1. Τον ν. 4014/2011 «Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος» (Α’ 209) και ιδίως το άρθρο 11 αυτού.
2. Τον ν. 4936/2022 «Εθνικός Κλιματικός Νόμος - Μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, επείγουσες διατάξεις για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και την προστασία του περιβάλλοντος» (Α’ 105) και ιδίως το άρθρο 18 αυτού.
3. Την υπ’ αρ. οικ. 170225/2014 υπουργική απόφαση «Εξειδίκευση των περιεχομένων των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης έργων και δραστηριοτήτων της Κατηγορίας Α’ της απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής υπ’ αρ. 1958/2012 (Β’ 21) όπως ισχύει, σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), καθώς και κάθε άλλης σχετικής λεπτομέρειας» (Β’ 135).
4. Την υπ’ αρ. οικ. 1915/2018 υπουργική απόφαση «Τροποποίηση των υπ’ αρ. 48963/2012 (Β’ 2703) κοινής υπουργικής απόφασης, υπ’ αρ. 167563/2013 (Β’ 964) κοινής υπουργικής απόφασης και υπ’ αρ. 170225/2014 (Β’ 135) υπουργικής απόφασης, που έχουν εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση του ν. 4014/2011 (Α’ 209), σε συμμόρφωση με την Οδηγία 2014/52/ΕΕ “για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/92/ΕΕ σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημόσιων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον” του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014» (Β’ 304).
5. Την υπ’ αρ. οικ. 5688/2018 κοινή υπουργική απόφαση «Τροποποίηση των παραρτημάτων του ν. 4014/2011 (Α’ 209), σύμφωνα με το άρθρο 36Α του νόμου αυτού, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 2014/52/ΕΕ “για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/92/ΕΕ σχετικά με την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημόσιων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον” του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014» (Β’ 988).
6. Το άρθρο 90 του Κώδικα της νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005, Α’ 98), σε συνδυασμό με την περ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α’ 133).
7. Το π.δ. 79/2023 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α’131).
8. Την υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΠΔΑ/142357/3424/23.12.2024 εισήγηση της Προϊσταμένης της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σύμφωνα με την οποία οι διατάξεις της παρούσας δεν προκαλούν επιβάρυνση στον κρατικό προϋπολογισμό και δεν επηρεάζουν το ισχύον Μ.Π.Δ.Σ., αποφασίζουμε:
 

Η παρούσα απόφαση αποσκοπεί στην ενσωμάτωση, εντός των αναλυτικών προδιαγραφών των περιβαλλοντικών μελετών, των απαιτήσεων ενδυνάμωσης της διάστασης της κλιματικής αλλαγής στην περιβαλλοντική αδειοδότηση, οι οποίες καθορίστηκαν με το άρθρο 18 του ν. 4936/2022 (Α’ 105), με το οποίο τροποποιήθηκε το Παράρτημα ΙΙ του ν. 4014/2011 (Α’ 209).

Το παράρτημα 2 «Βασικές προδιαγραφές Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) έργων και δραστηριοτήτων Α’ Κατηγορίας» της υπ’ αρ. 170225/2014 υπουργικής απόφασης τροποποιείται ως εξής:
1. Στο τέλος του κεφαλαίου «2. Μητεχνική περίληψη», προστίθεται η εξής παράγραφος:
«Στις περιγραφές των στοιχείων 2.1 έως 2.6 συμπεριλαμβάνονται και οι πληροφορίες για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου την ευπάθεια (τρωτότητα και διακινδύνευση) και την προσαρμογή του έργου στην κλιματική αλλαγή, καθώς και την ευπάθεια του έργου σε κινδύνους άλλων σοβαρών ατυχημάτων ή καταστροφών».
2. Ο τίτλος του κεφαλαίου 5, αντικαθίσταται ως εξής:
«5. Συμβατότητα του έργου ή της δραστηριότητας με θεσμοθετημένες περιβαλλοντικές, χωρικές και πολεοδομικές δεσμεύσεις της περιοχής».
3. Στο τέλος του κεφαλαίου 5 προστίθεται ενότητα 5.3, ως εξής:
«5.3. Συμβατότητα ως προς τις απαιτήσεις μετριασμού εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
5.3.1. Εξετάζεται κατά πόσον το έργο/δραστηριότητα είναι συμβατό (συμβάλλει, αφήνει ανεπηρέαστο ή επιδρά αρνητικά) με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας όπως αυτός διαμορφώνεται από τις διατάξεις της εθνικής νομοθεσίας με τον ν. 4936/2022 (Α’ 105), τους τομεακούς προϋπολογισμούς άνθρακα και το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, καθώς και αυτές τις ευρωπαϊκής νομοθεσίας (Κανονισμός (ΕΕ) 2021/1119).
