Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία
Βάσει των χαρακτηριστικών ιδιοτήτων των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα χωρίζεται σε επιμέρους κατηγορίες - ζώνες.
Πηγή: inspiritvr https://www.inspiritvr.com/
Οι ζώνες αυτές, με αύξουσα σειρά κατάταξης όσον αφορά στη συχνότητα της ακτινοβολίας και με φθίνουσα όσον αφορά στα μήκη κύματος, κατηγοριοποιούνται στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Πρώτες εμφανίζονται οι ακτινοβολίες προερχόμενες από στατικά πεδία (ηλεκτρικά ή μαγνητικά), τα οποία είναι σταθερά ή σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητα με την πάροδο του χρόνου, με χαρακτηριστικότερο όλων, το μαγνητικό πεδίο της Γης.
Ακολουθούν οι ακτινοβολίες πολύ χαμηλής συχνότητας (Extremely Low Frequency - ELF) οι οποίες, παράγονται από τα ηλεκτροφόρα καλώδια μεταφοράς χαμηλής και υψηλής τάσης, τους μετασχηματιστές παντός τύπου, την ηλεκτρική καλωδίωση, τον ηλεκτρικό οικιακό εξοπλισμό και τους ηλεκτρικούς κινητήρες.
Στην αμέσως επόμενη ζώνη συναντάμε τις ακτινοβολίες ραδιοκυμάτων (Radio Frequency - RF) και αυτές των μικροκυμάτων (Micro wave - MW). Τέτοιων ειδών ακτινοβολίες συναντώνται στις διατάξεις κεραιών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών, στα ραντάρ, τα ασύρματα δίκτυα, τα συστήματα μικροκυματικών ζεύξεων, τα συστήματα δορυφορικών επικοινωνιών, τα συστήματα επικοινωνίας των σωμάτων ασφαλείας, αεροπορίας, ναυσιπλοΐας, τα κινητά τηλέφωνα και στους σταθμούς και υποσταθμούς της κινητής τηλεφωνίας.
Στη συνέχεια της διαδρομής του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, συναντάται η υπέρυθρη ακτινοβολία (IR), η οποία μπορεί να γίνει αντιληπτή από τον ανθρώπινο οργανισμό μέσω της αίσθησης της αυξανόμενης θερμότητας, που προκαλείται από την εναπόθεση της ενέργειας που αυτή μεταφέρει, επάνω σε διάφορες επιφάνειες. Μία τέτοια επιφάνεια μπορεί να είναι και ο επιδερμικός ιστός. Ακτινοβολία IR, εκτός από τον ήλιο, μπορεί να παραχθεί και τεχνητά, μέσω διαφόρων τεχνικών, εξοπλισμού και μηχανημάτων όπως για παράδειγμα οι λαμπτήρες θερμότητας, διάφορα είδη φούρνων κ.ά.
Η αντίληψη από το ανθρώπινο μάτι των ακτινοβολιών μεταξύ 4x1014 Hz και 7x1014 Hz είναι το βασικό στοιχείο που κατατάσσει τις ακτινοβολίες αυτού του εύρους συχνοτήτων στη ζώνη της ορατής ακτινοβολίας. Σε οποιαδήποτε, δηλαδή, περίπτωση γίνεται αντιληπτό το «φως» σημαίνει ότι κάποια πηγή εκπέμπει ακτινοβολία οπτικά αντιληπτών συχνοτήτων. Η ορατή ακτινοβολία δεν είναι ακίνδυνη. Είτε αυτή προέρχεται από τον Ήλιο (5% UV), είτε από τις αναρίθμητες πηγές τεχνητής παραγωγής με σκοπό την εξυπηρέτηση ανθρώπινων αναγκών και διαδικασιών, μπορεί να χαρακτηριστεί επικίνδυνη όταν συνεκτιμηθεί η διάρκεια έκθεσης, καθώς και η έντασή της.
Όταν η συχνότητα της ακτινοβολίας περάσει τα 7x1014 Hz οδηγούμαστε στη ζώνη της υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) που ουσιαστικά αποτελεί και το σύνορο μεταξύ της μη ιοντίζουσας και της ιοντίζουσας ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Ο κίνδυνος στους οργανισμούς, εξαιτίας των μεγάλων ποσοτήτων μεταφερόμενης ενέργειας αρχίζει να αυξάνεται, αλλά το σημαντικότερο είναι ότι αρχίζει να αλλάζει και το είδος των επιπτώσεων στους εκτιθέμενους οργανισμούς. Η βασική αιτία είναι πως η μεταφερόμενη ενέργεια των ακτινοβολιών που εκπέμπονται με συχνότητες που ανήκουν σε ένα τμήμα του συνολικού εύρους των συχνοτήτων των ακτινοβολιών UV ή και υψηλότερα, είναι ικανή να προκαλέσει ιοντισμό της ύλης και, ως εκ τούτου, τη δυνατότητα εμφάνισης βιολογικής μορφής επιδράσεων στους εκτιθέμενους οργανισμούς.
Στην περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, με συχνότητες υψηλότερες των UV, δηλαδή στην περιοχή ιοντίζουσας Η/Μ ακτινοβολίας, κατατάσσονται οι ακτίνες Χ και οι ακτίνες γ. Κάποια από τα κοινά τους χαρακτηριστικά, είναι η μεταφορά πολύ υψηλών ποσοτήτων ενέργειας, η διεισδυτικότητά τους, καθώς και η μικρή πιθανότητα αλληλεπίδρασης με τα δομικά στοιχεία της ύλης (άτομα - πυρήνες και ηλεκτρόνια). Όσον αφορά στον φυσικό τρόπο δημιουργίας τους, η μεν ακτινοβολία ακτίνων - Χ παράγεται στις ηλεκτρονιακές στιβάδες των ατόμων, η δε ακτινοβολία γ, δημιουργείται κατά τη διάρκεια των ραδιενεργών διασπάσεων των πυρήνων των ατόμων. Μια ακόμη διαφορά είναι ότι οι ακτινοβολίες ακτίνων Χ μεταφέρουν συνήθως μικρότερα ποσά ενέργειας από ότι οι ακτίνες γ.
ΠΗΓΕΣ
ΕΕΑΕ - Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Τμήμα Φυσικής
«Ακτινοβολίες περιβάλλοντος και άνθρωπος», Δημήτριος Νικολόπουλος, Σοφία Κόττου, Παναγιώτης Γιαννακόπουλος
https://repository.kallipos.gr/handle/11419/5355
OSHA - Occupational Safety and Health Administration of USA (ΗΠΑ)
Non-Ionizing Radiation
