεια των οποίων έληξε μετά την 1η Ιουνίου 2022 και μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, δύναται να αναβιώσουν και να παραταθούν, εφόσον υφίσταται διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος και ο ενδιαφερόμενος καταβάλλει το Τέλος Παράτασης Εγκατάστασης και Δέσμευσης Ηλεκτρικού Χώρου.».
θ) Στην παρ. 1 του άρθρου 55 η φράση «ούτε σε» αντικαθίσταται από τη φράση «για την» και η φράση «της παρ. 1» διαγράφεται, στην παρ. 2 η φράση «με την παρ. 1 του άρθρου» αντικαθίσταται από τη φράση «με το άρθρο», στην παρ. 3 η φράση «με την παρ. 1 του άρθρου» αντικαθίσταται από τη φράση «με το άρθρο», και το άρθρο 55 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 55
Μεταβατικές διατάξεις ως προς υφιστάμενες Βεβαιώσεις ή Βεβαιώσεις Ειδικών Έργων ή Άδειες Παραγωγής
1. Οι υφιστάμενες Βεβαιώσεις ή Βεβαιώσεις Ειδικών Έργων ή Άδειες Παραγωγής, για τις οποίες έχει εκδοθεί Απόφαση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος, δεν υποχρεούνται σε τροποποίηση αυτής, για την τήρηση των αποστάσεων ασφαλείας ανεμογεννητριών του άρθρου 21.
2. Αν σε υφιστάμενες Βεβαιώσεις ή σε Βεβαιώσεις Ειδικών Έργων ή Άδειες Παραγωγής, για τις οποίες έχει εκδοθεί Απόφαση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος, προκύψει τροποποίησή τους μετά τη θέση σε ισχύ του παρόντος, συμμορφώνονται με το άρθρο 21.
3. Οι υφιστάμενες Βεβαιώσεις ή Βεβαιώσεις Ειδικών Έργων ή Άδειες Παραγωγής, για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί Απόφαση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, συμμορφώνονται με το άρθρο 21.».
ι) Στην παρ. 3 του άρθρου 98 η φράση «το κόστος επιβαρύνει αρχικώς τον ΔΕΔΔΗΕ, εντάσσεται στη ρυθμιζόμενη περιουσιακή του βάση και ανακτάται πλήρως μέσω των Χρεώσεων Χρήσης Δικτύου σύμφωνα με την παρ. 1.», αντικαθίσταται ως εξής:
«ε) κατασκευή νέων υποσταθμών και επέκταση υφιστάμενων υποσταθμών.
Tο κόστος επιβαρύνει αρχικώς τον ΔΕΔΔΗΕ, εντάσσεται στη ρυθμιζόμενη περιουσιακή του βάση και ανακτάται πλήρως μέσω των Χρεώσεων Χρήσης Δικτύου σύμφωνα με την παρ. 1.».
ια) Στο τέλος της παρ. 5 του άρθρου 98 προστίθεται εδάφιου ως εξής: «Τα ανωτέρω εφαρμόζονται ανεξάρτητα από τον φορέα υλοποίησης των έργων επέκτασης ή ενίσχυσης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην οικεία οριστική προσφορά σύνδεσης ή την οικεία σύμβαση σύνδεσης».
ιβ) Στο τέλος της παρ. 6 του άρθρου 98 προστίθεται εδάφιο ως εξής: «Τα ανωτέρω εφαρμόζονται ανεξάρτητα από τον φορέα υλοποίησης των έργων επέκτασης ή ενίσχυσης σύμφωνα με τα οριζόμενα στην οικεία οριστική προσφορά σύνδεσης ή την οικεία σύμβαση σύνδεσης.».
ιγ) Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 120, μετά τη φράση «μεταξύ του Διαχειριστή του Ε.Σ.Μ.Η.Ε.», προστίθεται η φράση «και των κατόχων άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας» και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Για τη διασφάλιση του εφοδιασμού των νησιωτικών περιοχών που διασυνδέονται με το Ελληνικό Σύστημα Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Ε.Σ.Μ.Η.Ε.) και δεν εμπίπτουν πλέον στα Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά (Μ.Δ.Ν.), συνάπτονται συμβάσεις Εφεδρείας Δυναμικού Εκτάκτων Αναγκών, μεταξύ του Διαχειριστή του Ε.Σ.Μ.Η.Ε. και των κατόχων άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για σταθμούς παραγωγής από ορυκτά καύσιμα που βρίσκονται στα ηλεκτρικά συστήματα των εν λόγω νησιωτικών περιοχών. Οι ανωτέρω συμβάσεις υποβάλλονται προς έγκριση στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.). Οι πάροχοι εφεδρείας δυναμικού εκτάκτων αναγκών δικαιούνται αποζημίωσης, η οποία καταβάλλεται μέσω του Ειδικού Λογαριασμού Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (Υ.Κ.Ω.) της παρ. 8 του άρθρου 55 του ν. 4001/2011 (Α’ 179).».
(ιδ) Στο εσωτερικό άρθρο 12Α του ν.  4425/2016 (Α’  185), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 122 του ν. 4951/2022, αντικαθίσταται ο τίτλος του άρθρου 12Α ως εξής: «Προσωρινός Μηχανισμός Επιστροφής Μέρους Εσόδων Αγορών Επόμενης Ημέρας και Ενδοημερήσιας» και προστίθεται παρ. 11 ως εξής:
«11. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο Προσωρινός Μηχανισμός του παρόντος δύναται να εφαρμόζεται και στις συναλλαγές πώλησης που πραγματοποιούνται στις Ενδοημερήσιες Δημοπρασίες, εφαρμοζομένων αναλογικά των παρ. 2, 3, 4 και 6, για το σύνολο ή μέρος των κατηγοριών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και χαρτοφυλακίων Α.Π.Ε.».