5.3.2. Εξετάζεται η συμβατότητα του έργου/δραστηριότητας με τις ευρωπαϊκές, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές στρατηγικές, σχέδια και νομοθεσία για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, όπως αυτές διαμορφώνονται με την Ευρωπαϊκή και την Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, το οικείο Περιφερειακό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, τυχόν τοπικές και τομεακές στρατηγικές και σχέδια προσαρμογής κ.ά.».
4. Στην ενότητα 6.4 του κεφαλαίου «6. Αναλυτική περιγραφή σχεδιασμού του έργου ή της δραστηριότητας» προστίθεται υποενότητα 6.4.10, ως εξής:
«6.4.10. Ανθρακικό αποτύπωμα κατασκευής του έργου/δραστηριότητας.
Προσδιορίζονται οι επιμέρους εργασίες και υποστηρικτικές εγκαταστάσεις κατασκευής, του έργου ή της δραστηριότητας που οδηγούν σε άμεσες ή έμμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου καθώς και τα αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται. Ο προσδιορισμός αφορά τα επτά αέρια του πρωτοκόλλου του Κιότο και συγκεκριμένα τα εξής: διοξείδιο του άνθρακα (CO2), μεθάνιο (CH4), υποξείδιο του αζώτου (N2O), υδροφθοράνθρακες (HFC), υπερφθοράνθρακες (PFC), εξαφθοριούχο θείο (SF6) και τριφθοριούχο άζωτο (NF3).
Εκτιμώνται ποσοτικά οι άμεσες εκπομπές και οι έμμεσες εκπομπές του έργου ή της δραστηριότητας, ως εξής:
(α) Οι άμεσες εκπομπές αφορούν αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται από πηγές εντός της κατασκευής του έργου (πεδίο/κατηγορία 1), όπως οι καύσεις, οι εκπομπές από τις δραστηριότητες και διαδικασίες κατασκευής του έργου και οι διαφεύγουσες εκπομπές.
(β) Οι έμμεσες εκπομπές αφορούν στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας (πεδίο/κατηγορία 2), καθώς και στις ακόλουθες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 3), εκτός εάν αυτές τεκμηριωθεί ότι δεν είναι σημαντικές:
(β1) Άμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 1) και έμμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 2) από εγκαταστάσεις ανάντη και κατάντη του έργου που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για την κατασκευή του και οι οποίες δεν θα υπήρχαν υπό διαφορετικές συνθήκες ούτε υπήρχαν προ της κατασκευής.
(β2) Άμεσες εκπομπές από τα οχήματα της κατασκευής.
Η εκτίμηση εκπομπών μπορεί να γίνει με τη χρήση ενός από τα πρότυπα “GHG Protocol” του WRI ή “ISO 14064-1:2018”.
Οι συντελεστές εκπομπών λαμβάνονται από τις ετήσιες σχετικές δημοσιεύσεις του Υ.Π.ΕΝ. για την εφαρμογή του Εθνικού Κλιματικού Νόμου, οι οποίες βασίζονται στην πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή εκπομπών.
Όλες οι εκπομπές μετατρέπονται σε τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα (CO₂e) με τη χρήση δυναμικών υπερθέρμανσης του πλανήτη (GWP).
Με βάση την αρχή εκτίμησης των σημαντικών επιπτώσεων, δεν απαιτείται κατ’ αρχήν προσδιορισμός ανθρακικού αποτυπώματος για τις περιπτώσεις του παραρτήματος 7, οι οποίες γενικώς χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλές εκπομπές, εκτός εάν στη μελετώμενη περίπτωση οι εκπομπές, οι απορροφήσεις ή η αποφυγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών του έργου θεωρούνται σημαντικές.»
5. Η υποενότητα 6.5.5 του κεφαλαίου 6 αντικαθίσταται ως εξής:
«6.5.5. Εκπομπές αέριων ρύπων και αερίων του θερμοκηπίου στον αέρα από τη λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας.
6.5.5.1. Εκτίμηση εκπομπών αέριων ρύπων από τη λειτουργία του έργου/δραστηριότητας.
