Κατάργηση και υποκατάσταση επικίνδυνων χημικών ουσιών

Στην επαγγελματική υγιεινή στόχος είναι πάντοτε να αντιμετωπίζεται ένας κίνδυνος στην πηγή του. Εάν μια επικίνδυνη χημική ουσία δεν είναι απαραίτητη στη ροή των εργασιών μιας επιχείρησης, τότε καταργείται η χρήση της. Εάν, πάλι, κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν, εξετάζεται η περίπτωση να αντικατασταθεί από κάποιαν άλλη ουσία ή προϊόν, παρόμοιας συμπεριφοράς στην παραγωγική διαδικασία, το οποίο όμως να είναι πολύ λιγότερο επικίνδυνο για την υγεία ή και την ασφάλεια των εργαζομένων.

Η υποκατάσταση (substitution) μιας επικίνδυνης ουσίας με μιαν άλλη λιγότερο επικίνδυνη μπορεί να ακολουθήσει τα παρακάτω στάδια:

1. Ταυτοποίηση του προβλήματος: Ποια ουσία επιθυμούμε να υποκατασταθεί και σε ποια παραγωγική διαδικασία;
2. Δημιουργία μιας ομάδας εργασίας που θα εξετάσει το πρόβλημα, αποτελούμενη π.χ. από τον τεχνικό ασφάλειας, τον γιατρό εργασίας και εργαζόμενους που εμπλέκονται στην παραγωγική διαδικασία.
3. Εξέταση της τρέχουσας κατάστασης και των κινδύνων που εγκυμονεί
4. Εξέταση εναλλακτικών προτάσεων μετά από έρευνα στην επιστημονική και την τεχνική βιβλιογραφία ή την αγορά.
5. Έλεγχος των προτεινομένων λύσεων, συγκριτική αξιολόγησή τους από διαφορετικές οπτικές γωνίες (π.χ. μια ένωση μπορεί να είναι λιγότερο τοξική, αλλά περισσότερο εύφλεκτη)
6. Εφαρμογή της νέας λύσης. Εξέταση σε βάθος χρόνου της αποτελεσματικότητάς της.

Αν και η υποκατάσταση φαίνεται σε αρκετές περιπτώσεις να είναι μια δύσκολη, επίπονη και όχι ιδιαίτερα φθηνή διαδικασία, αυτό δεν αληθεύει πάντοτε. Υπάρχει ήδη διεθνώς μια ιδιαίτερα ανεπτυγμένη αγορά στο σχετικό θέμα.