ιε) Στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 165 η φράση «δύνανται να» διαγράφεται, στο δεύτερο εδάφιο η φράση «, στο αντικείμενο των συμβάσεων, περιλαμβάνονται» αντικαθίσταται από τη φράση «, δύναται στο αντικείμενο των συμβάσεων, να περιλαμβάνονται», στο τρίτο εδάφιο η φράση «, δύνανται να» καταργείται και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς κατά την έννοια του ν. 4412/2016 (Α’ 147) για την ανάθεση συμβάσεων εκτέλεσης έργων υποδομής διαχείρισης λυμάτων που εντάσσονται σε Επιχειρησιακά Προγράμματα του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς, καθώς και λοιπά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, περιλαμβάνουν στο αντικείμενο των εν λόγω συμβάσεων, πέραν της κατασκευής, την κανονική λειτουργία και τη συντήρηση των εγκαταστάσεων για διάρκεια τουλάχιστον τριών (3) ετών, ως υποχρέωση του αναδόχου. Ειδικότερα, όσον αφορά τα έργα κατασκευής του δικτύου αποχέτευσης, δύναται στο αντικείμενο των σχετικών συμβάσεων, να περιλαμβάνονται η κατασκευή, η κανονική λειτουργία και συντήρηση του δικτύου και των αντλιοστασίων. Στο αντικείμενο των συμβάσεων, στην περίπτωση εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων περιλαμβάνονται η κατασκευή, η κανονική λειτουργία και συντήρηση των εγκαταστάσεων αυτών. Η δαπάνη για την κανονική λειτουργία και συντήρηση των έργων υποδομής διαχείρισης λυμάτων βαρύνει τον Κύριο των έργων. Η υποχρέωση των ανωτέρω εδαφίων δεν καταλαμβάνει τις δημόσιες συμβάσεις των οποίων η διαδικασία ανάθεσης έχει εκκινήσει πριν την έναρξη ισχύος του παρόντος.».
2. α) Στην παρ. 1 του άρθρου 132Η του ν. 4001/2011 (Α’ 179), μετά το πρώτο εδάφιο, προστίθεται νέο δεύτερο εδάφιο, στο τρίτο εδάφιο μετά την φράση «που εκδίδονται» προστίθεται η φράση «από την έναρξη ισχύος του παρόντος» και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Ως προς τις άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες έχουν χορηγηθεί για την άσκηση δραστηριότητας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, δυνάμει της υπό στοιχεία Δ5/Φ1/οικ.17951/8.12.2000 απόφασης του Υπουργού Ανάπτυξης (Β’ 1498) και βρίσκονται σε ισχύ κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, καθώς και τις εκκρεμείς αιτήσεις για τη χορήγηση σχετικών αδειών, εφαρμόζονται τα άρθρα 132Ε έως 132Ζ, υπό την επιφύλαξη των παρ. 2 και 3, αντίστοιχα. Για τις άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, οι οποίες έχουν χορηγηθεί για την άσκηση δραστηριότητας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, δυνάμει της υπό στοιχεία Δ5/Φ1/οικ.17951/8.12.2000 απόφασης και οι οποίες έχουν εκδοθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, οι προθεσμίες της παρ. 7 του άρθρου 132Ζ εκκινούν από την ημερομηνία έκδοσης των αδειών αποθήκευσης που εκδίδονται σύμφωνα με την παρ. 2. Για τις άδειες αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που εκδίδονται από την έναρξη ισχύος του παρόντος μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2022, οι προθεσμίες της παρ. 7 του άρθρου 132Ζ παρατείνονται κατά έξι (6) μήνες. Εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, η Ρ.Α.Ε., με ανακοίνωσή της, την οποία δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της, αναρτά κατάλογο των αδειών και των αιτήσεων της παρ. 1.».
β) Στην παρ. 3 του άρθρου 132Η του ν. 4001/2011 μετά την αναφορά στο άρθρο «132ΣΤ» προστίθεται η φράση «, εκτός των προβλεπόμενων στις περ. δ), ε) και στ) της
παρ. 1 αυτού» και η παρ. 3 διαμορφώνεται ως εξής:
«3. Εντός τριών (3) μηνών από την ανακοίνωση της Ρ.Α.Ε., οι ενδιαφερόμενοι επί εκκρεμών αιτήσεων της παρ. 1 συμπληρώνουν και υποβάλλουν το σύνολο των απαιτούμενων εγγράφων και στοιχείων των άρθρων 132Ε, 132ΣΤ, εκτός των προβλεπόμενων στις περ. δ), ε) και στ) της παρ. 1 αυτού και 132Ζ, σύμφωνα με τα οποία αξιολογούνται για την έκδοση αδειών αποθήκευσης.».
3. Στην περ.  α’ της παρ.  6 του άρθρου 56 του ν. 2637/1998 (Α’ 200), στο έκτο εδάφιο και μετά τη φράση «κοινής απόφασης των Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β’ 3149),» διαγράφεται η φράση «δεν υπερβαίνουν το μηδέν κόμμα οχτώ τοις εκατό (0,8%),» και η φράση «δεν υπερβαίνουν το ένα τοις εκατό (1%)» αντικαθίσταται από τη φράση «δεν υπερβαίνουν το μηδέν κόμμα οχτώ τοις εκατό (0,8%).».