Προσδιορίζονται οι εκπομπές αέριων ρύπων, ως προς τα είδη και τις ποσότητες ουσιών που εκλύονται στον αέρα κατά τη λειτουργία του σύμφωνα με τη δυναμικότητά του (όπως αυτή προσδιορίζεται στις αποφάσεις κατάταξης των έργων και δραστηριοτήτων της παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011) αλλά και στις συνήθεις συνθήκες λειτουργίας του κατά τη διάρκεια ενός έτους, όπου απαιτείται. Στην εκτίμηση εκπομπών αέριων ρύπων χρησιμοποιούνται μονάδες αντίστοιχες με αυτές των οριακών τιμών εκπομπής. Η εκτίμηση διεξάγεται σε χρονικές κλίμακες που να επιτρέπουν τη σύγκριση με τα ισχύοντα όρια εκπομπών, καθώς και τον υπολογισμό των συγκεντρώσεων στις χρονικές περιόδους οριοθέτησής τους.
6.5.5.2. Ανθρακικό αποτύπωμα της λειτουργίας του έργου/δραστηριότητας.
Προσδιορίζονται οι επιμέρους εγκαταστάσεις, διεργασίες ή/και οι λειτουργίες του έργου ή της δραστηριότητας που προκαλούν άμεσες ή έμμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου καθώς και τα αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται. Ο προσδιορισμός αφορά τα επτά αέρια του πρωτοκόλλου του Κιότο και συγκεκριμένα τα εξής: διοξείδιο του άνθρακα (CO2), μεθάνιο (CH4), υποξείδιο του αζώτου (N2O), υδροφθοράνθρακες (HFC), υπερφθοράνθρακες (PFC), εξαφθοριούχο θείο (SF6) και τριφθοριούχο άζωτο (NF3). Εκτιμώνται ποσοτικά οι άμεσες εκπομπές και οι έμμεσες εκπομπές από τη φάση λειτουργίας του έργου/δραστηριότητας, σύμφωνα με τη δυναμικότητά του και στις συνήθεις συνθήκες λειτουργίας του κατά τη διάρκεια ενός έτους, όπου απαιτείται, ως εξής:
(α) Οι άμεσες εκπομπές αφορούν αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται από πηγές της λειτουργίας του έργου (πεδίο/κατηγορία 1), όπως οι καύσεις, οι εκπομπές από τις παραγωγικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες και διαδικασίες εντός του έργου και οι διαφεύγουσες εκπομπές.
(β) Οι έμμεσες εκπομπές αφορούν στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας (πεδίο/κατηγορία 2), καθώς και στις ακόλουθες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 3), εκτός εάν αυτές τεκμηριωθεί ότι δεν είναι σημαντικές:
(β1) Άμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 1) και έμμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 2) από εγκαταστάσεις ανάντη και κατάντη του έργου που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη λειτουργία του και οι οποίες δεν θα υπήρχαν υπό διαφορετικές συνθήκες ούτε υπήρχαν προ της λειτουργίας.
(β2) Άμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 1) και έμμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 2) από οχήματα ή στόλους που χρησιμοποιούν υποδομές μεταφορών, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων της μεταστροφής από ή προς άλλους τρόπους μεταφορών.
(β3) Άμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 1) και έμμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 2) που σχετίζονται με έργα ενεργειακού δικτύου ή εγκαταστάσεις βιομηχανικής παραγωγής, όπως περιγράφεται στον πίνακα 3 της μεθοδολογίας της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIB Project Carbon Footprint Methodologies).
(β4) Άμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 1) και έμμεσες εκπομπές (πεδίο/κατηγορία 2) για την παραγωγή, την επεξεργασία και τη μεταφορά για έργα βιοκαυσίμων και βιοενέργειας, μόνο σε περίπτωση που σχετίζονται με το έργο και είναι απαραίτητο για την τεκμηρίωση της συνεισφοράς του στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Η εκτίμηση εκπομπών μπορεί να γίνει με τη χρήση ενός από τα πρότυπα «GHG Protocol» του WRI ή «ISO 14064-1:2018».
Οι συντελεστές εκπομπών λαμβάνονται από τις ετήσιες σχετικές δημοσιεύσεις του Υ.Π.ΕΝ. για την εφαρμογή του Εθνικού Κλιματικού Νόμου, οι οποίες βασίζονται στην πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή εκπομπών.
Όλες οι εκπομπές μετατρέπονται σε τόνους ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα (CO₂e) με τη χρήση δυναμικών υπερθέρμανσης του πλανήτη (GWP).
Με βάση την αρχή εκτίμησης των σημαντικών επιπτώσεων, δεν απαιτείται κατ’ αρχήν προσδιορισμός ανθρακικού αποτυπώματος λειτουργίας για τις περιπτώσεις του παραρτήματος 7, οι οποίες γενικώς χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλές εκπομπές, εκτός εάν στη μελετώμενη περίπτωση οι εκπομπές, οι απορροφήσεις ή η αποφυγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου λόγω της λειτουργίας του έργου θεωρούνται σημαντικές.».
