Χρήση μέσων ατομικής προστασίας

Τα μέσα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ), αποτελούν το τελευταίο μέτρο ελέγχου της έκθεσης στον αμίαντο, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται ως το μόνο μέτρο. Πριν αποφασιστεί η χρήση μέσων ατομικής προστασίας της αναπνοής, οι συγκεντρώσεις των ινών αμιάντου θα πρέπει να περιορίζονται με τεχνικά και οργανωτικά μέτρα.
Αν παρόλα τα λαμβανόμενα μέτρα η έκθεση σε ίνες αμιάντου μπορεί να υπερβαίνει τις οριακές τιμές, τότε οι εργαζόμενοι θα πρέπει να εφοδιάζονται με κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας της αναπνοής και προστατευτικά ενδύματα. Με τη χρήση των ΜΑΠ της αναπνοής, η έκθεση σε ίνες αμιάντου θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν μικρότερη και οπωσδήποτε κατώτερη των οριακών τιμών έκθεσης.
Στις περιπτώσεις που κρίνεται απαραίτητη η χρήση μέσων ατομικής προστασίας της αναπνοής και προστατευτικών ενδυμάτων, θα πρέπει να παρέχονται επιπλέον διαλείμματα από την εργασία για ξεκούραση, σε συμφωνία με τον εργοδότη και ανάλογα με το είδος της εργασίας, λαμβάνοντας υπόψη την επιβάρυνση των εργαζομένων από τη χρήση των μέσων προστασίας. 

Μέσα ατομικής προστασίας της αναπνοής

Ο απαιτούμενος βαθμός προστασίας της αναπνοής εξαρτάται από τη φύση της εργασίας και την πιθανότητα έκθεσης σε ίνες αμιάντου. Κατά τη διάρκεια προετοιμασίας των εργασιών ή κατά τη διάρκεια του τελικού καθαρισμού, όταν υπάρχει κίνδυνος έκθεσης σε ίνες αμιάντου, η χρήση κατάλληλης μάσκας μιας χρήσης θεωρείται επαρκής. Ωστόσο, αυτό δεν είναι αποδεκτό για εργασίες εντός της περιοχής αφαίρεσης ή κατά τη διάρκεια των εργασιών αφαίρεσης αμιαντούχων υλικών. Γενικά, η θετική πίεση, το κράνος και ο σωλήνας με φίλτρο, ή η μάσκα ολόκληρου προσώπου πρέπει να χρησιμοποιούνται από όλους τους εργαζόμενους στην περιοχή αφαίρεσης. Η τροφοδοσία του αέρα των αναπνευστικών συσκευών πρέπει, όπου απαιτείται, να βρίσκεται σε απόσταση από την περιοχή των κυρίως εργασιών και να λειτουργεί χωρίς διακοπές, ώστε να διατηρείται η ποιότητα του αέρα εισπνοής. Πρέπει επίσης, να υπάρχουν οπτικοί και ακουστικοί συναγερμοί σε περίπτωση βλάβης του συμπιεστή, οι οποίοι να προειδοποιούν για τυχόν δυσλειτουργίες του συστήματος. Τα συστήματα παροχής αέρα πρέπει να έχουν ικανή χωρητικότητα, προκειμένου να προλάβουν οι εργαζόμενοι να εκκενώσουν την επικίνδυνη περιοχή σε περίπτωση βλάβης του συστήματος παροχής αέρα.
Οι τροφοδοτούμενες αναπνευστικές συσκευές πρέπει να έχουν σχεδιαστεί ώστε να διατηρούν την αποτελεσματικότητά τους στο νερό, όταν το προσωπικό κάνει ντους.
Θα πρέπει να εφαρμόζονται πάντα διαδικασίες για τον συνεχή έλεγχο και τη συντήρηση των αναπνευστικών συσκευών.
Οι αναπνευστικές συσκευές προορίζονται για ατομική χρήση, ενώ οι χρήστες πρέπει να έχουν στη διάθεσή τους οδηγίες για την ορθή χρήση και προσαρμογή στο πρόσωπο.
Η καθαριότητα και η διατήρηση της αναπνευστικής συσκευής σε καλή κατάσταση λειτουργίας είναι ευθύνη του εργαζόμενου. Γενικά, οι εργαζόμενοι που έχουν γένια ή έντονη τριχοφυΐα στο πρόσωπο, ενδέχεται να μην προστατεύονται επαρκώς λόγω κακής εφαρμογής της αναπνευστικής συσκευής. Η προστασία θεωρείται δεδομένη με τη χρήση τροφοδοτούμενων αναπνευστικών συσκευών θετικής πίεσης με συνεχή ροή αέρα, όπου ό αέρας εξέρχεται από όλο το πρόσωπο.