4. Στην παρ. 1 του άρθρου 3 του από 20/9-30/11/1995 π.δ. (Δ’ 1049) προστίθεται πριν από το τελευταίο εδάφιο η χρήση γης «- Τριτοβάθμια εκπαίδευση Ερευνητικές δραστηριότητες.».

Στο τέλος της περ. γ) της παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4685/2020 (Α’ 92), περί σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργεια (ΑΠΕ), προστίθενται τρία εδάφια και η περ. γ) διαμορφώνεται ως εξής:
«γ) Για τους σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ, που ανήκουν στην κατηγορία των Ειδικών Έργων και για υβριδικούς σταθμούς που συμπεριλαμβάνουν στο έργο τους την κατασκευή υποθαλάσσιας διασύνδεσης δύο (2) ή περισσοτέρων Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών, με την παρέλευση του διπλάσιου χρονικού διαστήματος από τα οριζόμενα στην περ. α) της παρ. 2 χρονικά διαστήματα.
Ειδικά για σταθμούς ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ που δεν δύναται να υποβληθεί αίτημα για χορήγηση προσφοράς σύνδεσης λόγω του θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει τα κορεσμένα δίκτυα, που συνδέονται σε περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί ως κορεσμένα δίκτυα, οι υποχρεώσεις της υποπερίπτωσης (ββ) της περ. α) της  παραγράφου 2, καθώς και των περ. β) και γ) της ίδιας παρ. πληρούνται, εφόσον ο κάτοχος Βεβαίωσης ή Βεβαίωσης Ειδικών Έργων υποβάλλει στον αρμόδιο Διαχειριστή εντός των ως άνω προθεσμιών αίτημα εκδήλωσης ενδιαφέροντος για σύνδεση συνοδευόμενο από την απόφαση περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Το αίτημα εξετάζεται ως αίτημα χορήγησης οριστικής προσφοράς σύνδεσης όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις εξέτασης κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 14 και τον Κανονισμό Βεβαιώσεων.
Επίσης, ειδικά για τους σταθμούς της περ. γ’ της παρ. 5 του άρθρου 10, η άδεια παραγωγής των οποίων εκδόθηκε πριν από την έναρξη ισχύος του ν. 3468/2006 (Α’ 129), οι προθεσμίες της περ. α’ εκκινούν μετά την έγκριση του τελικού προγράμματος εκμετάλλευσης, το οποίο προβλέπεται στους όρους της οικείας πράξης, δυνάμει της οποίας έχει παραχωρηθεί στον παραγωγό το δικαίωμα έρευνας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης του γεωθερμικού δυναμικού για την περιοχή στην οποία αφορά η οικεία άδεια παραγωγής. Ο παραγωγός ενημερώνει αμελλητί, και σε κάθε περίπτωση, εντός αποκλειστικής προθεσμίας δέκα (10) ημερών, τη ΡΑΕ για την ημερομηνία έγκρισης του τελικού προγράμματος εκμετάλλευσης.
Για τους εν ισχύ πλωτούς φωτοβολταϊκούς σταθμούς σε λιμνοδεξαμενές ή τεχνητά υδάτινα σώματα που έχουν δημιουργηθεί σε εξαντλημένες εξορυκτικές εκμεταλλεύσεις, για τους οποίους οι άδειες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή Βεβαιώσεις Παραγωγού έχουν εκδοθεί πριν την έναρξη ισχύος της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/17185/1069/2022 απόφασης του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 841), οι προθεσμίες της περ. α) εκκινούν τρείς (3) μήνες από την έκδοση της ανωτέρω απόφασης.».

Το δύο τελευταία εδάφια της περ. 2Β της παρ. 2 του άρθρου 143ΣΤ του ν. 4001/2011 (Α’ 179), περί του τρόπου επιλογής του ανεξάρτητου μηχανικού πιστοποίησης, αντικαθίστανται και η περ. 2Β διαμορφώνεται ως εξής:
«2Β. Σε περιπτώσεις μεμονωμένων ενισχύσεων σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, καθορίζονται ιδίως:
α) η διάρκεια χορήγησης της λειτουργικής ενίσχυσης,
β) οι κανόνες για τη διαμόρφωση της μεθοδολογίας υπολογισμού του επιτρεπόμενου εσόδου, με βάση την αξία της ρυθμιζόμενης περιουσιακής βάσης του έργου, της λειτουργικής ενίσχυσης των σταθμών αυτών, όπως και των μεγεθών στα οποία βασίζεται ο υπολογισμός, ήτοι, των καθαρών εσόδων αγοράς, κατά την παρ. 3,
γ) τα κίνητρα αποδοτικής και επωφελούς για το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας δραστηριοποίησης, τα οποία παρέχονται στον κάτοχο κάθε ενισχυόμενου σταθμού, καθώς και το επιτρεπτό εύρος διακύμανσης του ετήσιου επιτρεπόμενου εσόδου, ως αποτέλεσμα εφαρμογής των κινήτρων αυτών, κατά την υποπαρ. 3Γ της παρ. 3,
δ) εφόσον στην εγκριτική απόφαση της παρ. 1 προβλέπεται μηχανισμός πιστοποίησης του κόστους και παρακολούθησης του χρονοδιαγράμματος κατασκευής των έργων, καθορίζονται:
δα) η μεθοδολογία προσαρμογής του επιτρεπόμενου εσόδου του αποθηκευτικού σταθμού σε συνάρτηση με το κόστος κατασκευής που προκύπτει από τη διενέργεια της πιστοποίησης, σύμφωνα με την οικεία εγκριτική απόφαση της παρ. 1,
δβ) τα προσόντα, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία ορισμού φυσικού ή νομικού προσώπου ως ανεξάρτητου μηχανικού πιστοποίησης και κάθε άλλο αναγκαίο σχετικό ζήτημα,
δγ) οι υποχρεώσεις και οι ελάχιστοι όροι δραστηριοποίησης του εν λόγω ανεξάρτητου μηχανικού, που, εκτός από την πιστοποίηση του επενδυτικού και λειτουργικού κόστους του αποθηκευτικού σταθμού, δύναται να περιλαμβάνουν τον ποιοτικό έλεγχο και τη βεβαίωση της τήρησης του χρονοδιαγράμματος και των οροσήμων υλοποίησης του έργου,
ε) κάθε άλλο ειδικό ζήτημα κατ’ εφαρμογή των όρων της εγκριτικής απόφασης της παρ. 1 και του παρόντος άρθρου.
