Π.Δ. 120/2016 (ΦΕΚ 203/Α` 26.10.2016)

Για τους σκοπούς του παρόντος προεδρικού διατάγματος ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί: 
α) «ηλεκτρομαγνητικά πεδία»: τα στατικά ηλεκτρικά, τα στατικά μαγνητικά και τα χρονικώς μεταβαλλόμενα ηλεκτρικά, μαγνητικά και ηλεκτρομαγνητικά πεδία με συχνότητες έως 300 GHz, 
β) «άμεσες βιοφυσικές επιπτώσεις»: οι επιπτώσεις που προκαλούνται άμεσα στο ανθρώπινο σώμα λόγω της παρουσίας του σε ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, οι οποίες περιλαμβάνουν: 
βα) θερμικές επιπτώσεις, όπως η θέρμανση των ιστών μέσω της απορρόφησης ενέργειας από ηλεκτρομαγνητικά πεδία στους ιστούς, 
ββ) μη θερμικές επιπτώσεις, όπως η διέγερση των μυών, των νεύρων ή των αισθητηρίων οργάνων. Οι εν λόγω επιπτώσεις ενδέχεται να βλάψουν τη νοητική και σωματική υγεία των εκτιθέμενων εργαζομένων. Επιπλέον, η διέγερση των αισθητηρίων οργάνων ενδέχεται να οδηγήσει σε παροδικά συμπτώματα, όπως ο ίλιγγος ή οι φωτοψίες. Οι συγκεκριμένες επιπτώσεις ενδέχεται να προκαλέσουν προσωρινή ενόχληση ή να επηρεάσουν τη γνωστική λειτουργία ή άλλες λειτουργίες του εγκεφάλου ή των μυών και μπορούν έτσι να επηρεάσουν την ικανότητα του εργαζομένου να ασκήσει με ασφάλεια τις δραστηριότητες του (π.χ. κίνδυνοι για την ασφάλεια) και 
βγ) ρεύματα άκρων, 
γ) «έμμεσες επιπτώσεις»: οι επιπτώσεις που προκαλούνται από την παρουσία αντικειμένου σε ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, οι οποίες ενδέχεται να αποτελέσουν αιτία κινδύνου για την ασφάλεια ή την υγεία, όπως: 
γα) παρεμβολές στη λειτουργία ιατρικών ηλεκτρονικών εξοπλισμών και συσκευών συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών βηματοδοτών και άλλων εμφυτευμένων ή σωματικώς φερομένων ιατροτεχνολογικών βοηθημάτων, 
γβ) κίνδυνο εκσφενδόνισης σιδηρομαγνητικών αντικειμένων εντός στατικών μαγνητικών πεδίων, γγ) πυροδότηση ηλεκτροεκρηκτικών συσκευών (πυροκροτητών), 
γδ) πυρκαγιές και εκρήξεις οφειλόμενες στην ανάφλεξη εύφλεκτων υλικών λόγω σπινθήρων προκαλούμενων από επαγόμενα πεδία, ρεύματα επαφής ή εκκενώσεις σπινθήρων και 
γε) ρεύματα επαφής, 
δ) «οριακές τιμές έκθεσης (ELV)»: οι τιμές που καθορίζονται βάσει βιοφυσικών και βιολογικών εκτιμήσεων, ιδιαίτερα στη βάση επιστημονικώς παγιωμένων βραχυπρόθεσμων και εντόνων άμεσων επιπτώσεων, ήτοι των θερμικών επιπτώσεων και της ηλεκτρικής διέγερσης των ιστών, 
ε) «ELV με επιπτώσεις στην υγεία»: εκείνες οι ELV άνω των οποίων ενδέχεται να υπάρξουν δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων, όπως η θέρμανση ή η διέγερση του νευρικού και μυϊκού ιστού, 
στ) «ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις»: εκείνες οι ELV άνω των οποίων οι εργαζόμενοι ενδέχεται να παρουσιάσουν παροδικές διαταραχές στις αισθητηριακές αντιλήψεις και μικρές μεταβολές των εγκεφαλικών λειτουργιών,
 ζ) «επίπεδα δράσης (AL)»: τα λειτουργικά όρια που καθορίζονται με σκοπό την απλοποίηση της διαδικασίας κατάδειξης της συμμόρφωσης με τις σχετικές ELV ή, όπου απαιτείται, προκειμένου να ληφθούν τα σχετικά μέτρα προστασίας ή πρόληψης κατά το παρόν προεδρικό διάταγμα. 
Η ορολογία AL που χρησιμοποιείται στο παράρτημα II έχει ως εξής: 
α) όσον αφορά τα ηλεκτρικά πεδία, «χαμηλά AL» και «υψηλά AL» είναι τα επίπεδα που σχετίζονται με τα συγκεκριμένα μέτρα προστασίας ή πρόληψης που ορίζονται στο παρόν προεδρικό διάταγμα και 
β) όσον αφορά τα μαγνητικά πεδία, «χαμηλά AL» είναι τα επίπεδα που σχετίζονται με τις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" και «υψηλά AL» είναι τα επίπεδα που σχετίζονται με τις "ELV με επιπτώσεις στην υγεία". 
 

1. Τα φυσικά μεγέθη σχετικά με την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία αναφέρονται στο παράρτημα Ι. Οι "ELV με επιπτώσεις στην υγεία"', οι "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" και τα "AL" ορίζονται στα παραρτήματα II και III. 
2. Οι εργοδότες πρέπει να διασφαλίζουν ότι η έκθεση των εργαζομένων σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία περιορίζεται στις "ELV με επιπτώσεις στην υγεία" και στις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" που ορίζονται στο παράρτημα II για τις μη θερμικές επιπτώσεις, και στο παράρτημα III για τις θερμικές επιπτώσεις. Η συμμόρφωση προς τις "ELV με επιπτώσεις στην υγεία" και τις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" πρέπει να καταδεικνύεται με τη χρήση των σχετικών διαδικασιών αξιολόγησης της έκθεσης που αναφέρονται στο άρθρο 4. Όπου η έκθεση των εργαζομένων σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία υπερβαίνει τις "ELV", ο εργοδότης ενεργεί άμεσα σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφο 8. 
3. Για τον σκοπό του παρόντος προεδρικού διατάγματος, όταν καταδεικνύεται η μη υπέρβαση των σχετικών "AL" που ορίζονται στα παραρτήματα II και III, ο εργοδότης θεωρείται ότι συμμορφώνεται με τις "ELV με επιπτώσεις στην υγεία" και με τις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις". Όπου η έκθεση υπερβαίνει τα "AL", ο εργοδότης ενεργεί σύμφωνα με το άρθρο 5, παράγραφο 2 εκτός αν η εκτίμηση των κινδύνων που γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφοι 1, 2 και 3, δείξει ότι δεν υφίσταται υπέρβαση των σχετικών "ELV" και ότι οι κίνδυνοι για την ασφάλεια μπορούν να αποκλειστούν. 
Με την επιφύλαξη του πρώτου εδαφίου, η έκθεση μπορεί να υπερβεί: 
α) τα "χαμηλά AL" για τα ηλεκτρικά πεδία (παράρτημα II, πίνακας Β1), όπου αιτιολογείται λόγω πρακτικής ή διαδικασίας, υπό την προϋπόθεση ότι, είτε δεν παρατηρείται υπέρβαση των "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" (παράρτημα II, πίνακας A3), είτε: 
αα) δεν παρατηρείται υπέρβαση "ELVμε επιπτώσεις στην υγεία" (παράρτημα II, πίνακας Α2), 
αβ) αποτρέπονται η υπερβολική εκκένωση σπινθήρων και τα ρεύματα επαφής (παράρτημα II, πίνακας Β3) μέσω συγκεκριμένων μέτρων προστασίας, ως ορίζεται στο άρθρο 5 παράγραφο 6 και 
αγ) έχουν ενημερωθεί οι εργαζόμενοι σχετικά με τις καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 6 στοιχείο στ), 
β) τα «χαμηλά AL» για τα μαγνητικά πεδία (παράρτημα II, πίνακας Β2), όπου αιτιολογείται λόγω πρακτικής ή διαδικασίας, τόσο στο κεφάλι όσο και στον κορμό, κατά τη διάρκεια της βάρδιας, υπό την προϋπόθεση ότι είτε δεν παρατηρείται υπέρβαση των "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" (παράρτημα II, πίνακας A3), είτε: 
βα) η υπέρβαση των "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" είναι μόνον προσωρινή, 
ββ) δεν παρατηρείται υπέρβαση των "ELV με επιπτώσεις στην υγεία" (παράρτημα II, πίνακας Α2), 
βγ) πραγματοποιούνται ενέργειες σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφο 9, όπου υπάρχουν παροδικά συμπτώματα βάσει του στοιχείου α) της εν λόγω παραγράφου και 
βδ) έχουν ενημερωθεί οι εργαζόμενοι σχετικά με τις καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 6 στοιχείο στ). 
4. Με την επιφύλαξη των παραγράφων 2 και 3, η έκθεση μπορεί να υπερβαίνει: 
α) τις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" (παράρτημα II, πίνακας Α1) κατά τη διάρκεια της βάρδιας, όπου αιτιολογείται από την πρακτική ή τη διαδικασία, υπό την προϋπόθεση ότι: 
αα) η υπέρβαση είναι μόνον προσωρινή, 
αβ) δεν παρατηρείται υπέρβαση των "ELV με επιπτώσεις στην υγεία" (παράρτημα II, πίνακας Α1), 
αγ) έχουν ληφθεί ειδικά μέτρα προστασίας σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφο 7, 
αδ) πραγματοποιούνται ενέργειες σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφο 9, όπου υπάρχουν παροδικά συμπτώματα βάσει του στοιχείου β) της εν λόγω παραγράφου και 
αε) έχουν ενημερωθεί οι εργαζόμενοι σχετικά με τις καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 6 στοιχείο στ),
 β) τις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" (παράρτημα II, πίνακας A3 και παράρτημα III, πίνακας Α2) κατά τη διάρκεια της βάρδιας, όπου αιτιολογείται από την πρακτική ή τη διαδικασία, υπό την προϋπόθεση ότι: 
βα) η υπέρβαση είναι μόνον προσωρινή, 
ββ) δεν παρατηρείται υπέρβαση των "ELV με επιπτώσεις στην υγεία" (παράρτημα II, πίνακας Α2 και παράρτημα III, πίνακας Α1 και πίνακας A3), 
βγ) πραγματοποιούνται ενέργειες σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφο 9, όπου υπάρχουν παροδικά συμπτώματα βάσει του στοιχείου α) της εν λόγω παραγράφου και 
βδ) έχουν ενημερωθεί οι εργαζόμενοι σχετικά με τις καταστάσεις που αναφέρονται στο άρθρο 6 στοιχείο στ). 
 

1. Λαμβανομένων υπόψη της τεχνικής προόδου και των διαθέσιμων μέτρων ελέγχου της παραγωγής ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στην πηγή προέλευσής τους, ο εργοδότης διασφαλίζει ότι οι κίνδυνοι από ηλεκτρομαγνητικά πεδία στον χώρο εργασίας εξαλείφονται ή μειώνονται στο ελάχιστο. 
Η μείωση των κινδύνων από την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία γίνεται βάσει των γενικών αρχών πρόληψης του άρθρου 42, παραγράφου 7 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε. 
2. Βάσει της εκτίμησης κινδύνων σύμφωνα με το άρθρο 4, εάν σημειωθεί υπέρβαση των σχετικών "AL" που καθορίζονται στο άρθρο 3 και στα παραρτήματα II και III, και εκτός εάν: 
α) η εκτίμηση που διενεργείται σύμφωνα με το άρθρο 4 παράγραφοι 1, 2 και 3, δείχνει ότι δεν σημειώθηκε υπέρβαση των σχετικών "ELV" και ότι 
β) οι κίνδυνοι για την ασφάλεια είναι δυνατόν να αποκλεισθούν, 
ο εργοδότης καταρτίζει και εφαρμόζει σχέδιο δράσης το οποίο περιλαμβάνει τεχνικά και/ή οργανωτικά μέτρα με σκοπό την πρόληψη της έκθεσης που υπερβαίνει τις"ELV με επιπτώσεις στην υγεία' και τις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις", λαμβάνοντας ιδίως υπόψη: 
α) άλλες μεθόδους εργασίας που συνεπάγονται μικρότερη έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, 
β) την επιλογή εξοπλισμού εργασίας που εκπέμπει λιγότερο έντονα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, αναλόγως της προς εκτέλεση εργασίας, 
γ) τα τεχνικά μέτρα για τη μείωση της εκπομπής των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων, συμπεριλαμβανομένης, όπου χρειάζεται, της χρήσης συστημάτων αυτόματης απενεργοποίησης, θωράκισης ή παρόμοιων μηχανισμών προστασίας της υγείας, 
δ) κατάλληλα μέτρα οριοθέτησης και πρόσβασης, όπως σήματα, ετικέτες, σήμανση δαπέδου, φραγμούς, για τον περιορισμό ή τον έλεγχο της πρόσβασης, 
ε) σε περίπτωση έκθεσης σε ηλεκτρικά πεδία, τα μέτρα και τις διαδικασίες για τη διαχείριση εκκένωσης σπινθήρων και ρευμάτων επαφής με τεχνικά μέσα και μέσω της εκπαίδευσης των εργαζομένων, 
στ) κατάλληλα προγράμματα συντήρησης του εξοπλισμού εργασίας, των χώρων εργασίας και των συστημάτων της θέσης εργασίας, 
ζ) τον σχεδιασμό και τη διαμόρφωση των χώρων και θέσεων εργασίας, 
η) τον περιορισμό της διάρκειας και της έντασης της έκθεσης και 
θ) τη διάθεση κατάλληλου εξοπλισμού ατομικής προστασίας. 
3. Βάσει της εκτίμησης κινδύνων σύμφωνα με το άρθρο 4, ο εργοδότης καταρτίζει και εφαρμόζει σχέδιο δράσης το οποίο περιλαμβάνει τεχνικά και/ή οργανωτικά μέτρα για την πρόληψη των κινδύνων για τους εργαζομένους που διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο και των κινδύνων που οφείλονται στις έμμεσες επιπτώσεις που αναφέρονται στο άρθρο 4. 
4. Επιπλέον της παροχής των πληροφοριών σύμφωνα με το άρθρο 6 του παρόντος διατάγματος και προκειμένου να προστατεύονται οι ιδιαίτερες ομάδες κινδύνου από τους κινδύνους που τις αφορούν ειδικότερα, ο εργοδότης προσαρμόζει τα μέτρα που αναφέρονται στο παρόν άρθρο προς τις απαιτήσεις των εργαζομένων, οι οποίοι διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, και κατά περίπτωση προς τις ατομικές εκτιμήσεις κινδύνων, ειδικότερα όσον αφορά τους εργαζομένους που έχουν δηλώσει χρήση ενεργητικών ή παθητικών εμφυτευμένων ιατρικών βοηθημάτων, όπως καρδιακού βηματοδότη, σωματικώς φερομένων ιατρικών συσκευών, όπως αντλιών ινσουλίνης, ή όσον αφορά έγκυες εργαζόμενες που έχουν ενημερώσει τον εργοδότη τους σχετικά με την κατάστασή τους. 
5. Βάσει της εκτίμησης των κινδύνων σύμφωνα με το άρθρο 4, οι χώροι εργασίας στους οποίους οι εργαζόμενοι ενδέχεται να εκτεθούν σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία που υπερβαίνουν τα "AL", προσδιορίζονται με κατάλληλη σήμανση σύμφωνα με τα παραρτήματα II και III του παρόντος διατάγματος και το Π.δ. 105/1995 «Ελάχιστες προδιαγραφές για την σήμανση ασφάλειας ή/ και υγείας στην εργασία σε συμμόρφωση με την οδηγία 92/58/ΕΟΚ» (ΦΕΚ Α΄ 67), όπως ισχύει. Οι εν λόγω χώροι προσδιορίζονται και η πρόσβαση σε αυτούς περιορίζεται όταν αυτό κρίνεται σκόπιμο. Όπου η πρόσβαση σε αυτούς τους χώρους είναι δεόντως περιορισμένη για άλλους λόγους και οι εργαζόμενοι είναι ενημερωμένοι σχετικά με τους κινδύνους που προκύπτουν από τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, δεν απαιτείται σήμανση και περιορισμοί πρόσβασης ειδικά για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία. 
6. Στην περίπτωση του άρθρου 3 παράγραφο 3 στοιχείο α), λαμβάνονται ειδικά μέτρα προστασίας, όπως η κατάρτιση των εργαζομένων σύμφωνα με το άρθρο 6 και η αξιοποίηση τεχνικών μέσων και μέτρων ατομικής προστασίας, π.χ. γείωση αντικειμένων εργασίας, σύνδεση των αντικειμένων εργασίας στους εργαζομένους (ισοδυναμική σύνδεση) και, όπου απαιτείται και σύμφωνα με το άρθρο 4, παράγραφο 1 στοιχείο α) του Π.δ. 396/1994 «Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας κατά την εργασία σε συμμόρφωση προς την οδηγία του Συμβουλίου 89/656/ΕΟΚ» (ΦΕΚ Α΄ 220), χρήση μονωτικών υποδημάτων, γαντιών και προστατευτικής ενδυμασίας. 
7. Στην περίπτωση του άρθρου 3 παράγραφο 4 στοιχείο α), λαμβάνονται ειδικά μέτρα προστασίας, όπως ο έλεγχος των κινήσεων. 
8. Οι εργαζόμενοι δεν εκτίθενται σε επίπεδα ανώτερα των "ELV με επιπτώσεις για την υγεία" και των "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις", εκτός αν πληρούνται οι προϋποθέσεις είτε του άρθρου 9, παράγραφο 1 στοιχείο α) ή γ), είτε του άρθρου 3 παράγραφος 3 ή 4. Εάν, παρά τα μέτρα που έλαβε ο εργοδότης, σημειώνεται υπέρβαση των "ELV με επιπτώσεις στην υγεία'' και των "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις", ο εργοδότης λαμβάνει αμέσως τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να μειώνεται η έκθεση σε επίπεδα χαμηλότερα αυτών των "ELV". Ο εργοδότης προσδιορίζει και καταγράφει τους λόγους υπέρβασης των "ELV με επιπτώσεις στην υγεία'' και των "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" και τροποποιεί αναλόγως τα μέτρα προστασίας και πρόληψης, ώστε να αποφευχθεί η εκ νέου υπέρβαση των τιμών αυτών. Τα τροποποιημένα μέτρα προστασίας και πρόληψης τηρούνται υπό κατάλληλη μορφή ώστε να μπορεί να τα συμβουλευθεί κανείς αργότερα. 
9. Στην περίπτωση του άρθρου 3, παράγραφοι 3 και 4 και σε περίπτωση που ο εργαζόμενος αναφέρει εμφάνιση των παροδικών συμπτωμάτων, ο εργοδότης επικαιροποιεί, όπου απαιτείται, την εκτίμηση κινδύνων και τα μέτρα πρόληψης. Τα παροδικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν: 
α) αισθητηριακές αντιλήψεις και επιπτώσεις στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος στο κεφάλι από χρονικώς μεταβαλλόμενα μαγνητικά πεδία και 
β) επιπτώσεις στατικών μαγνητικών πεδίων, όπως ίλιγγος και ναυτία. 
 

Με την επιφύλαξη των άρθρων 47 και 48 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε., ο εργοδότης φροντίζει ώστε, στους εργαζομένους, οι οποίοι ενδέχεται να εκτεθούν σε κινδύνους από ηλεκτρομαγνητικά πεδία κατά την εργασία και/ή στους εκπροσώπους τους, να παρέχεται κάθε αναγκαία πληροφόρηση και εκπαίδευση σε σχέση με το αποτέλεσμα της εκτίμησης των κινδύνων που προβλέπεται στο άρθρο 4 του παρόντος διατάγματος και ιδίως σχετικά με: 
α) τα μέτρα που λαμβάνονται κατ' εφαρμογή του παρόντος διατάγματος, 
β) τις τιμές και τις έννοιες των "ELV" και των "AL", τους συνδεόμενους με αυτές πιθανούς κινδύνους και τα μέτρα πρόληψης που έχουν ληφθεί, 
γ) τις πιθανές έμμεσες επιπτώσεις της έκθεσης, 
δ) τα αποτελέσματα της εκτίμησης, της μέτρησης ή των υπολογισμών των επιπέδων έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία που διενεργούνται σύμφωνα με το άρθρο 4 του παρόντος διατάγματος, 
ε) τις μεθόδους εντοπισμού και αναφοράς των δυσμενών επιπτώσεων επί της υγείας λόγω της έκθεσης,
 στ) την πιθανότητα παροδικών συμπτωμάτων και αισθημάτων που σχετίζονται με τις επιπτώσεις στο κεντρικό ή στο περιφερικό νευρικό σύστημα, 
ζ) τις περιστάσεις υπό τις οποίες οι εργαζόμενοι έχουν δικαίωμα επίβλεψης της υγείας τους, 
η) τις ασφαλείς εργασιακές πρακτικές για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων από την έκθεση, 
θ) τους εργαζομένους οι οποίοι διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, όπως αναφέρεται στο άρθρο 4, παράγραφο 5 στοιχείο δ) και στο άρθρο 5 παράγραφοι 3 και 4 του παρόντος διατάγματος. 
 

Οι διαβουλεύσεις και η συμμετοχή των εργαζομένων και/ή των εκπροσώπων τους πραγματοποιούνται σύμφωνα με το άρθρο 46 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε. 

1. Κατά παρέκκλιση των υποχρεώσεων του άρθρου 3, αλλά με την επιφύλαξη του άρθρου 5, παραγράφου 1, εφαρμόζονται οι ακόλουθες διατάξεις: 
α) η έκθεση μπορεί να υπερβαίνει τις "ELV", εφόσον η έκθεση συνδέεται με την εγκατάσταση, δοκιμή, χρήση, ανάπτυξη, συντήρηση ή έρευνα σχετιζόμενη με τον εξοπλισμό απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού (MRI) για ασθενείς στον τομέα της υγείας, εφόσον πληρούνται σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: 
αα) η εκτίμηση των κινδύνων που πραγματοποιείται σύμφωνα με το άρθρο 4 έχει δείξει υπέρβαση των "ELV", 
αβ) λαμβανομένης υπόψη της τεχνικής προόδου, έχουν εφαρμοστεί όλα τα τεχνικά και/ή οργανωτικά μέτρα, 
αγ) οι περιστάσεις δικαιολογούν δεόντως υπέρβαση των "ELV", 
αδ) λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά του χώρου εργασίας, του εξοπλισμού εργασίας, ή των πρακτικών εργασίας και 
αε) ο εργοδότης αποδεικνύει ότι οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να προστατεύονται έναντι των δυσμενών επιπτώσεων για την υγεία και των κινδύνων για την ασφάλεια, ενώ διασφαλίζεται ότι τηρούνται και οι οδηγίες του κατασκευαστή περί ασφαλούς χρήσης σύμφωνα με την κοινή υπουργική απόφαση ΔΥ8δ/ Γ.Π.οικ.130648/30.09.2009 «Εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 93/42/ΕΟΚ "περί ιατροτεχνολογικών προϊόντων"» (Β΄ 2198), 
β) επιτρέπεται η εφαρμογή ισοδύναμου ή ειδικότερου συστήματος προστασίας για το προσωπικό που απασχολείται σε επιχειρησιακές στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή ενέχεται σε στρατιωτικές δραστηριότητες, μεταξύ των οποίων και οι διεθνείς κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, υπό την προϋπόθεση ότι αποτρέπονται οι δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία και οι κίνδυνοι για την ασφάλεια (σχετικό πρότυπο NATO), 
γ) επιτρέπεται, σε δεόντως αιτιολογημένες περιστάσεις, και μόνο για όσο διάστημα παραμένουν δεόντως αιτιολογημένες, η προσωρινή υπέρβαση των "ELV", σε συγκεκριμένους τομείς ή για συγκεκριμένες δραστηριότητες εκτός του πεδίου εφαρμογής των στοιχείων α) και β), μετά από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Υγείας και Ασφάλειας των Εργαζομένων (Σ.Υ.Α.Ε.) (άρθρο 26 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε.). Για τους σκοπούς του παρόντος στοιχείου, ως «δεόντως αιτιολογημένες περιστάσεις» νοούνται οι περιστάσεις κατά τις οποίες πληρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις: 
γα) η εκτίμηση των κινδύνων η οποία πραγματοποιείται σύμφωνα με το άρθρο 4 καταδεικνύει υπέρβαση των "ELV",
γβ) λαμβανομένης υπόψη της τεχνικής προόδου, έχουν εφαρμοστεί όλα τα τεχνικά και/ή οργανωτικά μέτρα, 
γγ) έχουν ληφθεί υπόψη τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του χώρου εργασίας, του εξοπλισμού εργασίας ή των πρακτικών εργασίας και 
γδ) ο εργοδότης αποδεικνύει ότι οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να προστατεύονται από τις δυσμενείς επιπτώσεις για την υγεία και από τους κινδύνους για την ασφάλεια, περιλαμβανομένης της χρήσης συγκρίσιμων, περισσότερο εξειδικευμένων και διεθνώς αναγνωρισμένων προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών. 
2. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημερώνεται για τις τυχόν παρεκκλίσεις δυνάμει των στοιχείων β) και γ) της παραγράφου 1 και οι παρεκκλίσεις αυτές αιτιολογούνται στο πλαίσιο της έκθεσης που αναφέρεται στο άρθρο 11. 
 

Προκειμένου να διευκολυνθεί η εφαρμογή της οδηγίας 2013/35/ΕΕ, η οποία ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο με το παρόν προεδρικό διάταγμα, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχουν εκδοθεί οι ακόλουθοι μη δεσμευτικοί πρακτικοί οδηγοί: 
α) «Μη δεσμευτικός οδηγός ορθής πρακτικής για την εφαρμογή της οδηγίας 2013/35/ΕΕ για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, "Τόμος 1: Πρακτικός οδηγός"», 
β) «Μη δεσμευτικός οδηγός ορθής πρακτικής για την εφαρμογή της οδηγίας 2013/35/ΕΕ για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, "Τόμος 2: Περιπτωσιολογικές μελέτες"», 
γ) «Μη δεσμευτικός οδηγός ορθής πρακτικής για την εφαρμογή της οδηγίας 2013/35/ΕΕ για τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία, "Οδηγός για τις MME"». 
Οι εν λόγω πρακτικοί οδηγοί αφορούν ιδίως τα εξής θέματα: 
α) τον καθορισμό της έκθεσης, λαμβάνοντας υπόψη τα προσήκοντα ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα, μεταξύ των οποίων και: αα) μεθόδους υπολογισμού για την εκτίμηση των "ELV", 
αβ) χωρικός μέσος όρος των εξωτερικών ηλεκτρικών και μαγνητικών πεδίων, 
αγ) καθοδήγηση για την αντιμετώπιση των αβεβαιοτήτων των μετρήσεων και υπολογισμών, 
β) καθοδήγηση για την κατάδειξη της συμμόρφωσης σε ειδικούς τύπους ανομοιόμορφης έκθεσης σε επιμέρους καταστάσεις, βάσει καλώς καθορισμένης δοσιμετρίας, 
γ) την περιγραφή της «μεθόδου της σταθμισμένης μέγιστης τιμής» (weighted peak method) για τα πεδία χαμηλών συχνοτήτων και της «άθροισης των πεδίων πολλαπλών συχνοτήτων» (multifrequency fields summation) για πεδία υψηλών συχνοτήτων, 
δ) τη διεξαγωγή της εκτίμησης των κινδύνων και, στο μέτρο του δυνατού, την παροχή απλουστευμένων τεχνικών, λαμβάνοντας ιδιαιτέρως υπόψη τις ανάγκες των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, 
ε) μέτρα που αποσκοπούν στην αποφυγή ή τον περιορισμό των κινδύνων, περιλαμβανομένων και συγκεκριμένων μέτρων πρόληψης αναλόγως του επιπέδου έκθεσης και των χαρακτηριστικών του χώρου εργασίας. 
στ) την καθιέρωση τεκμηριωμένων διαδικασιών εργασίας καθώς και επιμέρους μέτρων ενημέρωσης και κατάρτισης των εργαζομένων που εκτίθενται σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που αφορούν MRI και εμπίπτουν στο άρθρο 9 παράγραφο 1 στοιχείο α). 
ζ) την αξιολόγηση της έκθεσης στο εύρος συχνοτήτων από 100 kHz έως 10 MHz όπου αξιολογούνται τόσο θερμικές, όσο και μη θερμικές επιπτώσεις.
 η) την καθοδήγηση σχετικά με ιατρικές εξετάσεις και επιτήρηση της υγείας που πρόκειται να παρέχεται από τον εργοδότη σύμφωνα με το άρθρο 8, παράγραφο 2. 
 

Η έκθεση ως προς την πρακτική εφαρμογή του παρόντος Προεδρικού διατάγματος καταρτίζεται σύμφωνα με το άρθρο 96 του Ν. 4052/2012 «Νόμος αρμοδιότητας Υπουργείων Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για εφαρμογή του νόμου "Έγκριση των Σχεδίων Συμβάσεων Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης... για τη μείωση του δημοσίου χρέους και τη διάσωση της εθνικής οικονομίας" και άλλες διατάξεις» (Α΄41). 

Προσαρτώνται και αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του παρόντος τα Παραρτήματα Ι, II και III που αναφέρεται στο άρθρο 3, παράγραφο 1 και έχουν ως ακολούθως: 

Χρησιμοποιούνται τα ακόλουθα φυσικά μεγέθη και τιμές προκειμένου να καθοριστούν τα επίπεδα δράσης (AL), το εύρος των οποίων καθορίζεται για να διασφαλίσει με απλουστευμένη αξιολόγηση τη συμμόρφωση με τις αντίστοιχες "ELV" ή τις περιπτώσεις στις οποίες πρέπει να λαμβάνονται σχετικά μέτρα πρόληψης ή προστασίας τα οποία καθορίζονται στο άρθρο 5 του παρόντος προεδρικού διατάγματος: 
— Χαμηλά ΑL(Ε) και υψηλά ΑL(Ε) έντασης ηλεκτρικού πεδίου Ε χρονικώς μεταβαλλόμενων ηλεκτρικών πεδίων, όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β1, 
— Χαμηλά ΑL(Β) και υψηλά ΑL(Β) πυκνότητας μαγνητικής ροής Β χρονικώς μεταβαλλόμενων μαγνητικών πεδίων, όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β2, 
— AL(Ic) ρεύματος επαφής όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β3, 
— AL(B0 ) πυκνότητας μαγνητικής ροής στατικών μαγνητικών πεδίων, όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β4. 
Τα "AL" αντιστοιχούν σε υπολογιζόμενες ή μετρούμενες τιμές ηλεκτρικού και μαγνητικού πεδίου στον χώρο εργασίας, κατά την απουσία του εργαζομένου. 
> Επίπεδα δράσης (AL) όσον αφορά την έκθεση σε ηλεκτρικά πεδία 
Τα «χαμηλά AL» (πίνακας Β1) για εξωτερικά ηλεκτρικά πεδία βασίζονται στον περιορισμό του εσωτερικού ηλεκτρικού πεδίου σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά των "ELV" (πίνακες Α2 και A3) και στον περιορισμό των εκκενώσεων σπινθήρων στο περιβάλλον εργασίας. 
Κάτω από τα υψηλά AL, το εσωτερικό ηλεκτρικό πεδίο δεν υπερβαίνει τις "ELV" (πίνακες Α2 και A3) και προλαμβάνονται οι ενοχλητικές εκκενώσεις σπινθήρων, υπό την προϋπόθεση ότι λαμβάνονται τα μέτρα προστασίας του άρθρου 5, παράγραφος 6.

(ΒΛΕΠΕ ΠΙΝΑΚΑ PDF ΑΡΧΕΙΟ)

Σημείωση Β1-1: f είναι η συχνότητα εκφρασμένη σε Hertz (Hz) 
Σημείωση Β1-2: Τα χαμηλά ΑL(Ε) και τα υψηλά ΑL(Ε) είναι οι RMS (root-mean-square, ενεργή τιμή) τιμές της έντασης ηλεκτρικού πεδίου, οι οποίες ισούνται προς τις μέγιστες τιμές διαιρεμένες διά της τετραγωνικής ρίζας του 2, για την περίπτωση των ημιτονοειδών πεδίων. Στην περίπτωση μη ημιτονοειδών πεδίων, η αξιολόγηση της έκθεσης, η οποία διεξάγεται σύμφωνα με το άρθρο 4, θα βασίζεται στη μέθοδο της σταθμισμένης μέγιστης τιμής (στάθμιση στο πεδίο του χρόνου -filtering in time domain) η οποία εξηγείται στους πρακτικούς οδηγούς που αναφέρονται στο άρθρο 10, αλλά μπορούν να εφαρμοστούν και άλλες επιστημονικώς αποδεδειγμένες και επικυρωμένες διαδικασίες αξιολόγησης έκθεσης, υπό την προϋπόθεση ότι καταλήγουν κατά προσέγγιση σε ισοδύναμα και συγκρίσιμα αποτελέσματα. 
Σημείωση Β1-3: Τα "AL" αντιπροσωπεύουν τις μέγιστες υπολογιζόμενες ή μετρούμενες τιμές στη θέση του σώματος του εργαζομένου. Αυτό συνεπάγεται μια συντηρητική εκτίμηση της έκθεσης και αυτόματη συμμόρφωση προς τις "ELV" σε όλες τις συνθήκες ανομοιόμορφης έκθεσης. Για την απλούστευση της αξιολόγησης της συμμόρφωσης προς τις "ELV", σύμφωνα με το άρθρο 4, σε ειδικές ανομοιόμορφες συνθήκες, ορίζονται στους πρακτικούς οδηγούς που αναφέρονται στο άρθρο 10 κριτήρια για το χωρικό μέσο όρο των μετρούμενων πεδίων βάσει καθορισμένης δοσιμετρίας. Στην περίπτωση μιας πολύ εντοπισμένης πηγής που απέχει λίγα εκατοστά από το σώμα, το επαγόμενο ηλεκτρικό πεδίο καθορίζεται δοσιμετρικά ανά περίπτωση.
 > Επίπεδα δράσης (AL) όσον αφορά την έκθεση σε μαγνητικά πεδία 
Τα "χαμηλά AL" (πίνακας Β2) αφορούν συχνότητες κάτω των 400 Hz και προκύπτουν από τις "ELV με αισθητηριακές επιπτώσεις" (πίνακας A3) ενώ παράλληλα αφορούν και τα επίπεδα δράσης για συχνότητες άνω των 400 Hz που προκύπτουν από τις "ELV με επιπτώσεις στην υγεία" για τα εσωτερικά ηλεκτρικά πεδία (πίνακας Α2). 
Τα υψηλά AL (πίνακας Β2) προκύπτουν από τις "ELV με επιπτώσεις στην υγεία"' για το εσωτερικό ηλεκτρικό πεδίο που σχετίζεται με ηλεκτρική διέγερση των περιφερειακών και αυτόνομων νευρικών ιστών στην κεφαλή και στον κορμό (πίνακας Α2). Η συμμόρφωση προς τα υψηλά AL διασφαλίζει τη μη υπέρβαση των "ELV με επιπτώσεις στην υγεία"', αλλά είναι πιθανές οι φωτοψίες του αμφιβληστροειδούς και οι περιορισμένης μορφής παροδικές αλλαγές στην εγκεφαλική δραστηριότητα, εφόσον η έκθεση της κεφαλής υπερβαίνει τα "χαμηλά AL" για εκθέσεις άνω των 400 Hz. Στην περίπτωση αυτή, εφαρμόζεται το άρθρο 5, παράγραφος 6. 
Τα "AL" για την έκθεση των άκρων προκύπτουν από τις "ELV με επιπτώσεις στην υγεία"' για το εσωτερικό ηλεκτρικό πεδίο που σχετίζεται με ηλεκτρική διέγερση των ιστών των άκρων, λαμβάνοντας υπόψη ότι το μαγνητικό πεδίο συζεύγνυται ασθενέστερα με τα άκρα απ' ό,τι με το σύνολο του σώματος.

(ΒΛΕΠΕ ΠΙΝΑΚΑ PDF ΑΡΧΕΙΟ)

Σημείωση Β2-1: f είναι η συχνότητα εκφρασμένη σε Hertz (Hz) 
Σημείωση Β2-2: Τα "χαμηλά AL" και τα "υψηλά AL" είναι οι RMS (root-mean-square, ενεργή τιμή) τιμές οι οποίες ισούνται προς τις μέγιστες τιμές διαιρεμένες διά της τετραγωνικής ρίζας του 2 προκειμένου για ημιτονοειδή πεδία. Στην περίπτωση μη ημιτονοειδών πεδίων, η αξιολόγηση της έκθεσης, η οποία διεξάγεται σύμφωνα με το άρθρο 4, βασίζεται στη μέθοδο της σταθμισμένης μέγιστης τιμής (στάθμιση στο πεδίο του χρόνου - filtering in time domain) η οποία εξηγείται στους πρακτικούς οδηγούς που αναφέρονται στο άρθρο 10, αλλά μπορούν να εφαρμοστούν και άλλες επιστημονικώς αποδεδειγμένες και επικυρωμένες διαδικασίες αξιολόγησης έκθεσης, υπό την προϋπόθεση ότι καταλήγουν κατά προσέγγιση σε ισοδύναμα και συγκρίσιμα αποτελέσματα.
 Σημείωση Β2-3: Τα "AL" για έκθεση σε μαγνητικά πεδία αντιπροσωπεύουν μέγιστες τιμές στη θέση του σώματος του εργαζομένου. Αυτό συνεπάγεται μια συντηρητική εκτίμηση της έκθεσης και αυτόματη συμμόρφωση προς τις "ELV" σε όλες τις συνθήκες ανομοιόμορφης έκθεσης. Για την απλούστευση της αξιολόγησης της συμμόρφωσης προς τις "ELV", σύμφωνα με το άρθρο 4, σε ειδικές ανομοιόμορφες συνθήκες, ορίζονται στους πρακτικούς οδηγούς, που αναφέρονται στο άρθρο 10, κριτήρια για το χωρικό μέσο όρο των μετρούμενων πεδίων βάσει καθορισμένης δοσιμετρίας. Στην περίπτωση μιας πολύ εντοπισμένης πηγής που απέχει λίγα εκατοστά από το σώμα, το επαγόμενο ηλεκτρικό πεδίο καθορίζεται δοσιμετρικά ανά περίπτωση. 
> "AL " για το ρεύμα επαφής Ic

(ΒΛΕΠΕ ΠΙΝΑΚΑ PDF ΑΡΧΕΙΟ)

Σημείωση Β3-1: f είναι η συχνότητα που εκφράζεται σε kilohertz (kHz). 
> Επίπεδα δράσης (AL) για πυκνότητα μαγνητικής ροής στατικών μαγνητικών πεδίων
Πίνακας Β4
"AL" για πυκνότητα μαγνητικής ροής στατικών μαγνητικών πεδίων
Κίνδυνοι    AL(B0 )
Αλληλεπίδραση με ενεργές εμφυτευμένες συσκευές, π.χ. καρδιακοί βηματοδότες    0,5 mT
Κίνδυνοι έλξης και εκσφενδόνισης στο περιβάλλον πεδίο (fringe field) των πηγών υψηλού πεδίου (> 100 mT)    3  mT
 

Χρησιμοποιούνται τα ακόλουθα φυσικά μεγέθη και τιμές προκειμένου να καθοριστούν τα επίπεδα δράσης (AL), το εύρος των οποίων καθορίζεται για να διασφαλίσει με απλουστευμένη αξιολόγηση τη συμμόρφωση με τις σχετικές "ELV" ή στις οποίες πρέπει να ληφθούν ένα ή περισσότερα από τα μέτρα που καθορίζονται στο άρθρο 5 του παρόντος προεδρικού διατάγματος: 
- AL(E) έντασης ηλεκτρικού πεδίου Ε χρονικώς μεταβαλλόμενων ηλεκτρικών πεδίων, όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β1, 
- AL(B) πυκνότητας μαγνητικής ροής Β χρονικώς μεταβαλλόμενων μαγνητικών πεδίων, όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β1, 
- AL(S) για πυκνότητα ισχύος ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, όπως ορίζεται στον πίνακα Β1, - AL(IC) ρεύματος επαφής, όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β2, 
- AL(IL ) ρεύματος άκρων, όπως προσδιορίζεται στον πίνακα Β2. 
Τα AL αντιστοιχούν σε υπολογιζόμενες ή μετρούμενες τιμές πεδίου στον χώρο εργασίας, κατά την απουσία του εργαζομένου, ως μέγιστη τιμή στη θέση του σώματος ή συγκεκριμένου μέρους του σώματος. 
> Επίπεδα δράσης (AL) όσον αφορά την έκθεση σε ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία 
Τα επίπεδα δράσης AL(E) και AL(B) προκύπτουν από τις τιμές SAR ή τις ELV πυκνότητας ισχύος (πίνακες Α1 και Α3) βάσει των τιμών κατωφλίου που σχετίζονται με τις εσωτερικές θερμικές επιπτώσεις λόγω έκθεσης σε (εξωτερικά) ηλεκτρικά και μαγνητικά πεδία.

(ΒΛΕΠΕ ΠΙΝΑΚΑ PDF ΑΡΧΕΙΟ)

Σημείωση Β1-1: f είναι η συχνότητα εκφρασμένη σε Hertz (Hz) 
Σημείωση Β1-2: Για τις [AL(E)]2 και [AL(B)]2 εξάγεται ο μέσος όρος σε εξάλεπτη χρονική περίοδο. Για παλμούς ραδιοσυχνοτήτων, ο μέσος όρος της μέγιστης πυκνότητας ισχύος στο εύρος παλμού δεν πρέπει να υπερβαίνει κατά χίλιες φορές την αντίστοιχη τιμή AL(S). Όσον αφορά τα πεδία πολλαπλών συχνοτήτων, η ανάλυση θα βασίζεται στην άθροιση, όπως εξηγείται στους πρακτικούς οδηγούς που αναφέρονται στο άρθρο 10. 
Σημείωση Β1-3: Τα επίπεδα δράσης AL(E) και AL(B) αντιπροσωπεύουν τις μέγιστες υπολογιζόμενες ή μετρούμενες τιμές στη θέση του σώματος του εργαζομένου. Αυτό συνεπάγεται μια συντηρητική εκτίμηση της έκθεσης και αυτόματη συμμόρφωση προς τις "ELV" σε όλες τις συνθήκες ανομοιόμορφης έκθεσης. Για την απλούστευση της αξιολόγησης της συμμόρφωσης προς τις "ELV", σύμφωνα με το άρθρο 4, σε ειδικές ανομοιόμορφες συνθήκες, ορίζονται στους πρακτικούς οδηγούς, που αναφέρονται στο άρθρο 10, κριτήρια για το χωρικό μέσο όρο των μετρούμενων πεδίων βάσει καθορισμένης δοσιμετρίας. Στην περίπτωση μιας πολύ εντοπισμένης πηγής που απέχει λίγα εκατοστά από το σώμα, η συμμόρφωση προς τις "ELV" καθορίζεται δοσιμετρικά ανά περίπτωση. 
Σημείωση Β1-4: Εξάγεται ο μέσος όρος των πυκνοτήτων ισχύος για κάθε 20 cm2 εκτιθέμενης επιφάνειας. Το χωρικό μέγιστο των πυκνοτήτων ισχύος εκφραζόμενο ως μέσος όρος επί επιφανείας εμβαδού 1 cm2 δεν πρέπει να υπερβαίνει το 20πλάσιο της τιμής των 50 Wm-2. Εξάγεται ο μέσος όρος των πυκνοτήτων ισχύος για τις συχνότητες μεταξύ 6 και 10 GHz ανά εξάλεπτη χρονική περίοδο. Άνω των 10 GHz, εξάγεται ο μέσος όρος των πυκνοτήτων ισχύος για κάθε χρονική περίοδο διάρκειας 68/f1,05 -λεπτών (όπου f εκφράζεται σε GHz), ώστε να αντισταθμίζεται το προοδευτικά μικρότερο βάθος διείσδυσης καθώς αυξάνει η συχνότητα. 
> ″AL″ για ρεύματα επαφής σταθερής κατάστασης και επαγόμενα ρεύματα άκρων

(ΒΛΕΠΕ ΠΙΝΑΚΑ PDF ΑΡΧΕΙΟ)

Σημείωση Β2-1: Για το [AL(IL )]2 εξάγεται ο μέσος όρος ανά εξάλεπτη χρονική περίοδο. 
 

1. Σε περίπτωση παραβάσεων των διατάξεων του παρόντος επιβάλλονται οι διοικητικές κυρώσεις των παραγράφων 1, 2 και 8 του άρθρου 71 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε. Μετά την επιβολή κύρωσης κατά την παράγραφο 2 του άρθρου 71 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε. δεν επιβάλλεται κύρωση κατά την παράγραφο 1 του άρθρου αυτού για την ίδια παράβαση.
2. Ως προς την ποινική ευθύνη για παραβάσεις του παρόντος, εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 72 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε.
3. Οι διοικητικές κυρώσεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 71 του Κ.Ν.Υ.Α.Ε. δεν επιβάλλονται εφόσον ο φερόμενος ως παραβάτης αποδείξει ότι έχει ήδη καταδικαστεί ή αθωωθεί με τελεσίδικη απόφαση ποινικού δικαστηρίου για ποινικό αδίκημα, το οποίο ταυτίζεται με το παράπτωμα, το οποίο αφορούν οι διοικητικές κυρώσεις.

Οι διατάξεις του παρόντος ισχύουν από 01 Ιουλίου 2016, πλην εκείνων που προβλέπουν την επιβολή ποινικών και διοικητικών κυρώσεων, οι οποίες ισχύουν από τη δημοσίευσή του. 
Στον Υπουργό Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης αναθέτουμε τη δημοσίευση και την εκτέλεση του παρόντος διατάγματος. 

Aθήνα, 21 Οκτωβρίου 2016
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Β. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ
Οι Υπουργοί