Προστατευτικά ενδύματα   

Ο αμίαντος δεν μπορεί να απορροφηθεί από το δέρμα, ούτε να προκαλέσει επικίνδυνες βλάβες σ’ αυτό. Οι εργασίες σε χώρους αφαίρεσης αμιαντούχων υλικών δεν απαιτεί την κάλυψη του δέρματος, ωστόσο κάθε ποσότητα αμιάντου στο δέρμα ή τα μαλλιά του, πρέπει να απομακρυνθεί πριν την έξοδο του εργαζόμενου από τη μονάδα απορρύπανσης. Η επιλογή λοιπόν των προστατευτικών ενδυμάτων καθορίζεται όχι τόσο από την έκθεση στον αμίαντο αλλά από τις μικροκλιματικές συνθήκες, τον απαιτούμενο βαθμό φυσικής προσπάθειας, άλλους κινδύνους στην εργασία και την ευκολία απορρύπανσης.   
Ισχύει ο γενικός κανόνας ότι τα προστατευτικά ενδύματα απαιτούνται όταν σημαντική ποσότητα σκόνης και ινών αμιάντου είναι πιθανόν να εναποτεθούν στην ενδυμασία των εργαζομένων. Συνήθως προτιμώνται προστατευτικές φόρμες μιας χρήσης από βαμβάκι, γιατί έτσι αποφεύγεται η αποστολή τους σε ειδικά καθαριστήρια για τον καθαρισμό τους από υπολείμματα αμιάντου. Ωστόσο, η τελική επιλογή εξαρτάται από την καταλληλότητα των προστατευτικών ενδυμάτων για τη συγκεκριμένη εργασία (π.χ. αδιάβροχα ενδύματα για εργασία σε εξωτερικό ψυχρό και υγρό περιβάλλον).
Οι πυκνής ύφανσης, μιας χρήσης ή ολόσωμες πλενόμενες φόρμες που έχουν εσωτερική σκληρή φόδρα σε συνδυασμό με καλύμματα υποδημάτων μιας χρήσης, διευκολύνουν την ατομική απορρύπανση. Η χρήση συνθετικών στολών θα πρέπει να αποφεύγεται σε περιπτώσεις που επικρατούν υψηλές θερμοκρασίες. Όταν δεν διατίθενται εγκαταστάσεις απορρύπανσης, συνιστάται η χρήση ολόσωμης φόρμας μιας χρήσης.
Όλα τα ενδύματα που χρησιμοποιήθηκαν κατά τις εργασίες διαχείρισης αμιαντούχων υλικών θα πρέπει να θεωρούνται μολυσμένα από αμίαντο. Γενικά είναι προτιμότερο, όπου είναι δυνατό, το πλύσιμο των προστατευτικών ενδυμάτων να γίνεται τοπικά με αρμοδιότητα του υπευθύνου εκτέλεσης των εργασιών. Τα μολυσμένα ενδύματα θα πρέπει να καθαρίζονται με ηλεκτρική σκούπα κενού και να αφαιρούνται πριν τη απομάκρυνση από το χώρο εργασίας για διάλειμμα, ή μετά το τέλος της εργασίας. Θα πρέπει επίσης να φυλάσσονται χωριστά από τα καθαρά ενδύματα και να μην μεταφέρονται ποτέ για καθάρισμα στο σπίτι. Τα προστατευτικά ενδύματα θα πρέπει να καθαρίζονται σε ειδικά καθαριστήρια που διαθέτουν εξοπλισμό απολύμανσης επιβαρυμένων από αμίαντο ενδυμάτων. Για τη μεταφορά τους, τα ενδύματα θα πρέπει να συσκευάζονται κατάλληλα. Οι φόρμες μιας χρήσης θα πρέπει να απορρίπτονται ως απόβλητα αμιάντου στο τέλος κάθε βάρδιας.  

Τεχνικά μέτρα μείωσης της έκθεσης σε αμίαντο

Τα τεχνικά μέτρα μείωσης της έκθεσης σε αμίαντο περιλαμβάνουν:

• απομόνωση της περιοχής εργασίας και διατήρησή της υπό αρνητική πίεση (εφόσον είναι εφικτό)
• εφαρμογή μεθόδου ελεγχόμενης, υγρής αφαίρεσης αμιαντούχων υλικών
• εφαρμογή μεθόδου “τύλιξε και κόψε” ή της μεθόδου “σάκος με γάντια” όπου είναι δυνατό
• χρήση συστήματος τοπικής απαγωγής, ώστε να δεσμεύονται οι ίνες αμιάντου στην πηγή τους.

Σε περίπτωση που, παρά την εφαρμογή των παραπάνω μεθόδων, η συγκέντρωση των ινών αμιάντου έχει μεν μειωθεί, αλλά εξακολουθεί να υπάρχει υπέρβαση της οριακής τιμής έκθεσης, θα πρέπει να παρέχονται στους εργαζόμενους τα κατάλληλα ΜΑΠ αναπνοής. Τα παρεχόμενα ΜΑΠ αναπνοής πρέπει να φέρουν τη σήμανση CE.

Κριτήρια για την επιλογή των ΜΑΠ αναπνοής

Η επιλογή των ΜΑΠ αναπνοής εξαρτάται από:

• τη συγκέντρωση της έκθεσης (αναμενόμενη ή μετρηθείσα)
• το είδος της εργασίας
• το χρήστη
• παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον εργασίας

Κατάλληλα ΜΑΠ αναπνοής θεωρούνται εκείνα τα οποία:

• παρέχουν επαρκή προστασία κατά τη διάρκεια της εργασίας και στο συγκεκριμένο περιβάλλον εργασίας
• παρέχουν καθαρό αναπνεύσιμο αέρα με κατάλληλο σύστημα (όπου απαιτείται)
• προσαρμόζονται σωστά σε κάθε χρήστη
• συντηρούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή
• δεν θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και την ασφάλεια του χρήστη.

Για την επιλογή των ΜΑΠ αναπνοής θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:

• Η αναμενόμενη συγκέντρωση των ινών αμιάντου στον αέρα του χώρου εργασίας.
• Οι τιμές των συντελεστών αναπνευστικής προστασίας των διαφόρων τύπων ΜΑΠ αναπνοής.
• Η πιθανότητα έλλειψης οξυγόνου ή/και η παρουσία άλλων επικίνδυνων ουσιών μέσα στο περιβάλλον εργασίας.
• Το είδος της εργασίας (π.χ. οι βαρύτερες εργασίες χρειάζονται μεγαλύτερη παροχή αέρα).
• Οι θερμοκρασίες του περιβάλλοντος εργασίας.
• Τα χαρακτηριστικά του προσώπου των χρηστών (γένια, φαβορίτες, γυαλιά κ.ά.).
• Η φυσική κατάσταση των εργαζομένων.
• Η απαιτούμενη διάρκεια χρήσης των ΜΑΠ.
• Τυχόν δευτερεύοντες κίνδυνοι από τα παρελκόμενα των ΜΑΠ (π.χ. παραπάτημα ή εμπλοκή σε σωλήνες αναπνευστικών συσκευών).
• Η πιθανότητα διασποράς των ινών αμιάντου στο περιβάλλον (εργασιακό ή γενικό) εκτός της αποκλεισμένης περιοχής.
• Ο περιορισμός της κινητικότητας των εργαζομένων εξαιτίας των εξαρτημάτων των ΜΑΠ αναπνοής.
• Η ανάγκη προφορικής επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της εργασίας.
• Η συμβατότητα των υπόλοιπων ΜΑΠ και του εξοπλισμού που φέρει ο εργαζόμενος με τα ΜΑΠ αναπνοής, ώστε να μην υπάρχουν αρνητικές επιδράσεις στην παρεχόμενη αναπνευστική προστασία.

Έλεγχος κατάστασης των ΜΑΠ αναπνοής

Τα ΜΑΠ αναπνοής θα πρέπει να ελέγχονται από τον υπεύθυνο εκτέλεσης των εργασιών, τόσο πριν χορηγηθούν στους εργαζόμενους όσο και μετά το τέλος της εργασίας και την αποθήκευσή τους.
Ο έλεγχος περιλαμβάνει:

• την κατάσταση των βαλβίδων εισπνοής – εκπνοής
• την κατάσταση και τον τύπο των φίλτρων (ημερομηνία λήξης, καταλληλότητα)
• την επάρκεια του ρυθμού παροχής αέρα στις τροφοδοτούμενες αναπνευστικές συσκευές (αν είναι ο προβλεπόμενος σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή)
• την πληρότητα και την καταλληλότητα των εξαρτημάτων των ΜΑΠ αναπνοής
• τυχόν πρόσθετους ελέγχους σύμφωνα με τις απαιτήσεις του κατασκευαστή.

Η συντήρηση και ο καθαρισμός των ΜΑΠ πρέπει να πραγματοποιείται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Μετά τη χρήση, όλοι οι τύποι των ΜΑΠ αναπνοής (εκτός από αυτά που είναι μιας χρήσης) καθαρίζονται και αποθηκεύονται.

Εκπαίδευση των εργαζομένων στη σωστή χρήση των ΜΑΠ αναπνοής

Όλοι οι εργαζόμενοι θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλη εκπαίδευση ώστε να είναι σε θέση να γνωρίζουν:

• τον κίνδυνο που συνεπάγεται για την υγεία τους η εισπνοή των ινών αμιάντου και τη συνέργεια που υπάρχει με το κάπνισμα
• την αναγκαιότητα χρήσης ΜΑΠ αναπνοής
• ότι τα ΜΑΠ αναπνοής πρέπει να προσαρμόζονται σωστά και να είναι κατάλληλα για αυτούς
• ότι δεν πρέπει να αφαιρούν τα ΜΑΠ αναπνοής ή να τα αποθέτουν σε μολυσμένη περιοχή, εκτός από τις περιπτώσεις έκτακτης ιατρικής ανάγκης
• ποιες είναι οι προβλεπόμενες ενέργειες σε περίπτωση μείωσης της ροής του αέρα στις αυτόνομες αναπνευστικές συσκευές
• το λόγο επιλογής συγκεκριμένων τύπων ΜΑΠ
• τις οδηγίες του κατασκευαστή που αφορούν στη χρήση και τη συντήρηση των ΜΑΠ
• τη μέθοδο καθαρισμού των μολυσμένων ΜΑΠ πριν την απομάκρυνση από το χώρο εργασίας
• το σωστό τρόπο αποθήκευσης των ΜΑΠ όταν δεν χρησιμοποιούνται.

Προκειμένου να εξασφαλίζεται από τον εργοδότη αν οι εργαζόμενοι χρησιμοποιούν και μάλιστα με το σωστό τρόπο τα ΜΑΠ αναπνοής που τους παρέχονται, θα πρέπει να ορίζεται κάποιος υπεύθυνος επιφορτισμένος με την επίβλεψη της χρήσης των ΜΑΠ.