Για την εφαρμογή της περ. δ), ο ανεξάρτητος μηχανικός πιστοποίησης επιλέγεται από τον δικαιούχο της ενίσχυσης και εγκρίνεται από το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Ο δικαιούχος της ενίσχυσης αναλαμβάνει στο ακέραιο τις δαπάνες για την αμοιβή του ανεξάρτητου μηχανικού και τα συναφή έξοδα.».

Στις παρ. 1, 2 και 4 του άρθρου 13 του ν. 4623/2019 (Α’ 134) διαγράφονται οι λέξεις «από τη λήξη της», οι εκεί προβλεπόμενες προθεσμίες παρατείνονται έως την 31η.7.2023 και το άρθρο 13 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 13
Παράταση προθεσμιών
1. Η προθεσμία της παρ.  1 του άρθρου 6 του π.δ. 99/2017 (Α’ 141) ως προς το πιστοποιητικό πυρασφάλειας της περ. α’ της ανωτέρω διάταξης, παρατείνεται έως την 31η.7.2023 για τις εξής περιπτώσεις:
α) για τα κτίρια παιδικών, βρεφικών και βρεφονηπιακών σταθμών με ημερομηνία αίτησης έκδοσης οικοδομικής άδειας μετά τις 17.2.1989, καθώς και για τα κτίρια, τα οποία διαθέτουν οποιοδήποτε νομιμοποιητικό έγγραφο ανέγερσης μετά την ανωτέρω ημερομηνία και για τα οποία απαιτείται αλλαγή της χρήσης τους μερικά ή ολικά, προκειμένου να ενταχθούν στην κατηγορία «Ε’ - Υγεία και Κοινωνική Πρόνοια» του άρθρου 4 του Κεφαλαίου Α’ και του άρθρου 5 του Κεφαλαίου Β’ του π.δ. 41/2018 (Α’ 80) ή και προσθήκη δόμησης λειτουργικά εξαρτημένη, σύμφωνα με την παρ. 2.1.γ του άρθρου 2 του Κεφαλαίου Α’ και στον πίνακα 1 του π.δ. 41/2018,
β) για τα κτίρια παιδικών, βρεφικών και βρεφονηπιακών σταθμών με ημερομηνία αίτησης για έκδοση οικοδομικής άδειας πριν τις 17.2.1989, καθώς και για τα κτίρια, τα οποία διαθέτουν οποιοδήποτε νομιμοποιητικό έγγραφο ανέγερσης πριν από την ανωτέρω ημερομηνία και για τα οποία απαιτείται αλλαγή της χρήσης τους συνολικά, προκειμένου να ενταχθούν στην κατηγορία «Ε’ - Υγεία και Κοινωνική Πρόνοια» του άρθρου 4 του Κεφαλαίου Α’ και του άρθρου 5 του Κεφαλαίου Β’ του π.δ. 41/2018 ή και προσθήκη δόμησης λειτουργικά εξαρτημένη, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παρ. 2.1.δ του άρθρου 2 του Κεφαλαίου Α’ και στον πίνακα 1 του π.δ. 41/2018.
2. Η προθεσμία της παρ.  1 του άρθρου 6 του π.δ.  99/2017, ως προς τα δικαιολογητικά της περ.  β’ και ως προς την απόφαση παραχώρησης των χώρων ή το παραχωρητήριο της περ. γ’, παρατείνεται έως την 31η.7.2023.
3. Σε περίπτωση μη προσκόμισης του πιστοποιητικού πυρασφάλειας, της οικοδομικής άδειας ή άλλου πιστοποιητικού ή βεβαίωσης νομιμοποίησης του κτιρίου ή της απόφασης παραχώρησης ή παραχωρητηρίου μέσα στην αποκλειστική προθεσμία των παρ. 1 και 2, η άδεια που εκδόθηκε, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 6 του π.δ. 99/2017, ανακαλείται.
4. Η προθεσμία των παρ. 2 και 3 του άρθρου 6 του π.δ. 99/2017 ως προς τη συμμόρφωση των σταθμών στις διατάξεις των στοιχείων Β1, Β2, Β3, Β5, Γ1 και Ζ’ του άρθρου 4 του π.δ. 99/2017, παρατείνεται έως την 31η.7.2023. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης των σταθμών στις ως άνω διατάξεις, μέσα στην ανωτέρω αποκλειστική προθεσμία, η άδειά τους ανακαλείται.».