Ειδικά για τα έργα και δραστηριότητες που ανήκουν στην 4η, 6η, 7η, 8η και 9η Ομάδα των αποφάσεων κατάταξης της παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011 πρέπει να γίνεται αναγωγή στην κατάλληλη μονάδα προϊόντος και έργου, ανάλογα με το είδος της δραστηριότητας.».
6. Στην ενότητα 6.6 του κεφαλαίου 6 προστίθεται υποενότητα 6.6.4, ως εξής:
«6.6.4. Ανθρακικό αποτύπωμα μετά το πέρας λειτουργίας του έργου/δραστηριότητας. Εκτιμώνται ποσοτικά οι άμεσες και οι έμμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από την παύση λειτουργίας, την αποκατάσταση και τη συντήρηση/φροντίδα του, όπου απαιτείται. Η εκτίμηση μπορεί να γίνει με τη χρήση ενός από τα πρότυπα “GHG Protocol” του WRI ή “ISO 14064-1:2018” για τα πεδία/κατηγορίες εκπομπών 1 και 2. Οι συντελεστές εκπομπών λαμβάνονται από τις ετήσιες σχετικές δημοσιεύσεις του Υ.Π.ΕΝ. για την εφαρμογή του Εθνικού Κλιματικού Νόμου, οι οποίες βασίζονται στην πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή εκπομπών. Οι άμεσες εκπομπές αφορούν αέρια του θερμοκηπίου που εκπέμπονται από πηγές εντός του έργου (πεδίο/κατηγορία 1). Οι έμμεσες εκπομπές αφορούν στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και θερμότητας (πεδίο/κατηγορία 2).
Δεν απαιτείται κατ’ αρχήν προσδιορισμός ανθρακικού αποτυπώματος του σταδίου μετά το πέρας λειτουργίας για τα έργα του παραρτήματος 7, τα οποία γενικώς χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλές εκπομπές, εκτός εάν στη μελετώμενη περίπτωση οι εκπομπές, οι απορροφήσεις ή η αποφυγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου μετά το πέρας λειτουργίας του έργου θεωρούνται σημαντικές.».
7. Στο κεφάλαιο «7. Εναλλακτικές λύσεις», προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος:
«7.3. Στην αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων χρησιμοποιούνται ως εργαλεία ιεράρχησης και επιλογής, αφενός, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και, αφετέρου, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, με στόχο την προώθηση επιλογών χαμηλών εκπομπών και πληρέστερης προσαρμογής».
8. Στο τέλος της ενότητας 8.2 του κεφαλαίου «8. Υφιστάμενη κατάσταση του περιβάλλοντος», προστίθεται η ακόλουθη παράγραφος:
«Περιγράφονται συνοπτικά, βάσει του αναμενόμενου χρόνου ζωής του έργου, οι αναμενόμενες μελλοντικές μεταβολές των κυριότερων κλιματικών μεταβλητών στην περιοχή μελέτης, λόγω της κλιματικής αλλαγής, βάσει διαθέσιμων δεδομένων και κλιματικών προβολών από τα πιο πρόσφατα κλιματικά μοντέλα με την υψηλότερη διαθέσιμη χωρική ανάλυση ή κατάλληλη υποκλιμάκωση.
Η περιγραφή περιλαμβάνει όλες τις διαθέσιμες κλιματικές μεταβλητές που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το έργο, όπως για παράδειγμα η θερμοκρασία (μέση, ελάχιστη, μέγιστη), η βροχόπτωση (ετήσια, μέγιστη) και λοιπά ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα (π.χ. χαλάζι), ο άνεμος (μέση, ελάχιστη, μέγιστη ταχύτητα, κατεύθυνση), η υγρασία, η εισερχόμενη μικρού μήκους κύματος ακτινοβολία, η νεφοκάλυψη κ.ά. Επίσης, περιλαμβάνει τις προβλεπόμενες μεταβολές (ένταση, διάρκεια, συχνότητα) των σχετικών με το έργο ακραίων φαινομένων όπως ισχυρές βροχοπτώσεις, πλημμύρες, παγετός, καύσωνες, ξηρασίες, δασικές πυρκαγιές, θύελλες (περιλαμβάνονται οι χιονοθύελλες, η μεταφοράς σκόνης) κ.ά. Στην περίπτωση θαλάσσιων και παράκτιων έργων επιπλέον περιλαμβάνονται και προβλεπόμενες μεταβολές στη στάθμη της θάλασσας (μέση και μέγιστη), στις μετεωρολογικές παλίρροιες (φουσκοθαλασσιές  - storm surges), στον κυματισμό, στην αλατότητα, στο pH, στη θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας και στη θερμοκρασία στα αντίστοιχα για κάθε έργο βάθη, εφόσον αυτές εκτιμώνται ως σημαντικές για τη μελετώμενη περίπτωση.»
9. Η υποενότητα 9.2 του κεφαλαίου «9. Εκτίμηση και αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων», αντικαθίσταται ως εξής:
«9.2. Επιπτώσεις σχετικές με την κλιματική ανθεκτικότητα.
9.2.1. Επίδραση στο μικροκλίμα
Εκτιμώνται και αξιολογούνται οι επιπτώσεις στο μικροκλίμα και στα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής από την κατασκευή και λειτουργία του έργου ή της δραστηριότητας. Εάν από το έργο ή τη δραστηριότητα αναμένονται εκπομπές θερμών ή ψυχρών αερίων ή σημαντικές μεταβολές στη θερμοχωρητικότητα, εκτιμώνται ειδικότερα οι σχετικές μεταβολές.
9.2.2. Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής
Αξιολογείται το ανθρακικό αποτύπωμα του έργου/δραστηριότητας κατά την κατασκευή και τη λειτουργία, καθώς και μετά το πέρας λειτουργίας, όπως προσδιορίστηκε στις υποενότητες 6.4.10, 6.5.5 και 6.6.4 του κεφαλαίου 6, σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, καθώς και με τη μελλοντική κατάσταση χωρίς το έργο. Η αξιολόγηση συμπεριλαμβάνει και την ποσοτική εκτίμηση της συμμετοχής στους στόχους που έχουν τεθεί σε εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα. Στο πλαίσιο της αξιολόγησης των επιπτώσεων του έργου σχετικά με τον μετριασμό χρησιμοποιείται ο πίνακας του παραρτήματος 8.
9.2.3. Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή 
Εκτιμάται και αξιολογείται η ανθεκτικότητα και ο βαθμός προσαρμογής του έργου ή της δραστηριότητας στην κλιματική αλλαγή. Η εκτίμηση γίνεται βάσει της ανάλυσης κλιματικής τρωτότητας (ευαισθησία και έκθεση έργου σε κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή), της ανάλυσης διακινδύνευσης (πιθανότητα εμφάνισης και πιθανές επιπτώσεις κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή) και του ελέγχου της συμβατότητας του έργου ή της δραστηριότητας με υφιστάμενες στρατηγικές και σχέδια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
Στο πλαίσιο της αξιολόγησης των επιπτώσεων του έργου αναφορικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή χρησιμοποιείται ο πίνακας του παραρτήματος 9. Για την εκτίμηση δύναται να χρησιμοποιηθεί το μεθοδολογικό πλαίσιο που αναφέρεται στην παρ. 3.3 της Ανακοίνωσης
της Επιτροπής «Τεχνικές κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών στην κλιματική αλλαγή κατά την περίοδο 2021-2027» (2021/C 373/01).
Η εκτίμηση γίνεται κατ’ ελάχιστον για ένα ενδιάμεσο και ένα ακραίο σενάριο εξέλιξης παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), προκειμένου να εντοπιστούν τα τρωτά σημεία του έργου ή της δραστηριότητας, καθώς και η συμπεριφορά του/της σε ακραίες συνθήκες.
9.2.3.1. Ανάλυση τρωτότητας στην κλιματική αλλαγή.
Εκτιμάται η τρωτότητα του έργου ή της δραστηριότητας σε κλιματικούς κινδύνους (κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή), από τον συνδυασμό της ανάλυσης ευαισθησίας και της ανάλυσης έκθεσης. Η ευαισθησία του έργου/δραστηριότητας σε κλιματικούς κινδύνους εκτιμάται βάσει του τύπου/φύσης του/της, των κατασκευαστικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών του/της, ανεξάρτητα από την τοποθεσία χωροθέτησης.
Η έκθεση σε κλιματικούς κινδύνους εκτιμάται για την προβλεπόμενη τοποθεσία του έργου ή της δραστηριότητας, ανεξάρτητα από τη φύση του/της, για τις υφιστάμενες και τις μελλοντικές κλιματικές συνθήκες. Πέραν των προβλέψεων εμφάνισης κλιματικών κινδύνων στη συγκεκριμένη τοποθεσία (όπως αυτές καταγράφηκαν στην ενότητα 8.2), λαμβάνονται υπόψη και άλλοι τοπικοί παράγοντες/χαρακτηριστικά της τοποθεσίας που δύναται να επηρεάσουν την έκθεση του έργου/δραστηριότητας σε αυτούς.
9.2.3.2. Ανάλυση διακινδύνευσης στην κλιματική αλλαγή. Εκτιμάται η διακινδύνευση του έργου ή της δραστηριότητας από την κλιματική αλλαγή κατ’ ελάχιστον για εκείνους τους κλιματικούς κινδύνους για τους οποίους έχει αναγνωριστεί μέτρια ή υψηλή τρωτότητα. Η διακινδύνευση εκτιμάται ως συνδυασμός της πιθανότητας να συμβεί ένας κλιματικός κίνδυνος κατά τη διάρκεια του χρόνου ζωής του έργου ή της δραστηριότητας και των επιπτώσεων που θα έχει σε αυτό/αυτή. Λαμβάνονται υπόψη οι άμεσες επιπτώσεις, και τυχόν ενδεχόμενες δευτερεύουσες, έμμεσες ή συνεργιστικές επιπτώσεις.
9.2.3.3. Αξιολόγηση, βάσει των παραπάνω, του βαθμού προσαρμογής. Ελέγχεται αν το έργο ή η δραστηριότητα αφενός συμβάλλει στην προσπάθεια προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, αφετέρου εάν είναι εκτεθειμένο σε σημαντικούς κινδύνους που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, (βάσει και των αναφερόμενων στην ενότητα 5.3.2.), λαμβάνοντας υπόψη και τα μέτρα που έχουν ενσωματωθεί στον σχεδιασμό του έργου/δραστηριότητας για την αντιμετώπιση των ζητημάτων τρωτότητας. Στη συνέχεια εκτιμώνται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που σχετίζονται με τα παραπάνω ζητήματα. Για τους σημαντικούς κλιματικούς κινδύνους απαιτείται αναλυτική και κατά το δυνατόν ποσοτικοποιημένη εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και επισήμανση των ζητημάτων που
μπορούν να αντιμετωπιστούν με λήψη μέτρων, καθώς και του βαθμού μείωσης του κινδύνου που απαιτείται να επιτευχθεί με τη λήψη των μέτρων αυτών.».
10. Στο κεφάλαιο «10. Αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων» εισάγεται, μετά την παρ. 10.6, η νέα ακόλουθη παρ. 10.7 και οι επόμενες παράγραφοι αναριθμούνται αναλόγως:
«10.7. Στις προτάσεις αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων περιλαμβάνονται, εφόσον είναι αναγκαία, (α) μέτρα μείωσης του ανθρακικού αποτυπώματος,
(β) μέτρα για την αντιμετώπιση των κλιματικών κινδύνων που προκαλούν σημαντική διακινδύνευση για το έργο ή τη δραστηριότητα, (γ) μέτρα για την πρόληψη ή την ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων του έργου ή της δραστηριότητας στην προσαρμογή της περιοχής επιρροής του στις υφιστάμενες και μελλοντικές κλιματικές συνθήκες.
Τα μέτρα για την αντιμετώπιση των σημαντικών κλιματικών κινδύνων θα πρέπει να είναι στοχοθετημένα και αντιστοιχιζόμενα στις εκτιμήσεις της παρ. 9.2.3.3., ενώ το είδος και ο συνδυασμός μέτρων θα πρέπει κατά προτεραιότητα να αναζητώνται σε σχετικές εθνικές και ενωσιακές πηγές (Εθνικός Πληροφοριακός Διαδικτυακός Κόμβος για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, Climate-ADAPT, έγκυρη επιστημονική βιβλιογραφία κ.ο.κ.). Ο σχεδιασμός των μέτρων θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα σε λύσεις βασιζόμενες στη φύση (naturebased solutions) και να εξασφαλίζει συμβατότητα με τις προβλέψεις του οικείου Περιφερειακού Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή.».
 

Το παράρτημα 4 «Διαφοροποιημένες απαιτήσεις προδιαγραφών ΜΠΕ ανά ομάδα και υποκατηγορία έργων και δραστηριοτήτων Α’ κατηγορίας» της υπ’ αρ. 170225/2014 υπουργικής απόφασης, τροποποιείται ως εξής:
1. Στο τέλος της παρ. 6 του παραρτήματος 4.1 που αφορά στην Ομάδα 1η «Έργα χερσαίων και εναέριων μεταφορών», προστίθεται η εξής παράγραφος:
«6.4. Στην ενότητα 9.2.2 πρέπει επιπλέον να εκτιμώνται οι ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη χρήση των έργων οδοποιίας, των επιφανειακών έργων σταθερής τροχιάς και των έργων εναέριων μεταφορών.
Για τα έργα οδοποιίας οι εκπομπές προκύπτουν από την κίνηση οχημάτων στο έργο. Ο υπολογισμός γίνεται με βάση την εκτίμηση του κυκλοφοριακού φόρτου που αναφέρεται στο σημείο 3.1.1.
Για τα επιφανειακά έργα σταθερής τροχιάς οι εκπομπές προκύπτουν από την εκτιμώμενη κίνηση των μέσων σταθερής τροχιάς σύμφωνα με τα στοιχεία του σημείου 3.2.
Για τα έργα εναέριων μεταφορών οι εκπομπές προκύπτουν από τη χρήση του έργου από τα αεροσκάφη (εναέριες κινήσεις και επίγεια υποστήριξη) σύμφωνα με τα στοιχεία του σημείου 3.3.1.».
2. Στο τέλος της παρ. 6 του παραρτήματος 4.3 που αφορά στην Ομάδα 3η «Λιμενικά έργα», προστίθεται η εξής παράγραφος:
«6.10. Για τα είδη έργων με α/α 1, 2 και 3 (επιβατικοί και εμπορικοί λιμένες, βιομηχανικοί λιμένες και τουριστικοί λιμένες), στην ενότητα 9.2.2 πρέπει επιπλέον να εκτιμώνται οι ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη χρήση των έργων από τα εξυπηρετούμενα σκάφη.
Οι εκπομπές προκύπτουν από την κίνηση των σκαφών εντός της θαλάσσιας ζώνης λιμένα και τη λειτουργία των μηχανών τους κατά τον χρόνο ελλιμενισμού. Ο υπολογισμός γίνεται με βάση τα στοιχεία του σημείου 4.1.1. Επιπλέον, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή εξετάζεται για την προβλεπόμενη άνοδο της στάθμης της θάλασσας (μέση και μέγιστη) και την αύξηση του ύψους κύματος».
3. Στο τέλος της παρ. 4 του παραρτήματος 4.4 που αφορά στην Ομάδα 4η «Συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών», προστίθεται η εξής παράγραφος:
«Ο υπολογισμός των άμεσων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που αφορά χώρους υγειονομικής ταφής θα πρέπει να περιλαμβάνει και τον υπολογισμό των εκπομπών μετά το τέλος του χρόνου ζωής του έργου.
Ο υπολογισμός θα αφορά την περίοδο 30 ετών μετέπειτα φροντίδας. Αντίστοιχα, η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή θα πρέπει να εξετάζεται συνολικά για τον χρόνο ζωής του έργου και για τον χρόνο μετέπειτα φροντίδας.»,
4. Στο τέλος της παρ. 5 του παραρτήματος 4.10 που αφορά στην Ομάδα 10η «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», προστίθεται η εξής παράγραφος:
«5.5. Για έργα καύσης βιομάζας θα πρέπει να υπολογίζονται ως άμεσες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου εκείνες οι εκπομπές καύσης που προέρχονται από βιομάζα που δεν πληροί τα κριτήρια αειφορίας και μείωσης των εκπομπών σύμφωνα με το άρθρο 32Ζ του ν. 3468/2006 (Α’129)».
5. Στο τέλος της παρ. 4 του παραρτήματος 4.12 που αφορά στην Ομάδα 12η «Ειδικά έργα και δραστηριότητες» προστίθεται η εξής παράγραφος:
«Ειδικά για έργα αρχικής δάσωσης και αποδάσωσης με σκοπό μια άλλη μορφή εκμετάλλευσης του εδάφους, θα πρέπει να υπολογίζονται οι άμεσες εκπομπές και απορροφήσεις διοξειδίου του άνθρακα που σχετίζονται με το έργο.».

Στο παράρτημα 5 «Προδιαγραφές Μελέτης Περιβάλλοντος για την Τροποποίηση ΑΕΠΟ» της υπ’ αρ. 170225/2014 υπουργικής απόφασης, προστίθεται στο τέλος της ενότητας 7 η εξής παράγραφος:
«Προσδιορίζεται η επιρροή της τροποποίησης στον μετριασμό και την προσαρμογή του έργου στην κλιματική αλλαγή, κατ’ αναλογική εφαρμογή των παρ. 9.2.2 και 9.2.3 του Παραρτήματος 2. Εξετάζονται οι αλλαγές που
θα επέλθουν από την τροποποίηση τόσο στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο και στην προσαρμογή του έργου ή της δραστηριότητας στην κλιματική αλλαγή.
Στην περίπτωση που το έργο ή η δραστηριότητα εμπίπτει στο άρθρο 19 του ν. 4936/2022 (Α’ 105), εξετάζεται η πορεία επίτευξης του υποχρεωτικού στόχου μείωσης των εκπομπών και αν οι προτεινόμενες τροποποιήσεις συμβάλλουν στον στόχο αυτό.»

Στο παράρτημα 6 «Προδιαγραφές Μελέτης Περιβάλλοντος για την Ανανέωση ΑΕΠΟ» της υπ’ αρ. 170225/2014 υπουργικής απόφασης, προστίθεται στο τέλος της ενότητας 3 η εξής παράγραφος:
«3.6. Αναφέρεται η συμβατότητα του έργου ή της δραστηριότητας με τον στόχο κλιματικής ουδετερότητας και με τις ευρωπαϊκές, εθνικές, περιφερειακές και τοπικές στρατηγικές και σχέδια προσαρμογής. Στην περίπτωση που το έργο ή η δραστηριότητα εμπίπτει στο άρθρο 19 του ν. 4936/2022 (Α’ 105), αναφέρεται η πορεία επίτευξης το υποχρεωτικού στόχου μείωσης των εκπομπών.».
 

Μετά το παράρτημα 6 της υπ’ αρ. 170225/2014 υπουργικής απόφασης, προστίθενται τα παραρτήματα 7, 8 και 9 ως ακολούθως.

1. Κατασκευή έργων υποκατηγορίας Α2 της υπουργικής απόφασης της παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011.
2. Τηλεπικοινωνίες (κεραίες κάθε είδους, δορυφορικά κέντρα, ενσύρματα και ασύρματα δίκτυα και συναφή έργα).
3. Στάδιο κατασκευής αγωγών ύδρευσης, άρδευσης, ομβρίων υδάτων και λυμάτων.
4. Στάδια λειτουργίας και μετά το πέρας λειτουργίας φραγμάτων, ταμιευτήρων και έργων υδροληψίας (εξαιρουμένων των υδρογεωτρήσεων), πλην των περιπτώσεων που αφορούν σε υδροηλεκτρικά έργα.
5. Στάδια λειτουργίας και μετά το πέρας λειτουργίας αντιπλημμυρικών έργων και αναχωμάτων γύρω από λίμνες και υγρότοπους.
6. Εκβολή υδατορεμάτων στη θάλασσα.
7. Τεχνητός εμπλουτισμός υπόγειων υδάτων.
8. Στάδια λειτουργίας και μετά το πέρας λειτουργίας για μεμονωμένους προβλήτες, διαύλους ναυσιπλοΐας και ανάκτηση εδαφών από τη θάλασσα ή από λίμνες.
9. Προστασία ακτής από διάβρωση, προστασία παράκτιων υποδομών, ανάπλαση και διαμόρφωση ακτής.
10. Στάδια λειτουργίας και μετά το πέρας λειτουργίας για (α) σταθμούς μεταφόρτωσης στερεών μη επικίνδυνων αποβλήτων, (β) αποθήκευση χωριστών ρευμάτων αποβλήτων υλικών που προορίζονται για ανακύκλωση, (γ) αποθήκευση σύμμεικτων αστικών στερεών αποβλήτων.
11. Στάδια λειτουργίας και μετά το πέρας λειτουργίας έργων υποκατηγορίας Α2 της 6ης ομάδας (Τουριστικές εγκαταστάσεις και έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής) της υπουργικής απόφασης της παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 4014/2011.
12. Υδατοκαλλιέργειες.
13. Δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης.
14. Φαρμακευτικά προϊόντα και βιοτεχνολογία

Οι απαιτήσεις περιεχομένου μελετών που εισάγονται με την παρούσα εφαρμόζονται σε ΜΠΕ και μελέτες περιβάλλοντος για τροποποίηση ή ανανέωση ΑΕΠΟ που υποβάλλονται από την έναρξη ισχύος της παρούσας και εξής.
Αιτήματα περιβαλλοντικής αδειοδότησης βάσει περιβαλλοντικών μελετών (ΜΠΕ και μελέτες περιβάλλοντος για τροποποίηση ή ανανέωση ΑΕΠΟ) που υποβλήθηκαν μετά την 1/1/2024 και προ της έναρξης ισχύος της παρούσας, ολοκληρώνονται βάσει των προϋφιστάμενων διατάξεων λαμβανομένων, σε κάθε περίπτωση, υπόψη των οριζόμενων στο Παράρτημα ΙΙ του ν. 4014/2011, όπως αυτό ισχύει με την τροποποίησή του με το άρθρο 18 του ν. 4936/2022.
Η ισχύς της παρούσας αρχίζει από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Aθήνα, 30 Δεκεμβρίου 2024
Ο Υπουργός
ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΚΥΛΑΚΑΚΗΣ