Διαδικασία αναγνώρισης επαγγελματικής ασθένειας

Η διαδικασία αναγνώρισης επαγγελματικής ασθένειας περιγράφεται αναλυτικά στα άρθρα 21-26 του Κανονισμού Ασφαλιστικής Αρμοδιότητας (ΚΑΑ) του ΙΚΑ (Υ.Α. 57440, ΦΕΚ 33/Β/13-1-1938), η ισχύς του οποίου επεκτάθηκε σε όλα τα ασφαλιστικά ταμεία με τον Νόμο 2084/1992 (άρθρο 26). 
Η διαδικασία αυτή συνοψίζεται στην εγκύκλιο υπ. αρ. 45 της Γενικής Διεύθυνσης Ασφαλιστικών Υπηρεσιών ΙΚΑ (αρ. πρωτ. Π08/12 της 24-6-2010) και περιλαμβάνει τρία στάδια:
1. την δήλωση (αναγγελία) της επαγγελματικής ασθένειας, 
2. τον χαρακτηρισμό της ασθένειας ως επαγγελματικής ή όχι από τον Δ/ντή του αρμόδιου Υποκαταστήματος του ΙΚΑ (ΕΦΚΑ) και
3. την παραπομπή του ασφαλισμένου για κρίση από τις Υγειονομικές Επιτροπές, για τον προσδιορισμού Ποσοστού Αναπηρίας (Αριθμ. Φ. 11321/οικ. 10219/688, ΦΕΚ 1506/Β/4-5-2012).

1. Δήλωση (αναγγελία) επαγγελματικής ασθένειας
Η δήλωση της επαγγελματικής ασθένειας είναι υποχρεωτική και μπορεί να γίνει από 

• οποιοδήποτε πρόσωπο λάβει γνώση (εργοδότης, ασφαλισμένος, οικείοι, τρίτα πρόσωπα) 
• μέσα σε πέντε μέρες από την γνώση της ασθένειας. 

Ειδικά 

• ιατρός (με οποιαδήποτε σχέση με τον ασφαλισμένο) ή 
• υπάλληλος του ΙΚΑ (ΕΦΚΑ) 

έχουν την υποχρέωση εντός 24 ωρών αφότου λάβουν γνώση της διάγνωσης να αναγγείλουν την ασθένεια. Σε αντίθετη περίπτωση αντιμετωπίζουν σοβαρές πειθαρχικές κυρώσεις.
Σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. θάνατο ασφαλισμένου και αναγγελία με σκοπό την απόκτηση σύνταξης από τους δικαιούχους) επιτρέπεται η αναγγελία της ασθένειας με καθυστέρηση δύο ετών, με την προϋπόθεση της πλήρους αιτιολόγησης της καθυστέρησης της αναγγελίας. Οι αναφερόμενες προθεσμίες είναι αποκλειστικές και η μη τήρησή τους έχει ως αποτέλεσμα την απόρριψη της δήλωσης.

Η αναγγελία γίνεται με τη συμπλήρωση ειδικού εντύπου που χορηγείται από το Υποκατάστημα του ΙΚΑ (ΕΦΚΑ) του τόπου κατοικίας του ασφαλισμένου (άρθρο 7 ΚΑΑ, όπως τροποποιήθηκε με την αριθμ. Φ. 40021/241/24 της 14-3-2011). 
Η αναγγελία ασθένειας που σχετίζεται με την εργασία είναι επίσης υποχρεωτική προς την αρμόδια επιθεώρηση εργασίας και γίνεται από τον γιατρό εργασίας της επιχείρησης (όπου υπάρχει) ή από τις υγειονομικές μονάδες στις οποίες πραγματοποιείται ιατρικός έλεγχος των εργαζομένων (Ν. 3850/2010, άρθρα 18 & 19).

2. Χαρακτηρισμός 
Ο χαρακτηρισμός της ασθένειας ως επαγγελματικής ή όχι, αρμοδιότητα που ανήκει αποκλειστικά στα ασφαλιστικά όργανα και συγκεκριμένα στον Διευθυντή του αρμόδιου Υποκαταστήματος του ΙΚΑ (ΕΦΚΑ). 
Απαραίτητη προϋπόθεση για τον χαρακτηρισμό είναι η διεξαγωγή έρευνας των συνθηκών εργασίας του ασφαλισμένου από υπαλλήλους του ΙΚΑ (ΕΦΚΑ) και η σύνταξη πρακτικού (έκθεση ελέγχου), η οποία πρέπει να έχει ολοκληρωθεί εντός 15 ημερών από την αναγγελία (άρθρο 24 Κ.Α.Α. ΙΚΑ).
Έρευνα διενεργείται και στην περίπτωση της εκπρόθεσμης αναγγελίας γιατί είναι πιθανό να συγχωρεθεί το εκπρόθεσμο της αναγγελίας από κάποιο άλλο αρμόδιο κατά τον νόμο όργανο (π.χ. Τοπική Διοικητική Επιτροπή ή ΤΔΕ).

3. Παραπομπή
Η παραπομπή του ασφαλισμένου στις Υγειονομικές Επιτροπές, οι οποίες θα αποφανθούν εάν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αναγνώρισης επαγγελματικής ασθένειας (δηλαδή αν η ασθένεια συμπεριλαμβάνεται στον «Εθνικό Κατάλογο Επαγγελματικών Ασθενειών», Π.Δ. 41/2012) και θα ορίσει ποσοστά αναπηρίας και διάρκεια συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τον Ενιαίο Πίνακα.