1. Φορείς στους οποίους έχει παραχωρηθεί από το Ελληνικό Δημόσιο, κατά τον ν. 2289/1995 (Α’ 27), δικαίωμα ή άδεια έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε συγκεκριμένη περιοχή, και οι οποίοι διαθέτουν επαρκή δεδομένα, ιδίως γεωλογικά, γεωφυσικά και γεωτρητικά, για την τεκμηρίωση της καταρχήν επιλεξιμότητας ως τόπου αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα («CO2»), γεωλογικού σχηματισμού ή σχηματισμών που βρίσκονται στο υπέδαφος της παραχωρηθείσας περιοχής (χερσαίας ή θαλάσσιας), αποκτούν, υπό τις προϋποθέσεις του παρόντος, το δικαίωμα συνέχισης και ολοκλήρωσης της διαδικασίας διερεύνησης της συγκεκριμένης περιοχής με σκοπό να διαπιστωθεί η καταλληλότητά της για την αποθήκευση CO2. Εφόσον διαπιστωθεί η καταλληλότητα του συγκεκριμένου γεωλογικού σχηματισμού ως τόπου αποθήκευσης CO2, ύστερα από σχετική περιβαλλοντική εκτίμηση και αδειοδότηση, οι εν λόγω φορείς ή οι συνδεδεμένες επιχειρήσεις αυτών, κατά την παρ. 5, αποκτούν το δικαίωμα αποθήκευσης CO2 του παρόντος. Η απόκτηση δικαιωμάτων διερεύνησης και αποθήκευσης CO2 στις παραπάνω περιοχές, οι οποίες έχουν παραχωρηθεί για την άσκηση της δραστηριότητας έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, διέπεται από το παρόν και συμπληρωματικώς από την υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/7.11.2011 κοινή απόφαση του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών και των Υπουργών Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας και Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Β’ 2516), συγκεκριμένα δε από τα άρθρα 3, 11, 12 παρ. 1, 3 και 4, 13 έως 20, 22 έως 28 και 32 αυτής.
2. Η διάρκεια του δικαιώματος αποθήκευσης ορίζεται καταρχήν σε εικοσιπέντε (25) έτη από την έκδοση της απόφασης της παρ. 6 και δύναται να παρατείνεται με τροποποίηση της απόφασης αυτής. Το δικαίωμα αποθήκευσης CO2 δύναται να αφορά οποιοδήποτε γεωλογικό σχηματισμό ή σχηματισμούς, οι οποίοι βρίσκονται εν όλω ή εν μέρει εντός της παραχωρηθείσας περιοχής έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, με τους
όρους και περιορισμούς που προβλέπει το άρθρο 2 της Οδηγίας 2009/31/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2009, για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε γεωλογικούς σχηματισμούς (L 140). Αν ο γεωλογικός σχηματισμός βρίσκεται εν μέρει εντός της παραχωρηθείσας περιοχής, το εκτός παραχώρησης τμήμα πρέπει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το τμήμα που βρίσκεται εντός της παραχωρηθείσας περιοχής.
3. Για την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων της παρ. 1, o φορέας υποβάλλει, εντός προθεσμίας δώδεκα (12) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, αίτηση στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων Α.Ε. (ΕΔΕΥΕΠ Α.Ε.), με την οποία τεκμηριώνει ότι, με βάση τα δεδομένα, ιδίως γεωλογικά, γεωφυσικά και γεωτρητικά, τα οποία έχει συλλέξει στο πλαίσιο του παραχωρημένου δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε συγκεκριμένη περιοχή, ο προτεινόμενος τόπος είναι καταρχήν επιλέξιμος για την αποθήκευση CO2. Η αίτηση αυτή περιλαμβάνει ειδικότερα τα εξής:
α) Όνομα και διεύθυνση του ενδιαφερόμενου φορέα.
β) Τη σύμβαση και τυχόν λοιπά έγγραφα από τα οποία προκύπτει η κατοχή του δικαιώματος ή της άδειας έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη συγκεκριμένη περιοχή.
γ) Τεχνική έκθεση η οποία περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία:
γα) Περιγραφή του χώρου, με αναφορά και του όγκου αυτού, που προτείνεται ως κατάλληλος τόπος αποθήκευσης CO2 και της ευρύτερης περιοχής σε ακτίνα το λιγότερο ενός (1) χιλιομέτρου.
γβ) Τεκμηρίωση ότι ο προτεινόμενος τόπος είναι καταρχήν επιλέξιμος για την αποθήκευση CO2, βάσει των δεδομένων, ιδίως γεωλογικών, γεωφυσικών και γεωτρητικών, που έχει συλλέξει ο φορέας.
γγ) Χρονοδιάγραμμα εξέλιξης των εργασιών που απομένουν για την ολοκλήρωση της διερεύνησης της περιοχής, σύμφωνα με τα κριτήρια και τις φάσεις διεξαγωγής που προβλέπονται στο Παράρτημα Ι της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης.
γδ) Μέτρα για την ασφάλεια και προστασία των εργαζόμενων.
4. Εντός τριάντα (30) ημερών από την υποβολή της αίτησης, η ΕΔΕΥΕΠ εκδίδει απόφαση με την οποία διαπιστώνει εάν ο προτεινόμενος τόπος αποθήκευσης είναι καταρχήν επιλέξιμος για την αποθήκευση CO2, αξιολογώντας τα στοιχεία που έχει συλλέξει και υποβάλει ο φορέας. Με την παραπάνω απόφαση καθορίζονται η έκταση και ο όγκος του εν λόγω τόπου, όπως επίσης η διάρκεια ισχύος του δικαιώματος συνέχισης και ολοκλήρωσης της διερεύνησης. Η διάρκεια αυτή καθορίζεται με βάση το υποβληθέν από τον φορέα χρονοδιάγραμμα εξέλιξης των σχετικών εργασιών και πάντως δεν μπορεί να υπερβαίνει το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ολοκλήρωση της διερεύνησης. Τυχόν απόκλιση της οριζόμενης διάρκειας από το υποβληθέν χρονοδιάγραμμα τεκμηριώνεται με ειδική αιτιολογία. Η διάρκεια του δικαιώματος μπορεί να παρατείνεται ύστερα από σχετική αίτηση του φορέα, όταν η διάρκεια αυτή δεν επαρκεί για την ολοκλήρωση της διερεύνησης. Ως προς το περιεχόμενο της απόφασης της παρούσας, εφαρμόζεται η παρ. 2 του άρθρου 6 της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης.
Σε περιοχές για τις οποίες έχει πραγματοποιηθεί στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση του προγράμματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, για την προσαρμογή του στην αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα, εφαρμόζεται η διαδικασία περιβαλλοντικού προελέγχου του άρθρου 5 της υπό στοιχεία ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΠΕ/οικ.107017/28.8.2006 (Β’ 1225) κοινής απόφασης των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Οικονομίας και Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Εάν διαπιστωθεί η καταρχήν επιλεξιμότητα του τόπου και εγκριθούν οι τυχόν αναγκαίες προτάσεις, μέτρα και κατευθύνσεις για την πρόληψη, τον περιορισμό και την, κατά το δυνατόν, αντιμετώπιση οποιωνδήποτε περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ενεργοποιείται το δικαίωμα του φορέα να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τη διερεύνηση της καταλληλότητας του τόπου για την αποθήκευση CO2.
5. Μετά την ολοκλήρωση της διερεύνησης της καταλληλότητας και πριν τη λήξη της ισχύος του δικαιώματος ολοκλήρωσης της διερεύνησης, ο ενδιαφερόμενος φορέας υποβάλλει αίτηση στην ΕΔΕΥΕΠ, προκειμένου να διαπιστωθεί η καταλληλότητα του γεωλογικού σχηματισμού ως τόπου αποθήκευσης CO2, να εγκριθούν οι σχετικοί περιβαλλοντικοί όροι και να ενεργοποιηθεί το δικαίωμα αποθήκευσης του φορέα. Ως ενδιαφερόμενος φορέας νοείται είτε ο φορέας του δικαιώματος συνέχισης και ολοκλήρωσης της διερεύνησης, είτε συνδεδεμένη με αυτόν επιχείρηση, η οποία έχει ως αποκλειστικό σκοπό τη δραστηριότητα της αποθήκευσης CO2 και η οποία, άμεσα ή έμμεσα, ελέγχεται από ή τελεί υπό κοινό έλεγχο με τον φορέα του δικαιώματος ολοκλήρωσης της διερεύνησης, μέσω: α) της κατοχής ποσοστού μεγαλύτερου του πενήντα τοις εκατό (50%) του μετοχικού κεφαλαίου ή της εταιρικής περιουσίας, β) της εξουσίας άσκησης της πλειοψηφίας των δικαιωμάτων ψήφου ή γ) της εξουσίας διορισμού ή παύσης της πλειοψηφίας των μελών του οργάνου διοίκησης.
Η αίτηση περιλαμβάνει ειδικότερα τα εξής:
α) Όνομα και διεύθυνση του ενδιαφερόμενου φορέα.
Αν ο αιτών συνιστά επιχείρηση συνδεδεμένη με τον φορέα του δικαιώματος ολοκλήρωσης της διερεύνησης, στην αίτηση περιλαμβάνεται και αναλυτική περιγραφή
της εταιρικής διάρθρωσης και σχέσης με τον ως άνω φορέα.
β) Στοιχεία που αποδεικνύουν την τεχνική ικανότητα και επάρκεια του φορέα σε σχέση με τη δραστηριότητα αποθήκευσης CO2.
γ) Τεχνική έκθεση στην οποία στοιχειοθετείται η καταλληλότητα του προτεινόμενου τόπου και του συγκροτήματος αποθήκευσης CO2 και αξιολογείται η αναμενόμενη ασφάλεια της αποθήκευσης, σύμφωνα με τα κριτήρια του Παραρτήματος Ι της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης.
δ) Τη συνολική ποσότητα CΟ2 που εγχέεται και αποθηκεύεται, καθώς και τις προβλεπόμενες πηγές και μεθόδους μεταφοράς, τη σύνθεση των ρευμάτων CΟ2, τους ρυθμούς και τις πιέσεις έγχυσης, καθώς και τον τόπο των εγκαταστάσεων έγχυσης.
ε) Αναλυτική περιγραφή των εργασιών και έργων κατασκευής που τυχόν απαιτούνται στο πλαίσιο της δραστηριότητας αποθήκευσης CO2. Εγκαταστάσεις οι οποίες χρησιμοποιούνται από τον φορέα εκμετάλλευσης, προς εξυπηρέτηση της δραστηριότητας της έρευνας και εκμετάλλευσης της άδειας έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, δύνανται να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της δραστηριότητας αποθήκευσης CO2, χωρίς όμως να ισχύουν επ’ αυτών οι υποχρεώσεις που επιβάλλονται μετά το κλείσιμο ενός τόπου αποθήκευσης για τις εγκαταστάσεις αμιγούς αποθήκευσης CO2, που προβλέπονται στην παρ. 2 του άρθρου 18 της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης.
ζ) Το προτεινόμενο προσωρινό σχέδιο, μετά το κλείσιμο του τόπου αποθήκευσης, της παρ. 3 του άρθρου 18 της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης.
η) Στοιχεία που τεκμηριώνουν ότι η χρηματική εγγύηση του άρθρου 20 της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης είναι έγκυρη και πραγματική, πριν από την έναρξη της έγχυσης.
Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, εφαρμόζεται το Κεφάλαιο Α’ του ν. 4014/2011 (Α’ 209). Για την έκδοση Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ), ο ενδιαφερόμενος φορέας υποβάλλει στην αρμόδια υπηρεσία Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), η οποία περιλαμβάνει επιπλέον: α) περιγραφή των μέτρων για την πρόληψη σημαντικών ανωμαλιών, 
β) προτεινόμενο σχέδιο παρακολούθησης της παρ. 2 του άρθρου 14 και προτεινόμενο σχέδιο διορθωτικών μέτρων της παρ. 2 του άρθρου 17, της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης, τα οποία εντάσσονται σε παράρτημα της ΜΠΕ ως αναπόσπαστα μέρη της, και εγκρίνονται με την ΑΕΠΟ, γ) κάθε άλλο στοιχείο και αναγκαία πληροφορία για την τεκμηρίωση ότι δεν υφίσταται σημαντικός κίνδυνος διαρροής CO2, ούτε σημαντικός κίνδυνος για το περιβάλλον ή την υγεία από την αδειοδοτούμενη δραστηριότητα, και δ) εκτίμηση των σωρευτικών και συνεργιστικών επιπτώσεων από την παράλληλη άσκηση των δραστηριοτήτων, αφενός
έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, αφετέρου αποθήκευσης CO2.
6. Εντός δύο (2) μηνών από την υποβολή της αίτησης και μετά την έκδοση της ΑΕΠΟ, συντρεχουσών των προϋποθέσεων του άρθρου 9 της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης, η ΕΔΕΥΕΠ εκδίδει απόφαση με την οποία:
α) διαπιστώνεται ότι ο προτεινόμενος γεωλογικός σχηματισμός είναι κατάλληλος για να χρησιμοποιηθεί ως τόπος αποθήκευσης CO2, σύμφωνα με τα κριτήρια του Παραρτήματος Ι της υπό στοιχεία Η.Π.48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης. Ένας γεωλογικός σχηματισμός επιλέγεται ως τόπος αποθήκευσης μόνον εάν, υπό τις προτεινόμενες προϋποθέσεις χρήσης, δεν υφίσταται σημαντικός κίνδυνος διαρροής, ούτε σημαντικός κίνδυνος για το περιβάλλον ή την υγεία, και
β) ενεργοποιείται το δικαίωμα του φορέα για αποθήκευση CO2 στον γεωλογικό σχηματισμό ο οποίος κρίθηκε κατάλληλος για τον σκοπό αυτόν. Η απόφαση της ΕΔΕΥ περιέχει τα στοιχεία της παρ. 1 του άρθρου 10, πλην εκείνων της περ.  ι), της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης. Η απόφαση της ΕΔΕΥ καθορίζει και το ποσό της χρηματικής εγγύησης που υποχρεούται να καταβάλει και να διατηρεί ο φορέας του έργου, σύμφωνα με το άρθρο 20 της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης. Η απόφαση επέχει θέση άδειας αποθήκευσης κατά το άρθρο 6 της Οδηγίας 2009/31/ΕΚ.
7. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από εισήγηση της Διεύθυνσης Αρχιτεκτονικής, Οικοδομικών Κανονισμών και Αδειοδοτήσεων του ίδιου Υπουργείου, εγκρίνεται η διενέργεια οποιωνδήποτε εργασιών κατασκευής απαιτηθούν στο πλαίσιο της δραστηριότητας αποθήκευσης CO2. Η επικαιροποίηση ή τροποποίηση των αποφάσεων των παρ. 4 και 6 είναι δυνατή, μετά την υποβολή σχετικού αιτήματος του φορέα μαζί με τα απαραίτητα δικαιολογητικά, κατά την ίδια διαδικασία.
8. Αν υφίσταται σύμβαση παραχώρησης του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων προς τον φορέα, τα δικαιώματα συνέχισης και ολοκλήρωσης της διαδικασίας διερεύνησης και αποθήκευσης δύνανται να αποτυπώνονται και στην υφιστάμενη σύμβαση, η οποία ενημερώνεται και συμπληρώνεται αντιστοίχως από τα ήδη αντισυμβαλλόμενα μέρη. Εάν η σύμβαση είχε κυρωθεί με νόμο, τροποποιείται με τον ίδιο τρόπο.
9. Με τη διαδικασία του παρόντος και αν η παραχώρηση του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων βρίσκεται σε ισχύ, ο φορέας μπορεί να αποκτά τα δικαιώματα της παρ. 1 και σε άλλους γεωλογικούς σχηματισμούς, που βρίσκονται εντός της παραχωρηθείσας περιοχής.
10. Αν ο φορέας δεν υποβάλει εμπρόθεσμα την αίτηση της παρ. 3, όπως και σε περίπτωση παραίτησης του φορέα από τα δικαιώματα της παρ. 1, ανάκλησης της απόφασης της παρ. 4 ή της παρ. 6 ή μη υποβολής αίτησης για την ενεργοποίηση του δικαιώματος αποθήκευσης, μέχρι τη λήξη ισχύος της απόφασης της παρ. 4, η ΕΔΕΥΕΠ μπορεί να κινήσει τη διαδικασία χαρακτηρισμού συγκεκριμένου γεωλογικού σχηματισμού εντός της παραχωρηθείσας περιοχής ως τόπου κατάλληλου για την αποθήκευση CO2 και να χορηγήσει σε οποιονδήποτε τρίτο άδεια εξερεύνησης και άδεια αποθήκευσης κατά την υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινή απόφαση, μόνο εφόσον τεκμηριωθεί από την ΕΔΕΥΕΠ η δυνατότητα ακώλυτης συνύπαρξης της δραστηριότητας εξερεύνησης ή αποθήκευσης CO2 με τη δραστηριότητα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Η σχετική κρίση της ΕΔΕΥΕΠ διατυπώνεται ύστερα από προηγούμενη ακρόαση του φορέα του δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Αν διαπιστωθεί κατά τα ανωτέρω η δυνατότητα ακώλυτης συνύπαρξης και χορηγηθεί σε οποιονδήποτε τρίτο άδεια εξερεύνησης ή αποθήκευσης εντός της παραχωρηθείσας στον φορέα περιοχής, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινή απόφαση, η εν λόγω άδεια περιλαμβάνει υποχρεωτικά τους όρους που διασφαλίζουν την ακώλυτη συνύπαρξη της δραστηριότητας εξερεύνησης ή αποθήκευσης CO2, με τη δραστηριότητα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων.
11. Ο φορέας εκμετάλλευσης, μετά το κλείσιμο ενός τόπου αποθήκευσης, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 18 της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης και πριν από τη μεταβίβαση της ευθύνης, σύμφωνα με το άρθρο 19 της εν λόγω απόφασης, υποχρεούται να καταβάλλει σε ειδικό λογαριασμό υπέρ του Πράσινου Ταμείου του ν. 3889/2010 (Α’ 182), χρηματοδοτική συνεισφορά, η οποία συναρτάται με το ύψος των δαπανών παρακολούθησης μετά τη μεταβίβαση της ευθύνης. Η συνεισφορά του φορέα εκμετάλλευσης λαμβάνει υπόψη τα κριτήρια του Παραρτήματος Ι της υπό στοιχεία Η.Π. 48416/2037/Ε.103/2011 κοινής απόφασης, καθώς και τα στοιχεία που σχετίζονται με το ιστορικό της αποθήκευσης CΟ2 και καλύπτει τις αναμενόμενες δαπάνες παρακολούθησης επί τριάντα (30) έτη. Η παρούσα εφαρμόζεται συμπληρωματικά με το π.δ. 148/2009 (Α’ 190).
Μετά τη μεταβίβαση της ευθύνης, η χρηματοδοτική αυτή συνεισφορά χρησιμοποιείται για την κάλυψη των δαπανών που βαρύνουν την αρμόδια αρχή, προκειμένου να εξασφαλίζεται η μόνιμη και ασφαλής απομόνωση του CΟ2 σε τόπους αποθήκευσης σε γεωλογικούς σχηματισμούς.
Το ύψος της χρηματοδοτικής συνεισφοράς καθορίζεται με απόφαση της ΕΔΕΥΕΠ, η οποία εκδίδεται μετά το κλείσιμο του τόπου αποθήκευσης και πριν από τη μεταβίβαση της ευθύνης, μετά από εισήγηση του φορέα αποθήκευσης, σχετικά με τη μεθοδολογία υπολογισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις δαπάνες παρακολούθησης του συγκεκριμένου τόπου αποθήκευσης.
12. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μπορεί να ρυθμίζεται κάθε ειδικότερο ζήτημα ή λεπτομέρεια σε σχέση με την εφαρμογή του παρόντος.

Η ημερομηνία του πρώτου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 86 του ν. 4819/2021 (Α’ 129), τροποποιείται, και η παρ. 1 διαμορφώνεται ως εξής:
«1. Από την 1.7.2023, οι υπόχρεοι, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 84, φορείς συσκευασίας ποτών από αλουμίνιο έως και ενάμιση (1,5) λίτρο, από γυαλί μιας χρήσης έως και τρία (3) λίτρα, καθώς και από πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης σύμφωνα με το Μέρος ΣΤ’ του Παραρτήματος Ι του ν. 4736/2020 (Α’ 200), για την τήρηση της υποχρέωσης της παρ. 3 του άρθρου 84, οφείλουν να σχεδιάσουν, να εφαρμόσουν και να λειτουργήσουν Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων συσκευασιών πανελλαδικής εμβέλειας, με σκοπό την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης για τις εν λόγω συσκευασίες, κατά την έννοια της παρ. 7 του άρθρου 77, προκειμένου να επιτύχουν τους ποσοτικούς στόχους χωριστής συλλογής, προετοιμασίας για επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση που προβλέπονται από τη νομοθεσία, ήτοι των στόχων του άρθρου 82 και της παρ. 1 του άρθρου 13 του ν. 4736/2020 αντίστοιχα.
Για τους όρους και τις προϋποθέσεις εφαρμογής συστήματος επιστροφής εγγύησης για τις συσκευασίες του πρώτου εδαφίου εφαρμόζονται οι παρ. 4 έως 9 του άρθρου 13 του ν. 4736/2020 και η απόφαση της παρ. 7 του άρθρου 92.
Υφιστάμενα κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος ή νέα εθελοντικά συστήματα επιστροφής εγγύησης που εφαρμόζονται για άλλες συσκευασίες πέραν των αναφερόμενων στο πρώτο εδάφιο, όπως για τις γυάλινες φιάλες, δηλώνονται υποχρεωτικά στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης (Ε.Ο.ΑΝ.) από τους φορείς των συστημάτων, σύμφωνα με τη διαδικασία της παρ. 1 του άρθρου 81.».

Η ισχύς του παρόντος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εκτός αν άλλως ορίζεται σε επιμέρους διατάξεις του.

Αθήνα, 30 Ιουλίου 2022

Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

Οι Υπουργοί

Θεωρήθηκε και τέθηκε η Μεγάλη Σφραγίδα του Κράτους.

Αθήνα, 30 Ιουλίου 2022

Ο επί της Δικαιοσύνης Υπουργός
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΤΣΙΑΡΑΣ